Η πραγματικότητα της μετανάστευσης

Η μετανάστευση παραμένει πολύ ψηλά στην πολιτική ατζέντα και στην Ελλάδα και στην ΕΕ. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Πρωθυπουργός της χώρας συναντήθηκε με την επίτροπο Εσωτερικών Υποθέσεων αρμόδια για τη μετανάστευση κατά τη διάρκεια της πολύ σύντομης επίσκεψής της στη χώρα.

Προφανώς η πρόσφατη συμφωνία για το νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο έπαιξε και αυτή τον ρόλο της αφού θεωρείται πολύ σημαντικός φάκελος για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο ενόψει και των ευρωεκλογών.

Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων και των δηλώσεων δόθηκε μεγάλη έμφαση στη βελτίωση που παρουσιάζεται στις συνθήκες υποδοχής και στη διαδικασία ασύλου, ενώ ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε, έστω και φοβικά, στην ενσωμάτωση («Να μη φοβόμαστε τη λέξη «ενσωμάτωση» στην Ελλάδα…»). Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής και η επίτροπος αναφέρθηκαν στο χάος που επικρατούσε πριν το 2019 ειδικά στα νησιά, με τη Μόρια να είναι σημείο αναφοράς.

Είναι όμως αυτή η πλήρης εικόνα;

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο σε πρόσφατη υπόθεση (που χειρίστηκε το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες), η οποία αφορούσε 2 γυναίκες με 3 και 2 ανήλικα παιδιά που διαμένουν στη νέα Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή (ΚΕΔ) Κω, αναφέρθηκε σε συνθήκες υποδοχής που δεν σέβονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ενέκρινε ασφαλιστικά μέτρα διατάσσοντας τις ελληνικές Αρχές να «έχουν πλήρη πρόσβαση σε συνθήκες υποδοχής που σέβονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και που λαμβάνουν υπόψη τις πολλαπλές ευαλωτότητές τους».

Εχει αξία να προσθέσουμε ότι η ευρωπαία διαμεσολαβήτρια (Ιούνιος 2023), στο πλαίσιο στρατηγικής έρευνας σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διασφαλίζει τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων στις χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ εγκαταστάσεις διαχείρισης της μετανάστευσης στην Ελλάδα, τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι: «Εκτός από την εξωτερική περίφραξη-συρματόπλεγμα, χρησιμοποιούνται επίσης εκτεταμένα συστήματα επιτήρησης. Οι εξωτερικές υποδομές περίφραξης και επιτήρησης δεν δημιουργούν ένα φυσικό περιβάλλον που ευνοεί την ευημερία και μάλλον θυμίζουν τις εγκαταστάσεις κράτησης. Οι εξωτερικοί και εσωτερικοί φράκτες μπορεί επίσης να έχουν αρνητικές συνέπειες για την υγεία (συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής υγείας) για τους ευάλωτους μετανάστες και όσους έχουν εγκαταλείψει τις δύσκολες συνθήκες. Είναι αμφίβολο πώς μπορεί να διασφαλιστεί ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και η προστασία του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού και των ευάλωτων ατόμων εάν οι κάτοικοι αναγκάζονται να παραμείνουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον».

Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε ότι οι παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων συνεχίζονται στα σύνορα με τα pushback να είναι καθημερινή πρακτική, πολιτική ένταξης δεν υπάρχει, αφού η στρατηγική που έχει παρουσιαστεί δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί, αλλά επιπλέον δεν περιλαμβάνει χρονοδιάγραμμα, προϋπολογισμό και εμπλεκόμενους φορείς, ενώ και οι πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η κυβέρνηση, π.χ. η πρόσφατη τροπολογία για τη νομιμοποίηση ανθρώπων μέσω σύμβασης εργασίας, δεν έχουν σχέση με μεταναστευτική πολιτική, αφού δεν περιλαμβάνει άλλα δικαιώματα πέραν της εργασίας.

Η πραγματικότητά της μετανάστευσης είναι περίπλοκη και πολυπαραγοντική και δεν αρκούν σημειακές παρεμβάσεις και μικροπολιτική επικοινωνιακή διαχείριση.

Η μετανάστευση είναι η ανθρώπινη ιστορία και οι προκλήσεις που καλούμαστε να διαχειριστούμε, όπως η κλιματική αλλαγή και το δημογραφικό, είναι τεράστιες και απαιτούν πολιτική γενναιότητα.

---

Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης είναι διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες