Το θέμα «Ευρώπη» εξακολουθεί να διχάζει την ευρωπαϊκή Αριστερά. Αυτή την περίοδο το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας - το οποίο στις εκλογές του περασμένου Ιουνίου κατέγραψε απρόσμενη επιτυχία με την εντυπωσιακή αύξηση της εκλογικής του δύναμης - σπαράσσεται από συγκρουόμενες απόψεις γύρω από τη μελλοντική θέση της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ).

Η ηγετική ομάδα του κόμματος υπό τον Τζέρεμι Κόρμπιν έχει υιοθετήσει μια ιδιαίτερα ανελαστική στάση υπέρ του λεγόμενου «σκληρού Brexit» (hard Brexit) που σημαίνει έξοδο της χώρας τόσο από την εσωτερική αγορά όσο και από την τελωνειακή ένωση. Η θέση αυτή είναι σχεδόν ταυτόσημη με τα όσα ακραία υποστηρίζει η πρωθυπουργός Τ. Μέι και οι πλέον έξαλλοι Συντηρητικοί.

Η Δημοκρατική Συμπαράταξη χαιρετίζει την επιτυχία του Εργατικού Κόμματος στη Βρετανία.

Η επιτυχής καταγραφή της κεντροαριστεράς με την μεγάλη άνοδο των ποσοστών και την ανατροπή του πολιτικού σκηνικού με βάση την μέχρι τώρα απόλυτη επικυριαρχία των συντηρητικών είναι μια σοβαρή εξέλιξη για όλη την Ευρώπη.

Η ισχυροποίηση του Εργατικού κόμματος με την ριζική επαναφορά του στα λαϊκά στρώματα και στη νεολαία είναι ένα ακόμα ελπιδοφόρο μήνυμα για την σοσιαλδημοκρατία.

Η υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους, η κριτική στο κυρίαρχο οικονομικό δόγμα της λιτότητας και η επιμονή στη μεταρρυθμιστική αντίληψη αποτελούν τα κοινά θεμέλια των δημοκρατικών σοσιαλιστικών δυνάμεων.

Σε αυτή τη κατεύθυνση εργάζεται αποφασιστικά και η Δημοκρατική Συμπαράταξη.

Όταν είδα το τίτλο του βιβλίου, του καθηγητή Γιώργου Σωτηρέλη, σκέφτηκα: Ωραία ερώτηση. Μια ζωή με βασάνιζε, από τα νεανικά μου χρόνια, από το τότε που «έμπλεξα» με το χώρο αυτό της Αριστεράς, ο οποίος πρόβαλε μπροστα μου ως ένας τεράστιος μπαξές, με διάφορα φρούτα- εκδοχές.

Και είναι αλήθεια πως παρά τις πολλές αναθεωρήσεις και αναζητήσεις, και σήμερα το ερώτημα αυτό δεν έχει σαφή απάντηση.

Οι αντιδράσεις των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων (με την εξαίρεση ΚΚΕ, Χρυσής Αυγής) στην άνοδο του Ε. Μακρόν στην εξουσία στη Γαλλία έδωσαν την εντύπωση ότι έχει επιτευχθεί ένα υψηλό consensus υπέρ της Ευρωπαϊκής ενοποίησης. Και, μολονότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν φαίνεται να έχει ενστερνισθεί (και να στηρίζει) τη βαθύτερη, εσωτερική λογική και στόχους της ενοποίησης, ωστόσο η εικόνα της πολιτικής συναίνεσης γύρω από το ζήτημα «Ευρώπη» είναι εξόχως θετική. Τί γίνεται όμως σε επίπεδο κοινωνίας;

Πρώτα τα καλά νέα. Η Γαλλία, από ό,τι φαίνεται, θα προστεθεί αύριο στη σειρά των χωρών που ανακόπτουν την άνοδο των λαϊκιστών στην εξουσία. Η Γερμανία που ακολουθεί έχει διατηρήσει έτσι κι αλλιώς την πολιτική της σταθερότητα. Αυτό το σκηνικό θα ευνοήσει, στις προβλεπόμενες για τις αρχές του 2018 ιταλικές εκλογές, το Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο ανασυγκροτείται υπό τον Ρέντσι. Ετσι, στο άμεσο μέλλον φιλευρωπαϊκές κυβερνήσεις στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία θα έχουν την ευκαιρία να δείξουν στους ευρωπαίους πολίτες αν είναι σε θέση να καταφέρουν κάτι καλύτερο. Τώρα τα κακά νέα. Η Μαρίν Λεπέν θα κινηθεί, από όσο φαίνεται, κοντά στο 40%.

