Το νέο εκλογικό σύστημα

Σπύρος Τζόκας, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2021-02-09

Μια φορά και έναν καιρό υπήρχε και η Αυτοδιοίκηση! Κάπως έτσι θα λένε οι επόμενες γενιές. Θα αντιμετωπίζουν την Αυτοδιοίκηση σαν μακρινό παρελθόν... κάτι που υπήρξε στην Ιστορία. Και για να είναι πιο παραδειγματικοί θα δείχνουν κάτι που προσομοιάζει με Αυτοδιοίκηση. Κάτι λίγο-πολύ που μοιάζει και με το σημερινό: προσομοίωση Αυτοδιοίκησης ή με άλλα λόγια ένας γραφειοκρατικός οργανισμός τοπικής διαχείρισης.

Ετσι, μόνο ως σύντομο ανέκδοτο φαντάζει σήμερα η επίκληση της αδέσμευτης και ανεξάρτητης Αυτοδιοίκησης! Μόνο και μόνο το γεγονός ότι κανείς ή ελάχιστοι παρακολουθούν τις διαδικασίες, μόνο και μόνο το γεγονός ότι υπάρχει μια γενικότερη αδιαφορία, μια απαξίωση, δείχνει ότι η Αυτοδιοίκηση και οι αυτοδιοικητικοί απομακρύνθηκαν από τις τοπικές κοινωνίες και τις ανάγκες τους. Δεν συνομιλούν με τον λαό, αλλά με μηχανισμούς. Δεν πιστεύουν, πλέον, στη δύναμη του λαού. Αλλοτριώθηκαν.

Δήμοι και περιφέρειες μετατρέπονται σταδιακά σε τοπικό κράτος εφαρμοστή, δημιουργό και προωθητή αντιλαϊκών πολιτικών τής εκάστοτε κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του κεφαλαίου, με σκοπό την αύξηση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων και το ξεπέρασμα της καπιταλιστικής κρίσης. Στόχος, η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, η διεύρυνση της ανταπόδοσης, η εμπορευματοποίηση και συρρίκνωση βασικών κοινωνικών δομών, η φοροεπιδρομή και η εξυπηρέτηση διαπλεκομένων.

Εξάλλου στην Ελλάδα η Αυτοδιοίκηση δεν ήταν ποτέ αυτο-κυβέρνηση, δηλαδή ένα πολιτικό καθεστώς συμμετοχής εντός του οποίου η τοπικότητα απολαμβάνει δικαιώματα πολιτικού αυτοπροσδιορισμού. Για το ελληνικό πολιτικό σύστημα η Αυτοδιοίκηση ήταν απλά «η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων», ούτε καν η διαχείρισή τους. Ετσι λειτούργησε ιστορικά σαν μια μικρογραφία του κράτους και του κεντρικού πολιτικού συστήματος σε τοπικό επίπεδο και όχι ως μια διακριτή, πόσο μάλλον εναλλακτική, δομή πολιτικής εξουσίας.

Ο Γολγοθάς αυτός της Αυτοδιοίκησης έγινε περισσότερο επώδυνος τα τελευταία είκοσι χρόνια, καθώς το καθεστώς αντιπροσώπευσης ομοίαζε όλο και περισσότερο με εκείνο του κεντρικού κράτους. Αρχικά το πρόγραμμα «Καποδίστριας» και στη συνέχεια το πρόγραμμα «Καλλικράτης» αναδιάταξαν τις σχέσεις κεντρικού και τοπικού κράτους αναδιαρθρώνοντας εκ βάθρων την «τοπολογία» των αντιπροσωπευτικών δομών.

Ο «Καποδίστριας» κατάφερε το πρώτο χτύπημα. Ακολούθησε ο «Καλλικράτης». Οι δήμοι και οι κοινότητες εξανεμίστηκαν. Ο αριθμός 6.128 των δήμων και των κοινοτήτων του 1997 μειώθηκε το 2011 στους 325! Η πεμπτουσία της Αυτοδιοίκησης, όπως τη ζήσαμε, χάθηκε. Το άμεσο πρόσωπό της σκοτείνιασε. Αμεση δημοκρατία, λαϊκή συμμετοχή και, συνεπώς, λαϊκή εξουσία αποτελούν λέξεις πλέον κενές περιεχομένου. Ενισχύθηκαν και σε τοπικό επίπεδο η έννοια της πολιτικής αλλοτρίωσης, η απομάκρυνση και η αποξένωση των πολιτών από την εξουσία.

