ΣΥΡΙΖΑ: επιδιώκει την αλλαγή για να μην αλλάξει;

Οι επικείμενες εκλογές και η πρεμιέρα της «Γέφυρας» έχουν φέρει στο προσκήνιο της δημόσιας συζήτησης το αν, πώς και γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να κάνει το αναμενόμενο άνοιγμα προς τη σοσιαλδημοκρατία. Το μήνυμά του πάντως είναι σαφές: όσοι τοποθετούν εαυτούς στη μεγάλη προοδευτική παράταξη οφείλουν να ενώσουν τις δυνάμεις τους με μας για να αναχαιτίσουμε την επελαύνουσα Δεξιά.

Οφείλω να ομολογήσω, για άλλη μια φορά, ότι από όλες τις πολιτικές εκδοχές προτιμώ την αριστερή σοσιαλδημοκρατία και ταυτόχρονα εκτιμώ πως μια τέτοια προοπτική σήμερα δεν μπορεί να ευοδωθεί χωρίς τον ΣΥΡΙΖΑ για τον εξής λόγο: δεν βλέπω ούτε καν στον ορίζοντα κάποιες δυνάμεις οι οποίες θα ήταν σε θέση να παίξουν τον ρόλο του πυρήνα ή του πόλου έλξης. Αυτά έχει η παλιοζωή· άλλο τι θα θέλαμε να συμβεί και άλλο τι συμβαίνει.

Επιπλέον, τα μαντάτα από τον υπόλοιπο κόσμο είναι μαύρα. Οι απανωτές επιτυχίες της Δεξιάς στις κάλπες δεν επιδέχονται εφησυχαστικές ερμηνείες (συγκυρία, αποφευκτέα λάθη, προσωπικοί παράγοντες κ.ο.κ.). Η Δεξιά έχει όντως σηκώσει κεφάλι. Εμείς μπορεί να γλιτώσαμε μέχρι τώρα τα χειρότερα, αλλά η προθυμία να ντυθούν μακεδονομάχοι οι αυτοαποκαλούμενοι μεταρρυθμιστές και πεφωτισμένοι που θα μας απαλλάξουν από τις εμμονές του ΣΥΡΙΖΑ, δεν είναι καλός οιωνός.

Μήπως, λοιπόν, η λύση θα ήταν να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα σε πανστρατιά κατά της Δεξιάς; Αν τα παραπάνω ισχύουν, η απάντηση δείχνει εύκολη και προφανής. Αλλά δεν είναι. Γιατί όσο καλή και να φαίνεται μια ιδέα, μένει να δούμε μήπως κρύβει κάτι πίσω της. Ας το ψάξουμε λοιπόν.

Κρίνοντας από τα όσα λέγονται και όσα υπονοούνται, ο ΣΥΡΙΖΑ επιθυμεί ένα είδος διεύρυνσης που θα προκύψει όταν οι «λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις» –για να θυμηθούμε τα παλιά– προστεθούν στις σαφώς ισχυρότερες δικές του, μετατοπίζοντας πολιτικά το σύνολο προς τη σοσιαλδημοκρατία. Αυτή η κίνηση έχει μία ποσοτική και μία ποιοτική διάσταση. Η ποσοτική είναι εμφανής.

Οι κεντροαριστεροί θα τσοντάρουν ψήφους, πόσες δεν ξέρω. Η ποιοτική όμως θέλει προσοχή. Διότι, αν έχω καταλάβει καλά, η περιβόητη «στροφή» δεν συνίσταται μόνο στην απλή προσθήκη σοσιαλδημοκρατών σε έναν ευρύτερο συνασπισμό, όπου ο καθένας διατηρεί την αρχική φυσιογνωμία του, αλλά στη μετάλλαξη του ίδιου του ΣΥΡΙΖΑ σε κόμμα σοσιαλδημοκρατικό (εννοώ αριστερό, όχι τύπου Μπλερ ή Σρέντερ). Είναι διατεθειμένος και ικανός να το κάνει;

Το τι σημαίνει «αριστερή σοσιαλδημοκρατία» σηκώνει μεγάλη συζήτηση και ειδικές γνώσεις σε θέματα όπως π.χ. η οικονομία, τις οποίες δεν διαθέτω. Ας μιλήσουμε λοιπόν για κάτι πιο οικείο και δυστυχώς αστάθμητο, αλλά εξίσου σημαντικό: το ήθος και το ύφος. Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως όλα τα κόμματα, σκέφτεται, αντιδρά, εκφράζεται, με έναν δικό του τρόπο. Και για να το πω ωμά, αν θέλει πραγματικά να μετατοπιστεί στο πολιτικό φάσμα, πρέπει τον τρόπο αυτό να τον αλλάξει.

Πιο συγκεκριμένα, ένα σοβαρό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της Αριστεράς αποφεύγει, ή τουλάχιστον προσπαθεί να αποφύγει στο μέτρο του δυνατού, τη δημαγωγία, τις εύκολες απλουστεύσεις, το χάιδεμα αυτιών.

Ενώ διατηρεί τη μαχητικότητά του, αντιστέκεται στην αλαζονεία της εξουσίας και κυρίως δεν καταφεύγει στην μπρουτάλ βαρβατίλα που μπορεί να θέλγει ένα μέρος των οπαδών του –«καλά τους την είπε!»– αλλά υπονομεύει τον απώτερο στόχο να σκεφτόμαστε αντί να βρίζουμε. Το ζητούμενο πρέπει να είναι η αποκατάσταση της ουδετερότητας και της αμεροληψίας των κρατικών εξουσιών και φορέων και όχι η κατάληψή τους από τους «δικούς μας».

Οταν γίνεται στόχος κριτικής, και μάλιστα κριτικής που εκ των υστέρων δικαιώθηκε, δεν αποκαλεί τους επικριτές του ταγματασφαλίτες και γερμανοτσολιάδες ανακαλώντας στη μνήμη το αποτρόπαιο πρόσωπο που έχει δείξει κατά καιρούς η Αριστερά σε εκείνους που την αμφισβήτησαν εκ των έσω.

Και μια και το ’φερε η κουβέντα, στον 21ο αιώνα δεν μπορεί η Αριστερά να επικαλείται το ηθικό πλεονέκτημα όταν της καταλογίζουν λάθη ή ανικανότητα. Ο Σουκατζίδης και οι διακόσιοι της Καισαριανής δεν δικαιώνουν τα σημερινά ατοπήματα. Και μάλιστα από την παράταξη που υποτίθεται ότι μιλάει εκ μέρους της κριτικής σκέψης.

Αυτά και άλλα παρόμοια ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να τα κάνει, άσχετα από οποιαδήποτε διεύρυνση. Φοβάμαι όμως ότι επιδιώκει τη διεύρυνση για να μην τα κάνει. Το ίδιο συνέβη με τα προεκλογικά ψέματα. Η ομολογία «είχαμε αυταπάτες» έγινε για να μην τεθεί το ερώτημα «γιατί είχαμε αυταπάτες;».

Ετσι και τώρα οι ταγματασφαλίτες καλούνται σε συστράτευση για να απαλλάξουν εκείνους που τους έλεγαν ταγματασφαλίτες από την υποχρέωση να λογοδοτήσουν ή έστω να προβληματιστούν κατ’ ιδίαν για τις πράξεις τους. Δηλαδή, άλλη μια παρθενορραφή.

Τελικό συμπέρασμα: Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει πρώτα ο ίδιος να αλλάξει αντί να επιδιώκει έξωθεν προσχωρήσεις που θα δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση της αλλαγής.