Από τις γιαγιάδες της Λέσβου στα push back

Η Ευρωβουλή ερευνά τις καταγγελίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την Ελλάδα - "Κάθε μέτρο που αποτρέπει ευάλωτα άτομα να ζητήσουν άσυλο αποτελεί σαφή παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του Διεθνούς Δικαίου. Κάθε αφήγηση που απεικονίζει τους μετανάστες ως αρνητικό φαινόμενο και χρησιμοποιεί λέξεις όπως ʼασπίδαʼ είναι απαράδεκτη" σημειώνει ο Σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Ντ. Ρουίθ Ντεβέζα - "Το μόνο πράγμα που καταλάβαμε είναι ότι είναι έτοιμοι να συνεχίσουν με την πρακτική της αποτροπής των ανθρώπων πριν φτάσουν στην Ελλάδα, κι αυτό, για μένα, είναι κατάφωρη παραβίαση του Ευρωπαϊκού και του Διεθνούς Δικαίου. Αυτή η κατάσταση είναι απαράδεκτη. Εμείς στην Επιτροπή LIBE δεν θα το αφήσουμε έτσι" τονίζει η Κορνήλια Ερνστ της Ευρωπαϊκής Αριστεράς

Κάποτε, στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, η εικόνα της Ελλάδας ήταν οι γιαγιάδες της Λέσβου με τα προσφυγάκια στην αγκαλιά. Μέσα στον πραγματικό ορυμαγδό του προσφυγικού, όταν η έξοδος από τη Συρία ήταν μαζική και έφταναν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου χιλιάδες άνθρωποι κάθε μέρα με προορισμό την ασφαλή και ευημερούσα δυτική Ευρώπη, η καθημαγμένη από την κρίση Ελλάδα έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει. Ήξερε από προσφυγιά, ήξερε κι από μετανάστευση και διέθετε ανθρωπιά. Και της το πίστωνε ο έξω κόσμος.

Πέντε χρόνια πέρασαν από τότε, στο μεσοδιάστημα η Ευρωπαϊκή Ένωση τα βρήκε με την Τουρκία και της ανέθεσε εργολαβικά τη μέριμνα, αλλά και τη φύλαξη των προσφύγων. Οι προσφυγικές ροές μειώθηκαν σχεδόν στο ένα εκατοστό, αλλά χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες έμειναν εγκλωβισμένοι στα νησιά. Η εικόνα της Ελλάδας έγινε η Μόρια. Πολλοί από τους καλούς ανθρώπους των νησιών κουράστηκαν, πολλοί άλλοι έκαναν καριέρα ως προσφυγοφάγοι - και υπουργός Μετανάστευσης έγινε ο Νότης Μηταράκης, αυτός που δεν θέλει να ξέρει τι θα πει πολιτική ένταξης, δικαίωμα στο άσυλο, ευρωπαϊκό κεκτημένο, Διεθνές Δίκαιο κ.λπ. Προηγουμένως, το υπουργείο είχε καταργηθεί από τη Ν.Δ. -που υποσχόταν ότι «θα τους πετάξουμε όλους έξω»- για να επανιδρυθεί άρον-άρον. Χωρίς να έχει αποκτήσει η κυβέρνηση μεταναστευτική πολιτική.

Η "ασπίδα" της Ευρώπης-φρούριο

Αυτό που την... έσωσε ήταν η χυδαιότητα της Τουρκίας να χρησιμοποιήσει τον Φεβρουάριο τους ξεριζωμένους ανθρώπους ως «όπλα» και να τους πει ότι άνοιξαν τα σύνορα για τη Γη της Επαγγελίας στον Έβρο. Τα σύνορα ήταν κλειστά - και έμειναν κλειστά. Όπου χρειάστηκε, και με τη ρίψη δακρυγόνων. Η ελληνική κυβέρνηση πούλησε στους υπηκόους της πυγμή και στους Ευρωπαίους μια μεγάλη υπηρεσία: Ανέλαβε να γίνει αυτή η «ασπίδα» της Ευρώπης-φρούριο. Με αυτή την έννοια, έχει κι ένα δίκιο ο αναπληρωτής του Ν. Μηταράκη, Γιώργος Κουμουτσάκος, που ζητάει από την Ε.Ε. να δέχεται και με τη βούλα την παραβίαση του ευρωπαϊκού κεκτημένου από την Ελλάδα «σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης». Στη λογική -κι ας μην την ξεστομίζει- ότι «και για χάρη σας παραβιάζουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, μην μας κατηγορείτε κι από πάνω».

Τα fake news και ο Στεφανής

Επισήμως, πάντως, αυτές οι παραβιάσεις δεν γίνονται. Όλα είναι fake news, λέει η κυβέρνηση, μια από τα ίδια λένε και τα περισσότερα ελληνικά Μέσα ενημέρωσης, ενώ σχεδόν κανένα δεν θέλει να κάνει ρεπορτάζ στα σύνορα, είτε στον Έβρο είτε ανοιχτά της Λέσβου, της Σάμου, της Κω, για να δει εάν ισχύουν οι καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις και τα ρεπορτάζ του «Spiegel», του «Guardian», της «Deutsche Welle». Αυτών των Μέσων ενημέρωσης που είναι έγκυρα όταν λένε ότι η Ελλάδα τα κατάφερε με την πανδημία, αλλά είναι από θύματα παραπληροφόρησης έως πράκτορες της Άγκυρας όταν λένε ότι γίνονται push back. Και στον Έβρο και στη θάλασσα. Αυτά που ο αναπληρωτής υπουργός Άμυνας Άλκης Στεφανής τα λέει «αποτροπές» - και τα παινεύεται.

