Εμμονή στο αδιέξοδο

Παρακολουθώντας τις τόσο πια κοινότοπες αναλύσεις σχετικά με τις τουρκικές επιδιώξεις και τις εντυπωσιακές γνώσεις ακόμα και για τις πιο ενδόμυχες σκέψεις του Ερντογάν, θα περίμενα αντίστοιχα ν’ ακούσω τουλάχιστον, έστω και ακροθιγώς, κάποια αντερείσματα. Θα περίμενα έστω και ψήγματα αυτοκριτικής και αυτογνωσίας. Αγνωστες μεν έννοιες στην Ελλάδα, δυστυχώς όμως πολύ βασικές, για την κατανόηση και επίλυση προβλημάτων. Θέλοντας λοιπόν να κάνω μια ελάχιστη συνεισφορά, θα περιοριστώ στις πιο ευδιάκριτες αδυναμίες της εξωτερικής μας πολιτικής.

Η πιο εμφανής διαπίστωση είναι ότι παραδοσιακά επιδεικνύουμε μια δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία στην προσέγγιση των διμερών θεμάτων. Αισθανόμαστε την περίφημη δημοσιοϋπαλληλική σιγουριά, ακόμα και μέσα σε αυτό το λιμνάζον κλίμα έντασης και αντιπαλότητας, τρέμοντας τις συνέπειες των όποιων αλλαγών. Αποφεύγουμε, επικαλούμενοι διάφορες μαξιμαλιστικές αιτιάσεις, τον διάλογο επιδιδόμενοι σε «διπλωματικούς μαραθώνιους» για να μας λύσουν οι άλλοι τα προβλήματά μας. Εχουμε οχυρωθεί πίσω από την ιδιότητά μας ως μέλος της Ε.Ε. και μιας ψευδαίσθησης ασφάλειας που θεωρούμε ότι μας παρέχει και της δήθεν πολιτισμικής ανωτερότητας που νομίζουμε ότι συνεπάγεται, μη δείχνοντας την παραμικρή διάθεση για μια ρεαλιστική προσέγγιση και συνδιαλλαγή.

Τοποθετούμε δε πάντα τον εαυτό μας στη θέση του φιλειρηνικού και νομοταγούς θύματος, το οποίο έχει χρέος η διεθνής κοινότητα να προστατέψει, απέναντι σε μια Τουρκία η οποία διαρκώς επιβουλεύεται την εθνική μας κυριαρχία και ακεραιότητα. Το ενδεχόμενο όμως αυτό έχει λήξει εδώ και 200 χρόνια (θα το εορτάσουμε κιόλας) και θεωρώ ότι καιρός είναι να ξεπεράσουμε αυτές τις ακαλλιέργητες αντιλήψεις για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε.

Εμποτισμένοι όμως, ακόμα και από τη σχολική μας παιδεία, με μια τέτοια νοοτροπία, είναι μοιραίο να φοβόμαστε την οποιαδήποτε συνδιαλλαγή με τη χώρα αυτή. Αυτή η νοοτροπία είναι που μας φοβίζει να καθίσουμε στο τραπέζι του διαλόγου και να διαπραγματευτούμε ως ίσος προς ίσο. Να διαπραγματευτούμε άφοβα εφ’ όλης της ύλης και όχι μόνο για τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας, γιατί όσα περισσότερα επιλύσουμε τόσο καλύτερη χώρα θα παραδώσουμε. Να διαπραγματευτούμε χωρίς να φοβόμαστε ότι ο διάλογος θα μας οδηγήσει σε ανεπιθύμητα τετελεσμένα. Μια προσφυγή στη Χάγη μπορεί, ο διάλογος όχι. Και τέλος, να διαπραγματευτούμε ανοιχτόμυαλα, χωρίς να στρουθοκαμηλίζουμε.

Γιατί είναι στρουθοκαμηλισμός να μην αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι η Συνθήκη της Λωζάννης, την εποχή και υπό τις συνθήκες και σκοπιμότητες τις οποίες γράφτηκε, μοιραία θα εμπεριέχει εσκεμμένες, για λόγους πολιτικών ισορροπιών, ασάφειες. Επίσης και άκαιρες για τη σημερινή πραγματικότητα διατάξεις. Διατάξεις, ορισμένες από τις οποίες έχουν ξεπεραστεί τόσο από τον χρόνο όσο και από τις συνθήκες (αφοπλισμός νήσων) και τις οποίες, για λόγους εθνικού συμφέροντος, παραβλέπουμε.

