Το κισμέτ σαν άλλοθι
Παντελής Μπουκάλας, Η Καθημερινή, Δημοσιευμένο: 2023-02-14
Στην Τουρκία, οι ερντογανικοί δημοσιογράφοι σπεύδουν να κρύψουν πίσω από την πλάτη τους το μικρόφωνο, όταν στο πλάνο μπαίνει απρόσκλητος κάποιος οργισμένος σεισμόπληκτος. Υπάρχουν όμως και δημοσιογράφοι που τιμούν την ευθύνη που αντιστοιχεί στον δημόσιο ρόλο τους. Παράδειγμα, η παρουσιάστρια ειδήσεων Ντιλαρά Γκιουντέρ, η οποία τόλμησε να πει στον αέρα το αυτονόητο, πιστοποιημένο από την τραγωδία της χώρας της. Οτι οι σεισμοί του 1999 δεν έγιναν μάθημα για τους κρατούντες και τους διαπλεκόμενους μεγαλοεργολάβους. Και ότι για τα μυριάδες θύματα «δεν φταίει η μοίρα ή η φύση, αλλά οι μηχανικοί, οι κατασκευαστές και όσοι έδωσαν την έγκριση».
Ποιοι έδωσαν την έγκριση; Οσοι επέτρεπαν επί δύο δεκαετίες να χτίζονται αναρίθμητα σαθρά οικοδομήματα, για να κερδίζουν ψήφους αυτοί και λίρες οι φίλοι τους εργολάβοι. Η ευθύνη έχει ονοματεπώνυμο: Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος, στις προστατευμένες επισκέψεις του στις σεισμόπληκτες πόλεις, μία απάντηση και «παρηγοριά» δίνει: το κισμέτ. Την ίδια απάντηση, που ο αμοραλισμός της δεν κρύβεται από τον ψευτοθρησκευτικό μανδύα της, έδωσε κι ένας εργολάβος όταν ερωτήθηκε τι έφταιξε και μια πολυκατοικία-έργο των χειρών του σωριάστηκε σε δευτερόλεπτα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν ογδόντα άνθρωποι. «Το κισμέτ βέβαια».
Το «γραφτό» σαν άλλοθι. Οι πολιτείες, όμως, συγκροτούνται και δρουν ακριβώς για να αναμετριούνται με κάθε είδους πεπρωμένο, να το ξεπερνούν, να το νικούν ή, έστω, να αμβλύνουν τις δήθεν προδιαγεγραμμένες συνέπειές του. Αν αυτοαφοπλιστούμε, υποτασσόμενοι στη λατρεία του πεπρωμένου, ούτε αντισεισμικοί κανονισμοί θα χρειάζονται, ούτε δικαστήρια (δικάζεται άραγε ο Θεός, Αλλάχ, Γιαχβέ, Κρίσνα ή ό,τι άλλο;), ούτε καν εκλογές, κυβερνήσεις, ηγεμόνες.
Στην απελπισμένη Συρία το κισμέτ ονομάζεται Μπασάρ Ασαντ. Στην Τουρκία έχει το όνομα του Ερντογάν. Ενα πειστήριο θα αρκούσε σε μια δίκη που δεν θα γίνει ποτέ, και μόνο πολιτικά θα μετρήσει: ένα βίντεο από τον Μάρτιο του 2019, λίγο πριν από τις δημοτικές εκλογές. Ο Ερντογάν θηρεύει ψήφους στο Καχραμάνμαρας, ζητώντας ανταμοιβή για ένα μαζικό ρουσφέτι που αποδείχτηκε φονικό: «Με την κατασκευαστική αμνηστία», καυχιέται, «σώσαμε 144.556 πολίτες του Καχραμανμαράς». Η αμνηστευμένη επαρχία πληγώθηκε βαριά από τον σεισμό. Αντίθετα, στην πόλη Ερζίν δεν σκοτώθηκε κανένας. Ο δήμαρχός της πήγε κόντρα στο κισμέτ και επέβαλε τον σεβασμό των πολεοδομικών κανόνων. Οδυνηρά απλό.
Ποιοι έδωσαν την έγκριση; Οσοι επέτρεπαν επί δύο δεκαετίες να χτίζονται αναρίθμητα σαθρά οικοδομήματα, για να κερδίζουν ψήφους αυτοί και λίρες οι φίλοι τους εργολάβοι. Η ευθύνη έχει ονοματεπώνυμο: Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος, στις προστατευμένες επισκέψεις του στις σεισμόπληκτες πόλεις, μία απάντηση και «παρηγοριά» δίνει: το κισμέτ. Την ίδια απάντηση, που ο αμοραλισμός της δεν κρύβεται από τον ψευτοθρησκευτικό μανδύα της, έδωσε κι ένας εργολάβος όταν ερωτήθηκε τι έφταιξε και μια πολυκατοικία-έργο των χειρών του σωριάστηκε σε δευτερόλεπτα, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν ογδόντα άνθρωποι. «Το κισμέτ βέβαια».
Το «γραφτό» σαν άλλοθι. Οι πολιτείες, όμως, συγκροτούνται και δρουν ακριβώς για να αναμετριούνται με κάθε είδους πεπρωμένο, να το ξεπερνούν, να το νικούν ή, έστω, να αμβλύνουν τις δήθεν προδιαγεγραμμένες συνέπειές του. Αν αυτοαφοπλιστούμε, υποτασσόμενοι στη λατρεία του πεπρωμένου, ούτε αντισεισμικοί κανονισμοί θα χρειάζονται, ούτε δικαστήρια (δικάζεται άραγε ο Θεός, Αλλάχ, Γιαχβέ, Κρίσνα ή ό,τι άλλο;), ούτε καν εκλογές, κυβερνήσεις, ηγεμόνες.
Στην απελπισμένη Συρία το κισμέτ ονομάζεται Μπασάρ Ασαντ. Στην Τουρκία έχει το όνομα του Ερντογάν. Ενα πειστήριο θα αρκούσε σε μια δίκη που δεν θα γίνει ποτέ, και μόνο πολιτικά θα μετρήσει: ένα βίντεο από τον Μάρτιο του 2019, λίγο πριν από τις δημοτικές εκλογές. Ο Ερντογάν θηρεύει ψήφους στο Καχραμάνμαρας, ζητώντας ανταμοιβή για ένα μαζικό ρουσφέτι που αποδείχτηκε φονικό: «Με την κατασκευαστική αμνηστία», καυχιέται, «σώσαμε 144.556 πολίτες του Καχραμανμαράς». Η αμνηστευμένη επαρχία πληγώθηκε βαριά από τον σεισμό. Αντίθετα, στην πόλη Ερζίν δεν σκοτώθηκε κανένας. Ο δήμαρχός της πήγε κόντρα στο κισμέτ και επέβαλε τον σεβασμό των πολεοδομικών κανόνων. Οδυνηρά απλό.