Στην κατηφόρα αυτή μεγάλη συμβολή έχει και ο νόμος για την Αυτοδιοίκηση με το όνομα ενός σπουδαίου μεταρρυθμιστή της αρχαιότητας, του Κλεισθένη, που δεν εισάγει στην ουσία καμία μεταρρύθμιση. Πρόκειται για μια παρέμβαση πολύ πίσω από τις ανάγκες της κοινωνίας και της Αυτοδιοίκησης, που δεν αποτολμά τη θεσμική επίλυση ζητημάτων που έχουν ωριμάσει στη συλλογική και δημόσια συζήτηση. Αυτή η ατολμία είναι ορατή ακόμα και στη μοναδική μεταρρύθμιση που επιχειρεί να εισαγάγει το σχέδιο νόμου με μια νοθευμένη-κολοβή απλή αναλογική δύο γύρων. Κολοβή γιατί με τις εκλογές σε δύο γύρους μάλλον ενισχύει, παρά αποδυναμώνει το σημερινό μοντέλο του δημαρχοκεντρισμού και του περιφερειαρχοκεντρισμού.

Η καθιέρωση ωστόσο της απλής αναλογικής δεν είναι απλώς μια αξιακή επιλογή, αλλά στηρίζεται σε πολύ συγκεκριμένα και αναμφισβήτητα πραγματικά δεδομένα και έρχεται να καλύψει ένα υπαρκτό δημοκρατικό έλλειμμα. Εξάλλου, όλα τα μέχρι τώρα καλπονοθευτικά συστήματα που διαμόρφωναν «ισχυρές» τοπικές εξουσίες, οδήγησαν σε φαινόμενα αλαζονείας, αμετροέπειας και αδιαφάνειας.

Αυτά, όμως, δεν είναι στην κουλτούρα εκείνων που έμαθαν και αρέσκονται στην επιβολή μιας νόθας πλειοψηφίας και απωθούν ό,τι έχει να κάνει με την κουλτούρα του διαλόγου, της πειθούς και των συνεργασιών. Ετσι, χρησιμοποιούν την «κυβερνησιμότητα» ως πρόσχημα για να αλλοιώσουν τη βούληση των πολιτών και να παραπλανήσουν την κοινωνία. Μιλούν για τη «λαίλαπα της ακυβερνησίας» και επικαλούνται καταστροφές και πάθη για να επιβάλουν το μοντέλο που τους βολεύει.

Ωστόσο η απάντηση στο ζήτημα της «κυβερνησιμότητας» είναι πρωτίστως πολιτική και δευτερευόντως θεσμική και νομική, αφού ικανός και καλός τοπικός ηγέτης είναι αυτός που καταφέρνει να συνθέτει τις διαφορετικές απόψεις, να βρίσκει επιχειρήματα, να πείθει και να εξασφαλίζει τη στήριξη του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου. Το εκλογικό σύστημα, επομένως, θα μπορούσε να αποτελέσει απαρχή ενός νέου μοντέλου Αυτοδιοίκησης που θα βασίζεται στην επιδιωκόμενη σύνθεση των απόψεων, στον διάλογο και στη συνεργασία προς όφελος των τοπικών κοινωνιών. Ακόμα και στην περίπτωση μπλοκαρίσματος θα μπορούσαν να καταφύγουν στις πρόνοιες που δίνει ο νόμος για την αποφυγή αδιεξόδου.

Ωστόσο, αντί να επιχειρηθούν προσπάθειες βελτίωσης της απλής αναλογικής, ήρθε η λαίλαπα της λεγόμενης κυβερνησιμότητας να την ανατρέψει πραξικοπηματικά πριν καν δοκιμαστεί. Η κυβερνητική πλειοψηφία, χωρίς καμία ουσιαστική διαβούλευση, με πλήρη απαξίωση και αποκλεισμό των νεοεκλεγμένων αυτοδιοικητικών οργάνων, τα οποία εν τέλει θα είχαν και την ευθύνη αντιμετώπισης τυχόν προβλημάτων από την εφαρμογή του νόμου, προχώρησε στην ψήφιση των άμεσων μέτρων για τους ΟΤΑ.

