Η αλήθεια για το Θιβέτ
Λίντσεϊ Χίλσαμ, Αυγή της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2008-03-23
Τα πράγματα δεν εξελίσσονται σύμφωνα με το σχέδιο. Οι εμβληματικές εικόνες της Κίνας του 2008 υποτίθεται ότι θα ήταν το μεγαλοπρεπές αθλητικό στάδιο "Φωλιά του Πουλιού" και οι εκατομμύρια περήφανοι Κινέζοι που θα χειροκροτούσαν την επιτυχία της χώρα τους να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αντιθέτως, ο κόσμος παρακολουθεί ομάδες οργισμένων Θιβετιανών διαδηλωτών να επιτίθενται στους Κινέζους γείτονές τους και βουδιστές μοναχούς να διαδηλώνουν κατά της κινεζικής κυριαρχίας.
Από την αναταραχή του 1989 που επικεντρώθηκε στην πλατεία Τιενανμέν αλλά επεκτάθηκε και στο Θιβέτ, κάθε μορφή διαμαρτυρίας κατεστάλη άμεσα και αποτελεσματικά. Όμως αυτή τη φορά η Κίνα αρχικά δίστασε. Η κυβέρνηση γνώριζε ότι τίποτε δεν θα μπορούσε να αποβεί χειρότερο για τη διεθνή φήμη της Κίνας στη διάρκεια αυτού του ολυμπιακού έτους από εικόνες στρατιώτων να ανοίγουν πυρ εναντίον των Θιβετιανών διαδηλωτών.
Έτσι κατέκλυσε τους δρόμους με τεθωρακισμένα ελπίζοντας ότι ο εκφοβισμός θα επαρκούσε. Μέχρι τη Δευτέρα το Πεκίνο είχε στείλει στρατεύματα και ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας στις ευαίσθητες περιοχές ελπίζοντας να συντρίψει τις διαδηλώσεις με μια επίδειξη δύναμης.
Την Τρίτη, ο Κινέζος πρωθυπουργός Ουέν Τζιαμπάο κατηγόρησε τον Δαλάι Λάμα ότι ενορχηστρώνει τις ταραχές και τόνισε ότι οι διαδηλωτές ήθελαν "να υπονομεύσουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες ώστε να επιτύχουν τους ανομολόγητους στόχους τους". Ο στόχος αυτός δεν είναι άλλος από την ανεξαρτησία του Θιβέτ. Όμως ήταν τα κοινωνικά και όχι τόσο τα πολιτικά κίνητρα αυτά που θορύβησαν τις κινεζικές αρχές.
Εξεπλάγησαν από την αγριότητα με την οποία οι Θιβετιανοί επιτέθηκαν εναντίων των Κινέζων της φυλής Χαν και των μουσουλμάνων Χούι. Οι δύο αυτές ομάδες εγκαταστάθηκαν στο Θιβέτ τις τελευταίες δεκαετίες ξεκινώντας επιχειρήσεις και επωφελούμενοι περισσότερο από τους ντόπιους από τη ραγδαία ανάπτυξη της θιβετιανής οικονομίας. Ωστόσο, ποτέ στο παρελθόν η εχθρότητα δεν είχε εξελιχθεί σε τόσο εκτεταμένη βία: ένας αυτόπτης μάρτυρας στη Λάσα περιέγραψε τις ταραχές σαν ένα "όργιο ρατσιστικής βίας".
Οι Χούι, που ελέγχουν την αγορά κρέατος και άλλους ζωτικούς τομείς της οικονομίας, ήταν εδώ και καιρό στόχος της οργής των Θιβετιανών. Τον περασμένο μήνα, ξέσπασαν συγκρούσεις στο Κινγκάι τις παραμονές της πρωτοχρονιάς. Η αιτία ήταν προφανώς η τιμή ενός μπαλονιού που ένας έμπορος Χούι πούλησε σε έναν Θιβετιανό. Όταν η αστυνομία συνέλαβε αρκετούς θιβετιανούς, οι ακτιβιστές του εξωτερικού ανακοίνωσαν ότι οι διαδηλωτές ζητούσαν την επιστροφή του Δαλάι Λάμα. Όμως η σπίθα για τις διαδηλώσεις προήλθε από την ένταση μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Ένας από τους κεντρικούς μύθους που προπαγανδίζει η κινεζική κυβέρνηση είναι η κρατική ενότητα και η ευτυχία των 55 εθνοτικών μειονοτήτων που κατοικούν στην κινεζική επικράτεια. "Είναι μια συνομωσία που αποσκοπεί να διχάσει τη χώρα, να σαμποτάρει την ενότητα και να καταστρέψει την αρμονία και την κοινωνική σταθερότητα στο Θιβέτ" δήλωσε ο Τσαμά Πουντσόκ, κυβερνήτης του Θιβέτ, ένας Θιβετιανός τον οποίου πολλοί ντόπιοι θεωρούν δωσίλογο.
