Τουρκία - Ευρώπη - Κύπρος
Θέατρο του παραλόγου ή θέατρο σκιών;
Αλέξης Ηρακλείδης, Δημοσιευμένο: 2006-11-30
Παρακολουθώντας την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας να σκοντάφτει, όχι μόνο σε θέματα ουσίας, αλλά κυρίως με την άρνηση της τουρκικής κυβέρνησης να ανοίξει τα λιμάνια-αεροδρόμια στην Κυπριακή Δημοκρατία, διερωτάται κανείς αν έχει να κάνει με θέατρο του παραλόγου α λα Ιονέσκο ή μήπως με θέατρο σκιών;
Καταρχήν, δεν χωράει αμφιβολία ότι από τότε που ξεκίνησαν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, η Τουρκία ολιγωρεί. Δεν έχει - ή δεν μπορεί - να προχωρήσει με τολμηρά βήματα καθιστώντας παρελθόν τη στρατιωτική ανάμειξη στα κοινά. Συνεχίζεται δε η εξωφρενική πρακτική της δικαστικής δίωξης διανοουμένων για προσβολή στον «πατέρα του έθνους», Κεμάλ Ατατούρκ. Και η κυβέρνηση Ερντογάν στέκεται αμήχανη μπροστά στο μεγάλο πρόβλημα που συγκλονίζει τη χώρα εδώ και δύο δεκαετίες, το Κουρδικό. Αν η Άγκυρα δεν ξεκινήσει μία διαδικασία ειρηνικής επίλυσης του Κουρδικού, μέσα από ειλικρινή διάλογο με τους Κούρδους, με στόχο την εδραίωση μίας εθνοτικά συναινετικής δημοκρατίας (consociational democracy) στην Τουρκία, τότε «αντίο Ευρώπη» και το φταίξιμο θα είναι σχεδόν όλο δικό της.
Από την άλλη, η Ε.Ε. είχε το 2004 καταστήσει σαφές ότι θα ήρε το εμπορικό εμπάργκο στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Οι Τουρκοκύπριοι, με περίσσιο θάρρος, σε μία πραγματική ειρηνική επανάσταση το 2003-2004, «συνταξιοδότησαν» τον εθνικιστή και πάγια αδιάλλακτο Ραούφ Ντενκτάς και πέρασαν σε μία νέα εποχή. Όμως η Ε.Ε. δεν τήρησε τον λόγο της, όχι βέβαια επειδή δεν το ήθελε, αλλά επειδή έκτοτε έχει ως μέλος της την Κυπριακή Δημοκρατία του Τάσσου Παπαδόπουλου, που βέβαια ούτε να ακούσει θέλει για άρση του εμπάργκο. Και να σκεφτεί κανείς ότι ορισμένοι στην Ελλάδα μάς έλεγαν το 2003, αφήστε πρώτα τους Ελληνοκύπριους να ενταχθούν μόνοι τους στην Ε.Ε. για να ξεπεράσουν τις φοβίες τους, και να δείτε μετά πόση γενναιοδωρία θα δείξουν προς στους Τουρκοκυπρίους! Δεν έβλεπαν ότι οι Ελληνοκύπριοι, βλέποντας την επίλυση-επανένωση να έρχεται από τη μία στιγμή στην άλλη (Σχέδιο Ανάν), είχαν μουδιάσει και φρόντισαν, τον Φεβρουάριο του 2003, καλού-κακού να εκλέξουν τον πλέον απορριπτικό και αδιάλλακτο ηγέτη που είχαν ποτέ στην ιστορία τους.
Ερχόμαστε τώρα στο Κυπριακό. Είμαι της άποψης ότι το Κυπριακό ως πρόβλημα, στην ουσία δεν υπάρχει πια (βλ. πρόσφατο βιβλίο μου Το Κυπριακό πρόβλημα, 1947-2004: από την Ένωση στη διχοτόμηση;). Απλώς παραμένει ένας έντονος πονοκέφαλος για την Ε.Ε. και την Αθήνα. Το Κυπριακό έληξε την 24η Απριλίου 2004 όχι τόσο λόγω Τάσσου Παπαδόπουλου. Στο κάτω κάτω ο Παπαδόπουλος ήταν πάντοτε αταλάντευτος στην αδιαλλαξία του, στην περιφρόνησή του για τους Τουρκοκυπρίους και στο μίσος του για τους Τούρκους. Το Κυπριακό μάς τέλειωσε.
Η διχοτόμηση αποτελεί βεβαιότητα, κυρίως γιατί την πλάστιγγα την έγειρε το ΑΚΕΛ, που μόλις γεύτηκε εξουσία, εγκατέλειψε τους αγώνες του για επανένωση, αφήνοντας εμβρόντητους τους Τουρκοκύπριους αριστερούς, του αδελφού τους αριστερού κόμματος υπό τον Ταλάτ. Αξίζει να επισημανθεί ότι μία από τις πρώτες πράξεις των Τουρκοκυπρίων αριστερών μόλις ήρθαν στα πράγματα ήταν να αλλάξουν ριζικά το σχολικό βιβλίο Ιστορίας της Κύπρου που επί Ντενκτάς αποτελούσε μνημείο διαστρέβλωσης της πραγματικότητας και δαιμονομοποίησης της άλλης κοινότητας. Το νέο βιβλίο Ιστορίας της Κύπρου, μοναδικό στο είδος του, κινείται με υψηλούς όρους επιστημονικής γραφής που θα το ζήλευαν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Αντίθετα, η Κυπριακή Δημοκρατία διατηρεί τα προηγούμενα εθνικιστικά σχολικά βιβλία που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και δαιμονοποιούν τους Τουρκοκυπρίους (τους μελλοντικούς συνεταίρους σε μία επανενωμένη Κύπρο) και τη γείτονα Τουρκία.
