Πληγές και εθνικά ταμπού
Τέτα Παπαδοπούλου, Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2009-05-22
* «Πληγές του φθινοπώρου». Η ταινία της Τομρίς Γκιριτλίογλου, της σκηνοθέτριας από την Τουρκία (αποφεύγω το «Τουρκάλα», ελάχιστα εύηχο στα ελληνικά). Ταινία συγκλονιστική για το πολιτικό της θάρρος· το διαθέτει με το παραπάνω η Τομρίς Γκιριτλίογλου.
* «Πληγές του φθινοπώρου». Ο έρωτας ενός Τούρκου και μιας Ελληνίδας (Ρωμιάς) πριν μισό και πλέον αιώνα, είναι απλώς η αφορμή. Πρωταγωνιστής της ταινίας; Τα βίαια γεγονότα που ξέσπασαν στην Κωνσταντινούπολη, στις 5-6 Σεπτεμβρίου 1955. Και έπληξαν την ελληνική μειονότητα. Τότε που εξαγριωμένος και κατευθυνόμενος όχλος κατέστρεψε ολοσχερώς και λεηλάτησε τις περιουσίες -καταστήματα, σπίτια, σχολεία- των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Μια τουρκική ταινία για τα «Σεπτεμβριανά».
* «Πληγές του φθινοπώρου». Εντυπωσιακό (θα επαναλάβω) το πολιτικό θάρρος της Τομρίς Γκιριτλίογλου. Καταλυτική κριτική. Τεκμηριωμένη καταγγελία. Στο στόχαστρο, ο τουρκικός εθνικισμός, το τουρκικό παρακράτος και, ιδίως, εκείνοι οι Τούρκοι πολιτικοί που υπέθαλψαν τα «Σεπτεμβριανά».
* Σημειώστε ότι η σκηνοθέτις δεν ζει στο εξωτερικό· στην Τουρκία ζει και εργάζεται. Σημειώστε, επίσης, ότι η ταινία στην Τουρκία έκανε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες εισιτήρια! Εδώ, ούτε πολλοί την προτίμησαν ούτε συζήτηση προκάλεσε. (Την είδα σε κεντρική αίθουσα· ήταν περίπου άδεια). Εντάξει, η αδιαφορία είναι δεδομένη. Ομως δεν αρκεί. Ισως φταίει και η βαθιά ριζωμένη καχυποψία. Ισως φταίει ακόμη κάτι ανομολόγητο: «Σιγά, που θα μας πουν για τα δίκια μας οι Τούρκοι».
Μια διευκρίνιση. Οι οχλοκρατικές βίαιες ταραχές τον Σεπτέμβριο του 1955 δεν περιορίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη· επεκτάθηκαν και στη Σμύρνη. Μια δεύτερη διευκρίνιση. Ασφαλώς, ο κύριος στόχος ήταν η ελληνική μειονότητα («οι Ρωμιοί της Πόλης»), όμως χτυπήθηκε επίσης η αρμενική και η εβραϊκή.
Στην Τουρκία, η Τομρίς Γκιριτλίογλου με τις «Πληγές του φθινοπώρου» τόλμησε να μιλήσει για ένα εθνικό ταμπού. Χωρίς περιστροφές και στρογγυλέματα. Αναρωτιέμαι. Στην Ελλάδα, υπάρχει κινηματογραφιστής (μια και ο λόγος περί κινηματογραφικού έργου), ο οποίος θα έκανε ταινία με ανάλογο θέμα; Θέλω να πω, δηλαδή, ταινία με θέμα «εθνικώς μη αποδεκτό».
* «Πληγές του φθινοπώρου». Ο έρωτας ενός Τούρκου και μιας Ελληνίδας (Ρωμιάς) πριν μισό και πλέον αιώνα, είναι απλώς η αφορμή. Πρωταγωνιστής της ταινίας; Τα βίαια γεγονότα που ξέσπασαν στην Κωνσταντινούπολη, στις 5-6 Σεπτεμβρίου 1955. Και έπληξαν την ελληνική μειονότητα. Τότε που εξαγριωμένος και κατευθυνόμενος όχλος κατέστρεψε ολοσχερώς και λεηλάτησε τις περιουσίες -καταστήματα, σπίτια, σχολεία- των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης. Μια τουρκική ταινία για τα «Σεπτεμβριανά».
* «Πληγές του φθινοπώρου». Εντυπωσιακό (θα επαναλάβω) το πολιτικό θάρρος της Τομρίς Γκιριτλίογλου. Καταλυτική κριτική. Τεκμηριωμένη καταγγελία. Στο στόχαστρο, ο τουρκικός εθνικισμός, το τουρκικό παρακράτος και, ιδίως, εκείνοι οι Τούρκοι πολιτικοί που υπέθαλψαν τα «Σεπτεμβριανά».
* Σημειώστε ότι η σκηνοθέτις δεν ζει στο εξωτερικό· στην Τουρκία ζει και εργάζεται. Σημειώστε, επίσης, ότι η ταινία στην Τουρκία έκανε πολλές εκατοντάδες χιλιάδες εισιτήρια! Εδώ, ούτε πολλοί την προτίμησαν ούτε συζήτηση προκάλεσε. (Την είδα σε κεντρική αίθουσα· ήταν περίπου άδεια). Εντάξει, η αδιαφορία είναι δεδομένη. Ομως δεν αρκεί. Ισως φταίει και η βαθιά ριζωμένη καχυποψία. Ισως φταίει ακόμη κάτι ανομολόγητο: «Σιγά, που θα μας πουν για τα δίκια μας οι Τούρκοι».
Μια διευκρίνιση. Οι οχλοκρατικές βίαιες ταραχές τον Σεπτέμβριο του 1955 δεν περιορίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη· επεκτάθηκαν και στη Σμύρνη. Μια δεύτερη διευκρίνιση. Ασφαλώς, ο κύριος στόχος ήταν η ελληνική μειονότητα («οι Ρωμιοί της Πόλης»), όμως χτυπήθηκε επίσης η αρμενική και η εβραϊκή.
Στην Τουρκία, η Τομρίς Γκιριτλίογλου με τις «Πληγές του φθινοπώρου» τόλμησε να μιλήσει για ένα εθνικό ταμπού. Χωρίς περιστροφές και στρογγυλέματα. Αναρωτιέμαι. Στην Ελλάδα, υπάρχει κινηματογραφιστής (μια και ο λόγος περί κινηματογραφικού έργου), ο οποίος θα έκανε ταινία με ανάλογο θέμα; Θέλω να πω, δηλαδή, ταινία με θέμα «εθνικώς μη αποδεκτό».