Τα μέτρα αυτά δεν αποτελούν ρυθμίσεις διευκόλυνσης της λειτουργίας των ΟΤΑ, αλλά μέτρα εγκαθίδρυσης ενός ακόμα πιο συγκεντρωτικού, αυταρχικού τρόπου διοίκησης, καταστρατηγώντας ταυτόχρονα τα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα. Η κυβερνητική παρέμβαση στην ουσία αποσκοπεί στην αλλαγή μέσω νόμου των εκλογικών αποτελεσμάτων και τη δημιουργία πλαστών διοικητικών πλειοψηφιών. Και αυτό έγινε.

Τώρα εξήγγειλε το νέο εκλογικό σύστημα με το οποίο απαξιώνεται ακόμα περισσότερο αυτό που ονομάζουν «Αυτοδιοίκηση», καταστρατηγείται η ισότητα της ψήφου και θάβεται οριστικά η απλή αναλογική.

Τίθεται όριο εκπροσώπησης στα συμβούλια το 3% όπως ισχύει και στις βουλευτικές εκλογές, με αποτέλεσμα συνδυασμοί που προσέφεραν στα κοινά να μην εκπροσωπούνται στα δημοτικά συμβούλια.

Ακόμα χειρότερο, συρρικνώνονται τα δημοτικά συμβούλια. Στην Αθήνα για παράδειγμα, οι δημοτικοί σύμβουλοι περιορίζονται από τους 49 στους 41, οι περιφερειακοί σύμβουλοι Αττικής μειώνονται σε 71 από τους 101 που ήταν σήμερα. Ενώ σε δήμους όπως η Καισαριανή, με πληθυσμό μεταξύ 10.001 και 30.000 κατοίκων θα έχουν 21 μέλη από 27. Σαν να είναι κόστος η συμμετοχή των πολιτών. Η Βουλή με το τεράστιο κόστος ποτέ δεν συρρικνώνεται.

Δήμαρχοι και περιφερειάρχες θα εκλέγονται από την πρώτη Κυριακή αν λάβουν ποσοστό έγκυρων ψήφων πάνω από το 43% του συνόλου. Ο συνδυασμός του επιτυχόντος συνδυασμού θα καταλαμβάνει τα 3/5 των εδρών του συμβουλίου ανεξαρτήτως ποσοστών του πρώτου γύρου, έστω και με 18%.

Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση με το εκλογικό σύστημα που σήμερα καταθέτει υπερασπίζεται τον εαυτό της και τις αντιλαϊκές πολιτικές που ετοιμάζει με όχημα τους δήμους και τις περιφέρειες, ώστε αυτοί να εξυπηρετήσουν πιο αποτελεσματικά και ενιαία τις γρήγορες μεταβολές των αναγκών και προτεραιοτήτων του κεφαλαίου. Η Αυτοδιοίκηση της κυβέρνησης του βουνού, η δρακογενιά των δημάρχων της Μεταπολίτευσης και των δύσκολων χρόνων για την πατρίδα μας και οι μετέπειτα που έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στην Αυτοδιοίκηση της πατρίδας μας όχι μόνο δεν δικαιώνονται σήμερα για τους αγώνες τους, αλλά λοιδορούνται.

Στην κατεύθυνση αυτή απαιτείται να υπάρξει μια εκ βάθρων ανασυγκρότηση του μοντέλου αυτού με προτεραιότητα την πλήρη ανατροπή του καθεστώτος που εγκαθίδρυσε το σχέδιο «Καλλικράτης» και επιβεβαίωσε ο νόμος «Κλεισθένης». Ο αγώνας είναι διμέτωπος, στα κινήματα, στη συγκρότηση μετώπων αντίστασης, ώστε να ακυρωθούν οι παραπάνω αντιλαϊκοί σχεδιασμοί.

Θέματα επικαιρότητας: Αυτοδιοίκηση

Κώστας Ζαχαριάδης

Τι κερδίσαμε στην ΚΕΔΕ και τι μένει για το μέλλον

Κώστας Ζαχαριάδης, 2024-03-12

Οι αναλύσεις και τα πρωτοσέλιδα ήταν έτοιμα πριν ανακοινωθεί...

