Το ασυνείδητο και το Προσφυγικό
Αντώνης Τριφύλλης, Το Βήμα της Κυριακής, Δημοσιευμένο: 2016-03-06
Ας αρχίσουμε με ένα πρόβλημα. Το κόστος μιας μπάλας και ενός μπουκαλιού είναι μία λίρα και 10 πένες. Αν το κόστος του μπουκαλιού είναι ίσο με μια λίρα συν το κόστος της μπάλας, ποια είναι η τιμή του μπουκαλιού;
Μπράβο. Το βρήκατε. Είναι 5 πένες. Ανήκετε στην κατηγορία των κερδισμένων, που αντιστοιχεί στους μισούς από τους παίκτες. Οι άλλοι μισοί, οι χαμένοι, υπολόγισαν την τιμή του μπουκαλιού σε 10 πένες. Και αυτό το αποτέλεσμα βγαίνει αν οι παίκτες ανήκουν στους καλύτερους φοιτητές και διδάσκοντες σε μερικά από τα καλύτερα από τα βρετανικά πανεπιστήμια.
Αυτό το αποτέλεσμα έβγαλε η μελέτη της ψυχολόγου του Πανεπιστημίου UCL κυρίας Uta Firth, που είναι μέλος της διάσημης «Ακαδημίας» της Μ. Βρετανίας, της Royal Society.
Ας ξανάρθουμε στο θέμα μας. Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί διαπιστώθηκε τόσο μεγάλο ποσοστό αποτυχίας στην προσπάθεια για τη λύση του προβλήματος;
Η κυρία Firth λοιπόν δούλεψε στο θέμα του ασυνειδήτου. Υποστήριξε ότι στο αποτέλεσμα οδηγήθηκαν οι «παίκτες» γιατί το ασυνείδητο που περιέχει πλήθος πληροφοριών, εμπεδωμένων αντιλήψεων, πολιτιστικών επιδράσεων και προσωπικών εμπειριών επεξεργάζεται τα στοιχεία για λήψη αποφάσεων πιο γρήγορα από το συνειδητό. Σχεδόν στιγμιαία. Στο συνειδητό, αντίθετα, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τον ορθό λόγο. Και η διαδικασία είναι πιο πολύπλοκη.
Γι’ αυτό και η πρώτη λύση στα προβλήματα έρχεται από τα μέρη του εγκεφάλου που προκαλούν το ασυνείδητο και οι σκέψεις είναι αυθόρμητες. Συμπέρασμα: Θα πρέπει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός στην προσπάθεια να λύσει ένα πρόβλημα ή να αντιμετωπίσει μια κρίση.
Πώς είπατε; Και τι μ’ αυτό; Ας πάρουμε ένα παράδειγμα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οταν ο Στάλιν κατάλαβε ότι οι ναζί σύμμαχοί του όχι μόνο δεν τήρησαν το σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ που είχαν υπογράψει δύο χρόνια πριν αλλά έστρεψαν τα πυρά τους εναντίον της σοβιετικής πατρίδας, κατελήφθη από εύλογο πανικό. Και ζήτησε άμεση βοήθεια από τις ήδη εμπόλεμες Αγγλία και ΗΠΑ. Η βοήθεια που αποφάσισαν να δώσουν οι δυτικοί σύμμαχοι στον πρόσφατο σύμμαχό τους ήταν υλική. Αεροπλάνα, πυροβόλα, κανόνια κ.ά. κατέφθαναν στη Ρωσία από τον διάδρομο της Αρκτικής. Και ενώ οι μεραρχίες και τα θωρακισμένα του Γκουντέριαν εισέβαλλαν σε μέτωπο εκατοντάδων χιλιομέτρων, ο Στάλιν ζήτησε μια πιο αποτελεσματική βοήθεια με το άνοιγμα μετώπου στη Δύση. Δηλαδή, ζητούσε επιμόνως απόβαση στα παράλια της Μάγχης. Ο Εγγλέζος εξήγησε στον Στάλιν ότι κάτι τέτοιο ήταν καταδικασμένο σε αποτυχία, μια και για να επιτύχει η απόβαση χρειαζόταν αποβατικά, άρματα και στρατό σε πολλαπλάσιες ποσότητες από αυτές που ήταν διαθέσιμες. Εξηγούσε με το επιτελείο του επί ώρες ατελείωτες στη Μόσχα, που πήγε επί τούτου, τις αδυναμίες της πρότασης Στάλιν και την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος.