Σε μια ανακοίνωση χαρακτηριστική της ρητορικής των κινεζικών αρχών, η κυβέρνηση κήρυξε "λαϊκό πόλεμο στον αυτονομισμό" και υποσχέθηκε να "ξεσκεπάσει το απεχθές πρόσωπο της κλίκας του Δαλάι Λάμα".
Προς κατάπληξη των κινεζικών αρχών, η αναταραχή εξαπλώθηκε γρήγορα στις επαρχίες Γκανσού, Κινγκάι και Σιτσουάν που διαθέτουν σημαντικές θιβετιανές μειονότητες. Η εξόριστη κυβέρνηση του Θιβέτ υποστηρίζει ότι όλες αυτές οι επαρχίες αποτελούν μέρος του "ιστορικού Θιβέτ" -ένας από τους λόγους για την αποτυχία των συνομιλιών μεταξύ του Δαλάι Λάμα και της κινεζικής κυβέρνησης.
Στην πόλη Γκανσού η κεντρική οδός ήταν στρωμένη με σπασμένα τζάμια από τα καταστήματα που είχαν σπάσει οι διαδηλωτές. Εδώ, στο στόχαστρο των Θιβετιανών βρέθηκαν οι κινέζοι Χαν που ελέγχουν τις περισσότερες επιχειρήσεις. Ομάδες νεαρών περιφέρονταν ενώ οι αστυνομικοί περιπολούσαν στους δρόμους χτυπώντας απειλητικά τις ασπίδες τους. Οι περισσότεροι Θιβετιανοί υποστηρίζουν ακόμη τον Δαλάι Λάμα, ωστόσο η έκκλησή του για ειρηνικές κινητοποιήσεις φαίνεται να έχουν μικρή απήχηση ανάμεσα στους νεότερους Θιβετιανούς.
Μιλώντας από τη Νταραμσάλα, δήλωσε ότι δεν έχει τη δύναμη να αναστείλει τις διαδηλώσεις. Μοναχοί από το μοναστήρι Λαμπράγκ διαδήλωναν στους δρόμους του Ξιαχές ανεμίζοντας την απαγορευμένη σημαία του Θιβέτ. "Ο λαός της Λάσα και εμείς είμαστε ίδιοι.
Έχουμε τις ίδιες ιδέες" είπε ένας μοναχός. "Οι σημερινοί νέοι σκέφονται περισσότερο τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θέλουμε την επιστροφή του Δαλάι Λάμα".
Πολλοί Δυτικοί, που θεωρούν δίκαιη την υπόθεση του Θιβέτ και υποστηρίζουν τις θέσεις του Δαλάι Λάμα, κρίνουν ότι οι Θιβετιανοί είναι ένας ειρηνικός και καταπιεσμένος λαός. Με αυτή την άποψη, ωστόσο, δεν συμφωνούν και οι κινέζοι Χαν που ζουν εκεί. Πολλοί από αυτούς πιστεύουν ότι η Κίνα έφερε την ευκαιρία της ευημερίας και του εκσυγχρονισμού σε μια καθυστερημένη περιοχή. "Το κόμμα και η κυβέρνηση ξοδεύουν τόσα κάθε χρόνο για να υποστηρίξουν την ανάπτυξη του Θιβέτ. Δεν θέλουμε καμία ανταμοιβή αλλά οι άνθρωποι που ελέγχονται από τον Δαλάι Λάμα παραμένουν αυτονομιστές. Να πάνε στο διάβολο" έγραφε ένα μπλογκ στη δημοφιλή σελίδα του China.com.