Ευτυχώς όμως, υπάρχει και η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών (LIBE) της Ευρωβουλής, που λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις καταγγελίες και κάλεσε για «ανάκριση» την περασμένη Δευτέρα τρεις Έλληνες υπουργούς, το δίδυμο Μηταράκη - Κουμουτσάκου και τον υπουργό Δημόσιας Τάξης Μιχάλη Χρυσοχοΐδη.

Ακροδεξιό λεξιλόγιο

Τα μέλη της LIBE είναι αποφασισμένα να δώσουν συνέχεια στο θέμα, καθώς δεν έμειναν ευχαριστημένοι από τις απαντήσεις των τριών υπουργών. «Η ομάδα μου επιμένει πως η αίτηση ασύλου είναι θεμελιώδες δικαίωμα. Κάθε μέτρο που αποτρέπει ευάλωτα άτομα να ζητήσουν άσυλο αποτελεί σαφή παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του Διεθνούς Δικαίου. Κάθε αφήγηση που απεικονίζει τους μετανάστες ως αρνητικό φαινόμενο και χρησιμοποιεί λέξεις όπως ʼασπίδαʼ είναι απαράδεκτη», έλεγε στην «Α» ο Σοσιαλιστής ευρωβουλευτής Ντομένεκ Ρουίθ Ντεβέζα, ο οποίος ήταν αυτός που χρησιμοποίησε τον όρο «ακροδεξιά» στη συνεδρίαση της Δευτέρας και εξόργισε τους τρεις Έλληνες υπουργούς.

Για άρνηση των υπουργών να δώσουν απαντήσεις στις καταγγελίες επαναπροωθήσεων κάνει λόγο έτερος ευρωβουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών, ο Ντίμαρ Κόστερ, αναφερόμενος στις μαρτυρίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας. «Οι ελληνικές αρχές εξακολουθούν να αρνούνται τους ισχυρισμούς και δεν είμαι πεπεισμένος, από όσα είπαν οι υπουργοί, ότι θα ερευνήσουν πραγματικά τα αναφερόμενα περιστατικά» προσθέτει, υπογραμμίζοντας την ανάγκη αφενός «διερεύνησης» των περιστατικών και επιβολής «κυρώσεων» από την Επιτροπή, αφετέρου ενός «μηχανισμού» δίκαιης κατανομής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο Κόστερ επισήμανε δε τις ευθύνες της Frontex, που βρίσκεται επί τόπου, με στόχο, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με την εντολή της, να βοηθήσει στη διάσωση ζωών.

Έλλειψη σεβασμού

«Ακόμα πιο απογοητευμένη» δηλώνει, από την πλευρά της, η Κορνήλια Ερνστ της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, μετά τη συνεδρίαση, σημειώνοντας ότι, πέρα από τις «απαράδεκτες πρακτικές επαναπροωθήσεων», πολλά μέλη της Επιτροπής ένιωσαν «έλλειψη σεβασμού» από τους τρεις Έλληνες υπουργούς, καθώς δεν απάντησαν καν «στις ερωτήσεις και τις ανησυχίες τους». «Το μόνο πράγμα που καταλάβαμε είναι ότι είναι έτοιμοι να συνεχίσουν με την πρακτική της αποτροπής των ανθρώπων πριν φτάσουν στην Ελλάδα, κι αυτό, για μένα, είναι κατάφωρη παραβίαση του Ευρωπαϊκού και του Διεθνούς Δικαίου. Αυτή η κατάσταση είναι απαράδεκτη και μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι εμείς στην Επιτροπή LIBE δεν θα το αφήσουμε έτσι» τονίζει η Ερνστ.

Την «ανησυχία» του για την κατάσταση στα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ειδικά για τις «παράνομες επαναπροωθήσεις», εξέφρασε στην «Α» και ο Έρικ Μάρκουαρντ από τους Πράσινους. «Υπάρχουν τόσες αποδείξεις και οι Έλληνες υπουργοί απλώς λένε πως όλα είναι ψεύτικες ειδήσεις και δεν προσπαθούν καν να ερευνήσουν αυτές τις παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων» υπογραμμίζει. «Όταν κάποιος, στην περίπτωση αυτή η Ελλάδα, παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, πρέπει να υπάρχουν συνέπειες. Η Επιτροπή πρέπει να κινήσει διαδικασία επί παραβάσει εάν χρειαστεί. Χρειαζόμαστε έναν μηχανισμό παρακολούθησης για να διασφαλίσουμε ότι αποκαλύπτονται τέτοιες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» υπογραμμίζει.