Για τους ίδιους λόγους και επικαλούμενοι διατάγματα του 1920, παραβλέπουμε διάταξη, του πρόσφατα επικυρωμένου «Δίκαιου της θάλασσας», η οποία περιορίζει την έκταση του εθνικού μας εναέριου χώρου στα 6 ναυτ. μίλια. Στο ίδιο πνεύμα θεωρούμε ότι και το FIR Αθηνών, στο σύνολό του, είναι εθνικός εναέριος χώρος, ενώ είναι μια περιοχή απλής ρύθμισης της εναέριας κυκλοφορίας για την πολιτική αεροπορία.

Εξίσου στρουθοκαμηλίζουμε μη αναγνωρίζοντας ότι για τον καθορισμό των ΑΟΖ και της υποκείμενης υφαλοκρηπίδας και για γεωγραφικά «στριμωγμένες» περιοχές, όπως η περίπτωσή μας, δεν προβλέπεται μονομερής οριοθέτηση από καμία χώρα. Το ίδιο ισχύει και για τα όρια των υφαλοκρηπίδων. Για κάθε οριοθέτηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση η κοινή αποδοχή από τα όμορα κράτη. Αυτό εξάλλου επιδιώκουμε ως το μοναδικό θέμα διαλόγου με την Τουρκία. Συνεπώς σε θαλάσσιες περιοχές, στις οποίες αφ’ ενός δεν έχουμε εγκαθιδρύσει ΑΟΖ και αφ’ ετέρου δεν έχει αποσαφηνιστεί το όριο των υφαλοκρηπίδων, δεν δικαιούμαστε κυρίαρχα και κυριαρχικά δικαιώματα.

Αυτά για να κατανοήσουμε ότι δεν δικαιούμαστε, γι’ αυτό άλλωστε και δεν το επιχειρούμε, να διώξουμε το τουρκικό ερευνητικό σκάφος από την Ανατολική Μεσόγειο, εφόσον αυτό κινείται πέραν των 6 ναυτ. μιλίων από τις ελληνικές ακτές.

Παρά λοιπόν τα όσα θέλουμε να πιστεύουμε και διατεινόμαστε, η Ελλάδα ακολουθεί και αυτή την παγκόσμια πρακτική, φυσικά και της Τουρκίας, παραβλέποντας ή συμμορφούμενη με τις διατάξεις των διεθνών Συνθηκών και Συμβάσεων ανάλογα με το εθνικό συμφέρον.

Πρέπει λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε, όσο οδυνηρό και αν μας φαίνεται, ότι μόνο ο διμερής ανοιχτόμυαλος διάλογος έχει κάποιες πιθανότητες να δώσει λύσεις που θα μας απαλλάξουν κάποτε από την αιώνια, ανούσια και δυσβάσταχτα δαπανηρή αντιπαράθεση στην περιοχή μας. Ηδη, παρά τη χωλαίνουσα οικονομία, ετοιμαζόμαστε για εξοπλιστικές δαπάνες.

Ας επαναπροσδιορίσουμε λοιπόν τους «διπλωματικούς μαραθώνιους», γιατί εκτός του ότι ματαιοπονούμε, εμφανιζόμαστε και ως αμετροεπείς, από την άποψη ότι εάν επιβληθούν κάποιες μάλλον ασήμαντες κυρώσεις, αυτές θα υπαγορεύονται από τη διεθνή δυσαρέσκεια για τη στάση της Τουρκίας στον Καύκασο, τη Συρία, τη Λιβύη ή την προμήθεια των S-400 και όχι από τις δικές μας ανησυχίες για τις βόλτες του τουρκικού ερευνητικού στα διεθνή ύδατα.

Ας ανοίξουμε τα μάτια μας μπροστά σε έναν χάρτη και ας αναγνωρίσουμε, με ρεαλισμό, ότι η Τουρκία είναι μια χερσόνησος χώρα με πάνω από 900 χιλιόμετρα ακτογραμμής στη λεκάνη της Ανατ. Μεσογείου και δεν είναι παράλογο να επιδιώκει σχετική ΑΟΖ.

Ας ανοίξουμε και τα αυτιά μας να ακούσουμε τα μηνύματα της διεθνούς κοινότητας, η οποία, με κάθε τρόπο εδώ και καιρό, μας λέει ξεκάθαρα να συμβιβαστούμε και να τα βρούμε μόνοι μας, μη περιμένοντας βοήθεια από κανέναν.

Και τέλος, ας ανοίξουμε και τα περιχαρακωμένα μας μυαλά, ιδιαίτερα όταν επιδιώκουμε επιβολή κυρώσεων, μήπως και καταλάβουμε ότι μια Τουρκία σε δεινή οικονομική κατάσταση και πολιτική απομόνωση εναντίον μιας μόνο χώρας θα εκτονώσει την αδυναμία της και αυτή η χώρα δεν είναι άλλη από την Ελλάδα. Αυτό το ενδεχόμενο θα πρέπει να φοβόμαστε και όχι τον διμερή διάλογο.