Τι συνέβη με βάση τις απόψεις της κυρίας Firth; Ο Στάλιν ευρισκόμενος σε πανικό μπροστά σε μια καταστροφή πρότεινε μια λύση σχεδόν αυθόρμητα. Την απλούστερη δυνατή. Το άνοιγμα του μετώπου στη Δύση για να ανακουφιστούν τα στρατεύματά του. Ο Τσόρτσιλ, που είχε ήδη επί δύο χρόνια έρθει αντιμέτωπος με συνεχείς ήττες από τον στρατό του Χίτλερ, δεν ενέδωσε στον αυθορμητισμό που προβάλλει το ασυνείδητο και πήρε τον χρόνο του να αναλύσει όλες τις παραμέτρους του προβλήματος και να αποκλείσει μια σειρά επιλογές προτείνοντας τη μόνη ίσως που θα μπορούσε να δώσει τη νίκη.
Πώς μου ήρθαν όλα αυτά, αγαπητοί μου και υπομονετικοί αναγνώστες; Γιατί σας έβαλα να λύσετε ένα πρόβλημα κυριακάτικα; Οχι βέβαια για να σας πείσω για το δίκαιο του Τσόρτσιλ, αλλά για να εξηγήσω κυρίως στον εαυτό μου μια σειρά αποφάσεις και δράσεις του κ. Τσίπρα και των κυβερνήσεών του τον χρόνο που μας κυβερνά. Από την ανοησία περί της διαπραγμάτευσης του έγκριτου συμβούλου τού Βρετανού κ. Κόμπιν ως την αντιμετώπιση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης.
Ομολογώ ότι το θέμα το Προσφυγικό με απασχολεί από την ημέρα που αρμόδια υπουργός απάντησε στα σοβαρά στον δυστυχή δήμαρχο Αθηναίων ότι οι δυστυχείς μετανάστες, αφού λιαστούν στην Ομόνοια, εξαφανίζονται! Δεν χωρούσε ο νους μου μια τέτοια - πώς να τη χαρακτηρίσω; Στην αρχή νόμισα ότι δεν ξέρει τι λέει. Αργότερα είπα ότι μας δουλεύει. Και μόνο πρόσφατα συνειδητοποίησα ότι ήξερε πολύ καλά τι έλεγε και τα έλεγε σοβαρά. Και κατάλαβα επίσης γιατί δεν έλεγε τι πραγματικά ήθελε να πει αλλά δεν μπορούσε να εκφέρει δημόσια. Ηθελε να πει λοιπόν ότι έρχονται και μέχρι να τους πάρουν χαμπάρι οι Βορειοευρωπαίοι ταξίδευαν με το τρένο. Και εδώ έρχεται και δένει με το ασυνείδητο της κυρίας Firth. Η λύση που δόθηκε στο πρόβλημα δεν έλαβε υπόψη της μια αλληλουχία γεγονότων που οδήγησαν στη σημερινή εκρηκτική κατάσταση. Και αντί να επεξεργαστεί μια λύση με χρονικό ορίζοντα και πλήθος παραγόντων, αρκέστηκε στην εύκολη λύση. Πολλοί θα τη χαρακτήριζαν απειρία. Αλλοι ιδεοληψία και άλλοι κουτοπονηριά. Τίποτε από αυτά δεν ισχύει. Απλά άφησε να την καθοδηγήσει το ασυνείδητο, καλή του ώρα. Και απλά μπλέξαμε.