Καταρχήν, δεν χωράει αμφιβολία ότι από τότε που ξεκίνησαν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, η Τουρκία ολιγωρεί. Δεν έχει - ή δεν μπορεί - να προχωρήσει με τολμηρά βήματα καθιστώντας παρελθόν τη στρατιωτική ανάμειξη στα κοινά. Συνεχίζεται δε η εξωφρενική πρακτική της δικαστικής δίωξης διανοουμένων για προσβολή στον «πατέρα του έθνους», Κεμάλ Ατατούρκ. Και η κυβέρνηση Ερντογάν στέκεται αμήχανη μπροστά στο μεγάλο πρόβλημα που συγκλονίζει τη χώρα εδώ και δύο δεκαετίες, το Κουρδικό. Αν η Άγκυρα δεν ξεκινήσει μία διαδικασία ειρηνικής επίλυσης του Κουρδικού, μέσα από ειλικρινή διάλογο με τους Κούρδους, με στόχο την εδραίωση μίας εθνοτικά συναινετικής δημοκρατίας (consociational democracy) στην Τουρκία, τότε «αντίο Ευρώπη» και το φταίξιμο θα είναι σχεδόν όλο δικό της.
Από την άλλη, η Ε.Ε. είχε το 2004 καταστήσει σαφές ότι θα ήρε το εμπορικό εμπάργκο στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Οι Τουρκοκύπριοι, με περίσσιο θάρρος, σε μία πραγματική ειρηνική επανάσταση το 2003-2004, «συνταξιοδότησαν» τον εθνικιστή και πάγια αδιάλλακτο Ραούφ Ντενκτάς και πέρασαν σε μία νέα εποχή. Όμως η Ε.Ε. δεν τήρησε τον λόγο της, όχι βέβαια επειδή δεν το ήθελε, αλλά επειδή έκτοτε έχει ως μέλος της την Κυπριακή Δημοκρατία του Τάσσου Παπαδόπουλου, που βέβαια ούτε να ακούσει θέλει για άρση του εμπάργκο. Και να σκεφτεί κανείς ότι ορισμένοι στην Ελλάδα μάς έλεγαν το 2003, αφήστε πρώτα τους Ελληνοκύπριους να ενταχθούν μόνοι τους στην Ε.Ε. για να ξεπεράσουν τις φοβίες τους, και να δείτε μετά πόση γενναιοδωρία θα δείξουν προς στους Τουρκοκυπρίους! Δεν έβλεπαν ότι οι Ελληνοκύπριοι, βλέποντας την επίλυση-επανένωση να έρχεται από τη μία στιγμή στην άλλη (Σχέδιο Ανάν), είχαν μουδιάσει και φρόντισαν, τον Φεβρουάριο του 2003, καλού-κακού να εκλέξουν τον πλέον απορριπτικό και αδιάλλακτο ηγέτη που είχαν ποτέ στην ιστορία τους.
Ερχόμαστε τώρα στο Κυπριακό. Είμαι της άποψης ότι το Κυπριακό ως πρόβλημα, στην ουσία δεν υπάρχει πια (βλ. πρόσφατο βιβλίο μου Το Κυπριακό πρόβλημα, 1947-2004: από την Ένωση στη διχοτόμηση;). Απλώς παραμένει ένας έντονος πονοκέφαλος για την Ε.Ε. και την Αθήνα. Το Κυπριακό έληξε την 24η Απριλίου 2004 όχι τόσο λόγω Τάσσου Παπαδόπουλου. Στο κάτω κάτω ο Παπαδόπουλος ήταν πάντοτε αταλάντευτος στην αδιαλλαξία του, στην περιφρόνησή του για τους Τουρκοκυπρίους και στο μίσος του για τους Τούρκους. Το Κυπριακό μάς τέλειωσε.
Η διχοτόμηση αποτελεί βεβαιότητα, κυρίως γιατί την πλάστιγγα την έγειρε το ΑΚΕΛ, που μόλις γεύτηκε εξουσία, εγκατέλειψε τους αγώνες του για επανένωση, αφήνοντας εμβρόντητους τους Τουρκοκύπριους αριστερούς, του αδελφού τους αριστερού κόμματος υπό τον Ταλάτ. Αξίζει να επισημανθεί ότι μία από τις πρώτες πράξεις των Τουρκοκυπρίων αριστερών μόλις ήρθαν στα πράγματα ήταν να αλλάξουν ριζικά το σχολικό βιβλίο Ιστορίας της Κύπρου που επί Ντενκτάς αποτελούσε μνημείο διαστρέβλωσης της πραγματικότητας και δαιμονομοποίησης της άλλης κοινότητας. Το νέο βιβλίο Ιστορίας της Κύπρου, μοναδικό στο είδος του, κινείται με υψηλούς όρους επιστημονικής γραφής που θα το ζήλευαν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Αντίθετα, η Κυπριακή Δημοκρατία διατηρεί τα προηγούμενα εθνικιστικά σχολικά βιβλία που διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα και δαιμονοποιούν τους Τουρκοκυπρίους (τους μελλοντικούς συνεταίρους σε μία επανενωμένη Κύπρο) και τη γείτονα Τουρκία.