Καθώς ο κομμουνισμός έχει σβήσει, το ιδεολογικό κενό καλύπτει ο εθνικισμός. Ο στόχος του ολυμπιακού υπερθεάματος αυτού του έτους θα είναι να προβληθεί το μεγαλείο της Κίνας σαν ιστορικό έθνος και σύγχρονη χώρα. Ακόμη και εκείνοι που αντιπαθούν την κυβέρνηση του Πεκίνου θεωρούν τους Θιβετιανούς εθνικιστές προδότες και αχάριστους. Ο διάλογος στο Τianya.com είναι ενδεικτικός: "Δεν χρειάζεται να αγαπάμε την κυβέρνηση και το κόμμα, αλλά πρέπει να αγαπάμε την Κίνα".
"Θα έπρεπε να σκοτώσουμε αυτά τα καθάρματα, τους αυτονομιστές. Δεν είναι καλή ιδέα απλώς να συζητάμε για αυτό. Αν κάποια μέρα έχουμε δημοκρατία, θα υποστηρίξω ένα εθνικιστικό κόμμα". Ο ρατσισμός είναι κάτι το συνηθισμένο. Ένας ακόμη μπλόγκερ καλεί τους Θιβετιανούς: "Αν συμπεριφερθείτε καλά, τότε θα προστατέψουμε τον πολιτισμό και τα προνόμιά σας. Αν όμως συμπεριφερθείτε άσχημα, θα φροντίσουμε τον πολιτισμό σας κλείνοντάς τον στο μουσείο. Πιστεύω στους Χαν".
Κανείς δεν παραδέχεται ότι η βάναυση πολιτική στο Θιβέτ προκάλεσε την αναταραχή. Είναι ευκολότερο να συνεχίσει κανείς να κατηγορεί τον Δαλάι Λάμα. Η κινεζική κυβέρνηση ήλπιζε να περιλάβει μια επίδειξη θιβετιανού χορού στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών του Πεκίνου. Αν επιδιώξει τώρα να καταστείλει τις διαδηλώσεις με τη βία, αντιμετωπίζει την πιθανότητα ενός ολυμπιακού μποϊκοτάζ. Αν όμως αφήσει τις διαδηλώσεις να συνεχιστούν, ο κόσμος θα δει πόσο εκτεταμένη είναι η δυστυχία και η δυσφορία του θιβετιανού λαού.
Από την αναταραχή του 1989 που επικεντρώθηκε στην πλατεία Τιενανμέν αλλά επεκτάθηκε και στο Θιβέτ, κάθε μορφή διαμαρτυρίας κατεστάλη άμεσα και αποτελεσματικά. Όμως αυτή τη φορά η Κίνα αρχικά δίστασε. Η κυβέρνηση γνώριζε ότι τίποτε δεν θα μπορούσε να αποβεί χειρότερο για τη διεθνή φήμη της Κίνας στη διάρκεια αυτού του ολυμπιακού έτους από εικόνες στρατιώτων να ανοίγουν πυρ εναντίον των Θιβετιανών διαδηλωτών.
Έτσι κατέκλυσε τους δρόμους με τεθωρακισμένα ελπίζοντας ότι ο εκφοβισμός θα επαρκούσε. Μέχρι τη Δευτέρα το Πεκίνο είχε στείλει στρατεύματα και ειδικές δυνάμεις της αστυνομίας στις ευαίσθητες περιοχές ελπίζοντας να συντρίψει τις διαδηλώσεις με μια επίδειξη δύναμης.
Την Τρίτη, ο Κινέζος πρωθυπουργός Ουέν Τζιαμπάο κατηγόρησε τον Δαλάι Λάμα ότι ενορχηστρώνει τις ταραχές και τόνισε ότι οι διαδηλωτές ήθελαν "να υπονομεύσουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες ώστε να επιτύχουν τους ανομολόγητους στόχους τους". Ο στόχος αυτός δεν είναι άλλος από την ανεξαρτησία του Θιβέτ. Όμως ήταν τα κοινωνικά και όχι τόσο τα πολιτικά κίνητρα αυτά που θορύβησαν τις κινεζικές αρχές.