Δυστυχώς κάτω από το φως της θεωρίας του Φρόιντ εξηγούνται πολλά από τα αντιφατικά, ασυνάρτητα και λανθασμένα με τα οποία μας βομβαρδίζει η πολιτική μας ηγεσία. Ασε που η κυρία ψυχολόγος έκανε τη μελέτη της εξ ονόματι της αριστείας που προωθεί σε όλους τους τομείς η Royal Society.
Περαστικά μας.
Μπράβο. Το βρήκατε. Είναι 5 πένες. Ανήκετε στην κατηγορία των κερδισμένων, που αντιστοιχεί στους μισούς από τους παίκτες. Οι άλλοι μισοί, οι χαμένοι, υπολόγισαν την τιμή του μπουκαλιού σε 10 πένες. Και αυτό το αποτέλεσμα βγαίνει αν οι παίκτες ανήκουν στους καλύτερους φοιτητές και διδάσκοντες σε μερικά από τα καλύτερα από τα βρετανικά πανεπιστήμια.
Αυτό το αποτέλεσμα έβγαλε η μελέτη της ψυχολόγου του Πανεπιστημίου UCL κυρίας Uta Firth, που είναι μέλος της διάσημης «Ακαδημίας» της Μ. Βρετανίας, της Royal Society.
Ας ξανάρθουμε στο θέμα μας. Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί διαπιστώθηκε τόσο μεγάλο ποσοστό αποτυχίας στην προσπάθεια για τη λύση του προβλήματος;
Η κυρία Firth λοιπόν δούλεψε στο θέμα του ασυνειδήτου. Υποστήριξε ότι στο αποτέλεσμα οδηγήθηκαν οι «παίκτες» γιατί το ασυνείδητο που περιέχει πλήθος πληροφοριών, εμπεδωμένων αντιλήψεων, πολιτιστικών επιδράσεων και προσωπικών εμπειριών επεξεργάζεται τα στοιχεία για λήψη αποφάσεων πιο γρήγορα από το συνειδητό. Σχεδόν στιγμιαία. Στο συνειδητό, αντίθετα, ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τον ορθό λόγο. Και η διαδικασία είναι πιο πολύπλοκη.
Γι’ αυτό και η πρώτη λύση στα προβλήματα έρχεται από τα μέρη του εγκεφάλου που προκαλούν το ασυνείδητο και οι σκέψεις είναι αυθόρμητες. Συμπέρασμα: Θα πρέπει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός στην προσπάθεια να λύσει ένα πρόβλημα ή να αντιμετωπίσει μια κρίση.
Πώς είπατε; Και τι μ’ αυτό; Ας πάρουμε ένα παράδειγμα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οταν ο Στάλιν κατάλαβε ότι οι ναζί σύμμαχοί του όχι μόνο δεν τήρησαν το σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ που είχαν υπογράψει δύο χρόνια πριν αλλά έστρεψαν τα πυρά τους εναντίον της σοβιετικής πατρίδας, κατελήφθη από εύλογο πανικό. Και ζήτησε άμεση βοήθεια από τις ήδη εμπόλεμες Αγγλία και ΗΠΑ. Η βοήθεια που αποφάσισαν να δώσουν οι δυτικοί σύμμαχοι στον πρόσφατο σύμμαχό τους ήταν υλική. Αεροπλάνα, πυροβόλα, κανόνια κ.ά. κατέφθαναν στη Ρωσία από τον διάδρομο της Αρκτικής. Και ενώ οι μεραρχίες και τα θωρακισμένα του Γκουντέριαν εισέβαλλαν σε μέτωπο εκατοντάδων χιλιομέτρων, ο Στάλιν ζήτησε μια πιο αποτελεσματική βοήθεια με το άνοιγμα μετώπου στη Δύση. Δηλαδή, ζητούσε επιμόνως απόβαση στα παράλια της Μάγχης. Ο Εγγλέζος εξήγησε στον Στάλιν ότι κάτι τέτοιο ήταν καταδικασμένο σε αποτυχία, μια και για να επιτύχει η απόβαση χρειαζόταν αποβατικά, άρματα και στρατό σε πολλαπλάσιες ποσότητες από αυτές που ήταν διαθέσιμες. Εξηγούσε με το επιτελείο του επί ώρες ατελείωτες στη Μόσχα, που πήγε επί τούτου, τις αδυναμίες της πρότασης Στάλιν και την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος.
