Το δικό μας κάθαρμα

«Μπορεί να είναι κάθαρμα, αλλά είναι το δικό μας κάθαρμα», είχε πει κάποτε ένας Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών για τον διαβόητο Τρουχίλο, τον δικτάτορα της (κατ’ όνομα) Δομινικανής Δημοκρατίας. Αν κρίνει κανείς από διάφορα σχόλια με αφορμή τη σύλληψη του Κάρατζιτς, ο τέως πρόεδρος της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας και νυν υπόδικος για εγκλήματα πολέμου είναι το δικό μας κάθαρμα.

Οπως θα θυμόσαστε ίσως, τα πράγματα αλλιώς ξεκίνησαν. Ο Κάρατζιτς μπορεί μεν να θεωρήθηκε «δικός μας» από την αρχή, αλλά εκείνα τα χρόνια δεν βρέθηκαν πολλοί να τον επικρίνουν, πόσω μάλλον να τον χαρακτηρίσουν κάθαρμα. Αντίθετα, μαζί με τον Μλάντιτς, ο Σερβοβόσνιος πολιτικός είχε μεγάλο σουξέ στην Ελλάδα για τον εξής λόγο: στα μάτια των περισσοτέρων ενσάρκωνε την αντίσταση όχι μόνο στη νέα τάξη πραγμάτων, αλλά και στο μουσουλμανικό τόξο που απειλούσε τη γαλανή πατρίδα μας. Ηταν και φιλέλληνας. Ας ανακαλέσουμε στη μνήμη μας τη δέσμευσή του να μετονομάσει τον κεντρικό δρόμο στο Σαράγεβο σε «Λεωφόρο Κολοκοτρώνη», για να τιμήσει έτσι την αμέριστη συμπαράσταση που του παρείχαν οι Ελληνες. Δεξιοί και αριστεροί. Δυστυχώς αυτή την αγαστή σύμπνοια ήρθαν να ταράξουν κάποια άβολα γεγονότα, όπως η σφαγή στη Σρεμπρένιτσα. Η οποία, υπενθυμίζω και πάλι, στην αρχή δεν κλόνισε την πίστη μας στους αδελφούς Σέρβους εφόσον, όπως είπαν εν χορώ οι εν Ελλάδι θαυμαστές τους, ουδέποτε συνέβη. Οταν όμως βρέθηκαν οι ομαδικοί τάφοι, το θέμα πήγε στο αρχείο και για μερικούς (κατά κανόνα λαλίστατους) εκεί παραμένει, αν κρίνουμε από τη συνεχιζόμενη σιωπή τους. Για τους περισσότερους, η ανατριχιαστική ιστορία της Σρεμπρένιτσα αντιμετωπίζεται με στωικά αποφθέγματα του τύπου: «Δυστυχώς αυτά έχουν οι πόλεμοι» ή με επιχειρήματα όπως: «Δεν φταίνε μόνο οι Σέρβοι».

Σίγουρα δεν φταίνε μόνο οι Σέρβοι. Γι’ αυτό και στο Δικαστήριο της Χάγης έχουν προσαχθεί και Κροάτες και Μουσουλμάνοι. Αν μάλιστα δούμε την ευρύτερη εικόνα, τα ατιμώρητα εγκλήματα πολλαπλασιάζονται: από την εισβολή στο Ιράκ, το Γκουαντάναμο και την εθνοκάθαρση των Παλαιστινίων από το Ισραήλ, για να μνημονεύσουμε τα πιο πρόσφατα, μέχρι τις εκατόμβες των αντιαποικιακών πολέμων και τα θύματα του υπαρκτού σοσιαλισμού (για να μην ξεχνιόμαστε). Αν όμως κάποιος αισθάνεται την ανάγκη να επικαλεστεί τέτοιου είδους ελαφρυντικά όταν διώκονται οι υπεύθυνοι για την εν ψυχρώ δολοφονία 8.000 ανθρώπων, τότε αυτός ο κάποιος δεν ενοχλήθηκε ιδιαίτερα από το γεγονός ούτε ενδιαφέρεται πραγματικά για την απόδοση δικαιοσύνης, αλλά θέλει πάνω απ’ όλα να υπερασπιστεί τους σφαγείς, τα «δικά του καθάρματα». Κι ας έχει δίκιο όταν δείχνει -επιλεκτικά και πάλι- εκείνους τους ενόχους που παραμένουν στο απυρόβλητο.

Γιατί το κάνει; Νομίζω ότι την απάντηση θα τη βρούμε στην ανακοίνωση του Συνασπισμού με αφορμή τη σύλληψη του Κάρατζιτς και συγκεκριμένα στη θέση ότι η νέα τάξη πραγμάτων και ο εθνικισμός είναι εξίσου απορριπτέα. Οτι, δηλαδή, δεν είμαστε υποχρεωμένοι να διαλέξουμε ανάμεσα στα δύο. Εδώ βρίσκεται η καρδιά του προβλήματος. Αυτοί που διαμαρτύρονται σήμερα για τον Κάρατζιτς, αυτοί που αγανάκτησαν όταν οι Ισραηλινοί βομβάρδισαν τη Βηρυτό για μερικές βδομάδες ενώ δεν είπαν λέξη όταν οι Σέρβοι βομβάρδιζαν το Σαράγεβο επί τρία και πάνω χρόνια, αυτοί έχουν διαλέξει. Εχουν διαλέξει το έθνος και στο όνομά του είναι διατεθειμένοι να συμπαρασταθούν ακόμα και σε ακροδεξιούς φονιάδες, όπως φάνηκε στην περίπτωση της Βοσνίας. Κι επειδή στην Ελλάδα, ως γνωστόν, δεν υπάρχουν εθνικιστές, εννοώ πολλούς από εκείνους που δηλώνουν «πατριώτες».