Η οικονομική παγκοσμιοποίηση και οι ευρύτερες οικονομικές και τεχνολογικές εξελίξεις έχουν προκαλέσει νέες διαιρέσεις στις δυτικές κοινωνίες. Οι εκλογές στις ΗΠΑ, το βρετανικό δημοψήφισμα, οι γαλλικές, οι ολλανδικές και οι αυστριακές εκλογές, δείχνουν χώρες διαιρεμένες τόσο κοινωνικά και εισοδηματικά, όσο και γενεακά, αλλά και γεωγραφικά. Μπορούμε αβίαστα να μιλήσουμε για δύο «κόσμους».

Η πρώτη ανάγνωση είναι ότι οι νέες αυτές διαιρέσεις συμπαρασύρουν και τον παραδοσιακό πολιτικό άξονα Δεξιάς – Αριστεράς, αφού δεν έχει αντιστοίχηση με τις νέες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες.

Από εκείνη την αιματοβαμμένη 1η Μάη του 1886, όταν οι εργάτες του Σικάγου ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας το οκτάωρο, κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι της Ιστορίας. Βέβαια η εργατική τάξη είχε αρχίσει τη διακριτή πολιτική και ιδεολογική εμφάνισή της στις παρυφές των ευρωπαϊκών αστικοδημοκρατικών επαναστάσεων του 1830 και του 1848. Εκτοτε, μετά την επέκταση της βιομηχανικής επανάστασης, η μαζική πια εργατική τάξη εισβάλλει δυναμικά στο ιστορικό προσκήνιο.

Το κείμενο του Cas Mudde για τις εκλογές στην Ισπανία και για την επιρροή τού εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ σε αυτές, δημοσιεύτηκε στον Guardian, στις 21 Δεκεμβρίου 2015.
Ο συγγραφέας συγκρίνει τους Podemos με τον ΣΥΡΙΖΑ, επισημαίνοντας ότι οι Podemos προσπάθησαν με κάθε τρόπο να αποστασιοποιηθούν από τον ΣΥΡΙΖΑ, μετά την καταστροφική εμπειρία άσκησης πολιτικής εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα.

Η ισχνή πλειοψηφία που κέρδισε στις εκλογές της Πορτογαλίας το δεξιό «Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα» του πρώην πρωθυπουργού Κοέλιο δεν του επέτρεψε να σχηματίσει κυβέρνηση που να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης, ενώ έδωσε τη δυνατότητα στο Σοσιαλιστικό Κόμμα που ήρθε δεύτερο, να συνεργαστεί με το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα «Μπλόκο της Αριστεράς» και τη συμμαχία του Κομμουνιστικού Κόμματος Πορτογαλίας με τους Πράσινους και να σχηματίσει μια πλειοψηφική συμμαχία της κεντροαριστεράς.

Μετά την Ελλάδα, και οι εξελίξεις στην Πορτογαλία βάζουν ταφόπλακα στη διάκριση μεταξύ «μνημονιακών» και «αντιμνημονιακών» πολιτικών δυνάμεων. Αλλά και σφραγίζουν, ακόμα πιο κρίσιμα, την ένταξη της κυβερνητικής Αριστεράς στο ευρωπαϊκό σχέδιο, παρά τα μεγάλα προβλήματα του.

Συμπληρώνονται αυτήν την εβδομάδα 46 χρόνια από την 21η Αυγούστου του 1968, όταν τα σοβιετικά τανκς κατέλυαν την προτελευταία απόπειρα για τη δημιουργία ενός σοσιαλισμού με δημοκρατικό πρόσωπο. Η τελευταία ήταν αυτή του Γκορμπατσόφ.
Είναι η μοναδική επέτειος για την οποία αισθάνομαι δεσμευμένος να γράφω κάτι κάθε χρόνο. Βεβαίως υπάρχουν πολλές επέτειοι οι οποίες αξίζουν κάθε χρόνο να αναδεικνύονται, η καταστολή όμως της Ανοιξης της Πράγας έχει μια ιδιαίτερη συναισθηματική αξία για όσους σε κάποια στιγμή της ζωής τους ασπάστηκαν τη φράση του έλληνα θεωρητικού της πολιτικής κοινωνιολογίας Νίκου Πουλαντζά: «Ο σοσιαλισμός ή θα είναι δημοκρατικός ή δεν θα υπάρξει».

Με απόλυτη επίγνωση της τιμής που μου έγινε και με τη δέσμευση που απαιτείται από μέρους μου, αποδέχτηκα την πρόσκληση να μιλήσω στην εναρκτήρια τελετή του ακαδημαϊκού έτους 2011-2012 του Collège d’Europe. Πρόκειται για μια τιμή που αισθάνομαι πολύ έντονα επειδή εδώ και καιρό θεωρώ αυτό το ίδρυμα ως έναν από τους πιο λαμπρούς φάρους για την ανάπτυξη και τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής συνείδησης όπως αυτή συνεχίζει να αναπτύσσεται.