Τι συνέβη με βάση τις απόψεις της κυρίας Firth; Ο Στάλιν ευρισκόμενος σε πανικό μπροστά σε μια καταστροφή πρότεινε μια λύση σχεδόν αυθόρμητα. Την απλούστερη δυνατή. Το άνοιγμα του μετώπου στη Δύση για να ανακουφιστούν τα στρατεύματά του. Ο Τσόρτσιλ, που είχε ήδη επί δύο χρόνια έρθει αντιμέτωπος με συνεχείς ήττες από τον στρατό του Χίτλερ, δεν ενέδωσε στον αυθορμητισμό που προβάλλει το ασυνείδητο και πήρε τον χρόνο του να αναλύσει όλες τις παραμέτρους του προβλήματος και να αποκλείσει μια σειρά επιλογές προτείνοντας τη μόνη ίσως που θα μπορούσε να δώσει τη νίκη.
Πώς μου ήρθαν όλα αυτά, αγαπητοί μου και υπομονετικοί αναγνώστες; Γιατί σας έβαλα να λύσετε ένα πρόβλημα κυριακάτικα; Οχι βέβαια για να σας πείσω για το δίκαιο του Τσόρτσιλ, αλλά για να εξηγήσω κυρίως στον εαυτό μου μια σειρά αποφάσεις και δράσεις του κ. Τσίπρα και των κυβερνήσεών του τον χρόνο που μας κυβερνά. Από την ανοησία περί της διαπραγμάτευσης του έγκριτου συμβούλου τού Βρετανού κ. Κόμπιν ως την αντιμετώπιση της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης.
Ομολογώ ότι το θέμα το Προσφυγικό με απασχολεί από την ημέρα που αρμόδια υπουργός απάντησε στα σοβαρά στον δυστυχή δήμαρχο Αθηναίων ότι οι δυστυχείς μετανάστες, αφού λιαστούν στην Ομόνοια, εξαφανίζονται! Δεν χωρούσε ο νους μου μια τέτοια - πώς να τη χαρακτηρίσω; Στην αρχή νόμισα ότι δεν ξέρει τι λέει. Αργότερα είπα ότι μας δουλεύει. Και μόνο πρόσφατα συνειδητοποίησα ότι ήξερε πολύ καλά τι έλεγε και τα έλεγε σοβαρά. Και κατάλαβα επίσης γιατί δεν έλεγε τι πραγματικά ήθελε να πει αλλά δεν μπορούσε να εκφέρει δημόσια. Ηθελε να πει λοιπόν ότι έρχονται και μέχρι να τους πάρουν χαμπάρι οι Βορειοευρωπαίοι ταξίδευαν με το τρένο. Και εδώ έρχεται και δένει με το ασυνείδητο της κυρίας Firth. Η λύση που δόθηκε στο πρόβλημα δεν έλαβε υπόψη της μια αλληλουχία γεγονότων που οδήγησαν στη σημερινή εκρηκτική κατάσταση. Και αντί να επεξεργαστεί μια λύση με χρονικό ορίζοντα και πλήθος παραγόντων, αρκέστηκε στην εύκολη λύση. Πολλοί θα τη χαρακτήριζαν απειρία. Αλλοι ιδεοληψία και άλλοι κουτοπονηριά. Τίποτε από αυτά δεν ισχύει. Απλά άφησε να την καθοδηγήσει το ασυνείδητο, καλή του ώρα. Και απλά μπλέξαμε.
Δυστυχώς κάτω από το φως της θεωρίας του Φρόιντ εξηγούνται πολλά από τα αντιφατικά, ασυνάρτητα και λανθασμένα με τα οποία μας βομβαρδίζει η πολιτική μας ηγεσία. Ασε που η κυρία ψυχολόγος έκανε τη μελέτη της εξ ονόματι της αριστείας που προωθεί σε όλους τους τομείς η Royal Society.
Περαστικά μας.