Περισσότερα
Κώστας Ζαχαριάδης

Ζούμε μια πρωτόγνωρη θεσμική και οικονομική υποβάθμιση της Αυτοδιοίκησης

Κώστας Ζαχαριάδης, 2021-10-14

Στην αρχή της οργάνωσης των ανθρωπίνων κοινωνιών ο άνθρωπος,...

Περισσότερα

Το νέο εκλογικό σύστημα

Σπύρος Τζόκας, 2021-02-09

Μια φορά και έναν καιρό υπήρχε και η Αυτοδιοίκηση! Κάπως...

Περισσότερα

Κάτω τα χέρια από την απλή αναλογική στους δήμους

Λάζαρος Λασκαρίδης, 2021-01-28

Οποιοδήποτε άλλο εκλογικό σύστημα πλην της απλής αναλογικής...

Περισσότερα
Γιώργος Σωτηρέλης

Η εκ των υστέρων νομοθετική αλλοίωση του αντιπροσωπευτικού συστήματος των ΟΤΑ υπό το πρίσμα του Συντάγματος, της ΕΣΔΑ και του Eυρωπαϊκού Χάρτη Tοπικής Αυτονομίας

Γιώργος Σωτηρέλης, 2020-02-26

Α. Με τον ν. 4555/2018 καθιερώθηκε, για πρώτη φορά στην περίοδο...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Νίκος Μπίστης

Γιά ένα νέο Μέτωπο Λογικής στην εεξωτερική πολιτική

Νίκος Μπίστης, 2024-12-02

Πριν μια βδομάδα η Εποχή είχε φιλοξενήσει άρθρο μου για...

Σωτήρης Βαλντέν

Όχι στο ”πατριωτικό Μέτωπο”

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-01

Κάθε μέρα που περνά, τα «ήρεμα νερά» στις ελληνοτουρκικές...

Δημήτρης Λιάκος

Σκέψεις, με αφορμή το βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ

Δημήτρης Λιάκος, 2024-12-01

Η έκδοση των απομνημονευμάτων της Άνγκ. Μέρκελ και οι αναφορές...

Στέργιος Καλπάκης

Αφετηρία μιας νέας εποχής ανάκαμψης

Στέργιος Καλπάκης, 2024-11-26

Μετά από όσα συνέβησαν τη χρονιά που πέρασε απαιτούνται...

Χρήστος Ροζάκης

Ανατρέχοντας στο παρελθόν των ελληνοτουρκικών

Χρήστος Ροζάκης, 2024-11-23

Οι ομάδες του «πατριωτικού μετώπου» έχουν οργιάσει με μια...

Αντώνης Λιάκος

Μπορεί να επιβιώσει η Αριστερά;

Αντώνης Λιάκος, 2024-11-24

Δεδομένων του κατακερματισμού, της απώλειας επιρροής και...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Συνέδριο καμπής…

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2024-11-07

Αύριο το απόγευμα ξεκινάει τις εργασίες του το Έκτακτο...

Σωτήρης Βαλντέν

Ελληνοτουρκικά: ο Μητσοτάκης, ο Σαμαράς και η αντιπολίτευση

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-10-29

Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για αποκλιμάκωση και διάλογο...

Μαριλένα Κοππά

Κάποιες σκέψεις για τον ελληνοτουρκικό διάλογο

Μαριλένα Κοππά, 2024-10-26

Χρειάζεται αποφασιστικότητα, σχεδιασμός και εξαιρετικά...

Δειλά βήματα στο Κυπριακό

Κυριάκος Πιερίδης, 2024-10-20

Η «διευρυμένη συνάντηση» που προανήγγειλε ο Γκουτέρες...

Τα μίλια και η θάλασσα

Παύλος Τσίμας, 2024-10-19

Συμπληρώνονται, αυτές τις ημέρες, 51 χρόνια από τότε που...

Θόδωρος Τσίκας

Ελλάδ, Ισραήλ και κρίση στη Μέση Ανατολή

Θόδωρος Τσίκας, 2024-10-12

Στη χώρα μας ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται μεταξύ δύο...

×
×