Εξεπλάγησαν από την αγριότητα με την οποία οι Θιβετιανοί επιτέθηκαν εναντίων των Κινέζων της φυλής Χαν και των μουσουλμάνων Χούι. Οι δύο αυτές ομάδες εγκαταστάθηκαν στο Θιβέτ τις τελευταίες δεκαετίες ξεκινώντας επιχειρήσεις και επωφελούμενοι περισσότερο από τους ντόπιους από τη ραγδαία ανάπτυξη της θιβετιανής οικονομίας. Ωστόσο, ποτέ στο παρελθόν η εχθρότητα δεν είχε εξελιχθεί σε τόσο εκτεταμένη βία: ένας αυτόπτης μάρτυρας στη Λάσα περιέγραψε τις ταραχές σαν ένα "όργιο ρατσιστικής βίας".
Οι Χούι, που ελέγχουν την αγορά κρέατος και άλλους ζωτικούς τομείς της οικονομίας, ήταν εδώ και καιρό στόχος της οργής των Θιβετιανών. Τον περασμένο μήνα, ξέσπασαν συγκρούσεις στο Κινγκάι τις παραμονές της πρωτοχρονιάς. Η αιτία ήταν προφανώς η τιμή ενός μπαλονιού που ένας έμπορος Χούι πούλησε σε έναν Θιβετιανό. Όταν η αστυνομία συνέλαβε αρκετούς θιβετιανούς, οι ακτιβιστές του εξωτερικού ανακοίνωσαν ότι οι διαδηλωτές ζητούσαν την επιστροφή του Δαλάι Λάμα. Όμως η σπίθα για τις διαδηλώσεις προήλθε από την ένταση μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Ένας από τους κεντρικούς μύθους που προπαγανδίζει η κινεζική κυβέρνηση είναι η κρατική ενότητα και η ευτυχία των 55 εθνοτικών μειονοτήτων που κατοικούν στην κινεζική επικράτεια. "Είναι μια συνομωσία που αποσκοπεί να διχάσει τη χώρα, να σαμποτάρει την ενότητα και να καταστρέψει την αρμονία και την κοινωνική σταθερότητα στο Θιβέτ" δήλωσε ο Τσαμά Πουντσόκ, κυβερνήτης του Θιβέτ, ένας Θιβετιανός τον οποίου πολλοί ντόπιοι θεωρούν δωσίλογο.
Σε μια ανακοίνωση χαρακτηριστική της ρητορικής των κινεζικών αρχών, η κυβέρνηση κήρυξε "λαϊκό πόλεμο στον αυτονομισμό" και υποσχέθηκε να "ξεσκεπάσει το απεχθές πρόσωπο της κλίκας του Δαλάι Λάμα".
Προς κατάπληξη των κινεζικών αρχών, η αναταραχή εξαπλώθηκε γρήγορα στις επαρχίες Γκανσού, Κινγκάι και Σιτσουάν που διαθέτουν σημαντικές θιβετιανές μειονότητες. Η εξόριστη κυβέρνηση του Θιβέτ υποστηρίζει ότι όλες αυτές οι επαρχίες αποτελούν μέρος του "ιστορικού Θιβέτ" -ένας από τους λόγους για την αποτυχία των συνομιλιών μεταξύ του Δαλάι Λάμα και της κινεζικής κυβέρνησης.
Στην πόλη Γκανσού η κεντρική οδός ήταν στρωμένη με σπασμένα τζάμια από τα καταστήματα που είχαν σπάσει οι διαδηλωτές. Εδώ, στο στόχαστρο των Θιβετιανών βρέθηκαν οι κινέζοι Χαν που ελέγχουν τις περισσότερες επιχειρήσεις. Ομάδες νεαρών περιφέρονταν ενώ οι αστυνομικοί περιπολούσαν στους δρόμους χτυπώντας απειλητικά τις ασπίδες τους. Οι περισσότεροι Θιβετιανοί υποστηρίζουν ακόμη τον Δαλάι Λάμα, ωστόσο η έκκλησή του για ειρηνικές κινητοποιήσεις φαίνεται να έχουν μικρή απήχηση ανάμεσα στους νεότερους Θιβετιανούς.
Μιλώντας από τη Νταραμσάλα, δήλωσε ότι δεν έχει τη δύναμη να αναστείλει τις διαδηλώσεις. Μοναχοί από το μοναστήρι Λαμπράγκ διαδήλωναν στους δρόμους του Ξιαχές ανεμίζοντας την απαγορευμένη σημαία του Θιβέτ. "Ο λαός της Λάσα και εμείς είμαστε ίδιοι.
Έχουμε τις ίδιες ιδέες" είπε ένας μοναχός. "Οι σημερινοί νέοι σκέφονται περισσότερο τα ανθρώπινα δικαιώματα. Θέλουμε την επιστροφή του Δαλάι Λάμα".
Πολλοί Δυτικοί, που θεωρούν δίκαιη την υπόθεση του Θιβέτ και υποστηρίζουν τις θέσεις του Δαλάι Λάμα, κρίνουν ότι οι Θιβετιανοί είναι ένας ειρηνικός και καταπιεσμένος λαός. Με αυτή την άποψη, ωστόσο, δεν συμφωνούν και οι κινέζοι Χαν που ζουν εκεί. Πολλοί από αυτούς πιστεύουν ότι η Κίνα έφερε την ευκαιρία της ευημερίας και του εκσυγχρονισμού σε μια καθυστερημένη περιοχή. "Το κόμμα και η κυβέρνηση ξοδεύουν τόσα κάθε χρόνο για να υποστηρίξουν την ανάπτυξη του Θιβέτ. Δεν θέλουμε καμία ανταμοιβή αλλά οι άνθρωποι που ελέγχονται από τον Δαλάι Λάμα παραμένουν αυτονομιστές. Να πάνε στο διάβολο" έγραφε ένα μπλογκ στη δημοφιλή σελίδα του China.com.
Καθώς ο κομμουνισμός έχει σβήσει, το ιδεολογικό κενό καλύπτει ο εθνικισμός. Ο στόχος του ολυμπιακού υπερθεάματος αυτού του έτους θα είναι να προβληθεί το μεγαλείο της Κίνας σαν ιστορικό έθνος και σύγχρονη χώρα. Ακόμη και εκείνοι που αντιπαθούν την κυβέρνηση του Πεκίνου θεωρούν τους Θιβετιανούς εθνικιστές προδότες και αχάριστους. Ο διάλογος στο Τianya.com είναι ενδεικτικός: "Δεν χρειάζεται να αγαπάμε την κυβέρνηση και το κόμμα, αλλά πρέπει να αγαπάμε την Κίνα".
"Θα έπρεπε να σκοτώσουμε αυτά τα καθάρματα, τους αυτονομιστές. Δεν είναι καλή ιδέα απλώς να συζητάμε για αυτό. Αν κάποια μέρα έχουμε δημοκρατία, θα υποστηρίξω ένα εθνικιστικό κόμμα". Ο ρατσισμός είναι κάτι το συνηθισμένο. Ένας ακόμη μπλόγκερ καλεί τους Θιβετιανούς: "Αν συμπεριφερθείτε καλά, τότε θα προστατέψουμε τον πολιτισμό και τα προνόμιά σας. Αν όμως συμπεριφερθείτε άσχημα, θα φροντίσουμε τον πολιτισμό σας κλείνοντάς τον στο μουσείο. Πιστεύω στους Χαν".
Κανείς δεν παραδέχεται ότι η βάναυση πολιτική στο Θιβέτ προκάλεσε την αναταραχή. Είναι ευκολότερο να συνεχίσει κανείς να κατηγορεί τον Δαλάι Λάμα. Η κινεζική κυβέρνηση ήλπιζε να περιλάβει μια επίδειξη θιβετιανού χορού στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών του Πεκίνου. Αν επιδιώξει τώρα να καταστείλει τις διαδηλώσεις με τη βία, αντιμετωπίζει την πιθανότητα ενός ολυμπιακού μποϊκοτάζ. Αν όμως αφήσει τις διαδηλώσεις να συνεχιστούν, ο κόσμος θα δει πόσο εκτεταμένη είναι η δυστυχία και η δυσφορία του θιβετιανού λαού.
