Η έρευνα υδρογονανθράκων και η αποκατάσταση της αλήθειας

Δυσάρεστη έκπληξη αποτέλεσε για όλους μας η ψευδής αναφορά του πρωθυπουργού κ. Μητσοτάκη (ομιλία του στη Βουλή, 27-1-2023) στο ζήτημα έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων την περίοδο 2015-2019. Για την ακρίβεια είπε: «Η νέα μας εθνική ισχύς αποτυπώνεται και στις έρευνες για την αξιοποίηση ενεργειακών πόρων νοτιοδυτικά της Κρήτης. Αυτή η κυβέρνηση ξεκίνησε και αυτή τη διαδικασία. Τι κάνατε ακριβώς τέσσερα χρόνια εσείς στο ζήτημα της εξόρυξης υδρογονανθράκων; Τίποτα απολύτως».

Για την αποκατάσταση της αλήθειας λοιπόν και με ευθύνη απέναντι στον ελληνικό λαό ο οποίος οφείλει να γνωρίζει ποιοι καθυστερούν τις έρευνες για υδρογονάνθρακες στην ελληνική επικράτεια, αλλά και όσους συνδέθηκαν διαχρονικά με την υπόθεση της έρευνας και εξόρυξης των υδρογονανθράκων, θα ήθελα να σημειώσω τα εξής:

■ Την περίοδο 1998-2014 η ΕΛΠΕ με ευθύνη των βασικών μετόχων της (Ελληνικό Δημόσιο και Paneuropean Oil) δεν προχώρησε σε έρευνες στη χώρα ως όφειλε. Αντιθέτως, συρρίκνωσε την τεχνική ομάδα και έθεσε σε αδράνεια τεχνολογικό εξοπλισμό ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

■ Το 2007 η κυβέρνηση της Ν.Δ. ανακάλεσε με νομοθετική διάταξη τα δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης από 26 περιοχές της χώρας που κατείχαν τα ΕΛΠΕ.

■ Το 2012, επί υπουργίας Μανιάτη, διεξήχθησαν θαλάσσιες γεωφυσικές μελέτες από Κρήτη μέχρι Κέρκυρα με ενθαρρυντικά αποτελέσματα, προκηρύχθηκαν με επιτυχία δύο διεθνείς διαγωνισμοί παραχωρήσεων (2012 και 2014) και παραχωρήθηκαν τρεις περιοχές στη Δ. Ελλάδα.

■ Το 2014 η ΕΛΠΕ απέκτησε δικαιώματα στον Πατραϊκό Κόλπο και το 2015 έχουμε την ουσιαστική έναρξη των ερευνών με την εκτέλεση σύγχρονων τρισδιάστατων θαλάσσιων γεωφυσικών καταγραφών. Αυτές οδηγούν στον εντοπισμό γεωλογικής δομής που περιέχει τουλάχιστον 140 εκατ. ισοδύναμα βαρέλια υδρογονανθράκων. Δυστυχώς η σημερινή διοίκηση των ΕΛΠΕ (στην οποία συμμετέχει το ελληνικό Δημόσιο) επέστρεψε πρόσφατα την περιοχή χωρίς ούτε καν να εκπληρώσει την ελάχιστη συμβατική της υποχρέωση για την εκτέλεση μιας γεώτρησης.

■ Το χρονικό διάστημα 2015-2019 η ΕΛΠΕ (με διοίκηση Τσοτσορού – Στεργιούλη) προχωρεί σε αναδιοργάνωση της τεχνικής ομάδας δίνοντας την αναγκαία διοικητική υποστήριξη και ενθάρρυνση. Τότε, η υψηλού επιπέδου τεχνική ομάδα των ΕΛΠΕ δημιουργεί ελπιδοφόρα γεωλογικά μοντέλα για σημαντικά αποθέματα υδρογονανθράκων, κυρίως φυσικού αερίου, στη χώρα.

■ Τα ΕΛΠΕ, σε αυτό το χρονικό διάστημα, προσελκύουν και δημιουργούν κοινοπραξίες με τις μεγαλύτερες παγκοσμίως εταιρείες (ExxonMobil, Total, Repsol, Edison) και εκφράζουν ενδιαφέρον στο Δημόσιο για περιοχές στο Ιόνιο και τη Δ. Ελλάδα.

■ Την τετραετία 2015-2019 υλοποιούνται από το Δημόσιο και την ΕΔΕΥ τρεις διεθνείς διαγωνισμοί σε στεριά και θάλασσα (Δυτική Ελλάδα και Κρήτη). Τα ΕΛΠΕ συμμετέχουν (είτε μέσω διεθνών κοινοπραξιών είτε αυτοδύναμα) και επιτυγχάνουν την παραχώρηση για έρευνα και εκμετάλλευση σε επτά περιοχές (τέσσερις με ExxonMobil, Total, Repsol, Edison και τρεις αυτοδύναμα ως operator-διαχειριστής). Οι συμβάσεις μίσθωσης κυρώνονται ως νόμοι στη Βουλή.

■ Την ίδια περίοδο η Energean εκτελεί ερευνητικές εργασίες σε άλλες τρεις περιοχές στη Δ. Ελλάδα και στον Πρίνο με θετικά αποτελέσματα. Η εταιρεία αιτείται (2019) να προχωρήσει σε εκμετάλλευση του κοιτάσματος Κατακόλου, χωρίς ακόμη να πάρει απάντηση. Μάλλον την πήρε όμως έμμεσα μετά από σχετική δήλωση του πρωθυπουργού σε επίσκεψή του στην περιοχή (Νοέμβριος 2021), ότι δεν πρόκειται να δοθεί άδεια για παραγωγή πετρελαίου…

■ Ολες οι γεωχημικές, γεωλογικές και γεωφυσικές μελέτες είναι απολύτως θετικές για ανακάλυψη υδρογονανθράκων. Το διάστημα 2016-2019 εντοπίζονται και χαρτογραφούνται τουλάχιστον 30 γεωλογικές δομές ευνοϊκές για ύπαρξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων και προχωρούν οι διαδικασίες για περαιτέρω έρευνα και γεωτρήσεις.

■ Στα τέλη του 2019 το κλίμα μεταβάλλεται και γίνεται αρνητικό από πλευράς Δημοσίου και ΕΛΠΕ.

■ Από τις αρχές 2020 η ΕΛΠΕ επιβραδύνει τις ερευνητικές εργασίες σε όλες τις περιοχές μη εκπληρώνοντας ούτε καν τις ελάχιστες συμβατικές υποχρεώσεις που απορρέουν από τον νόμο.

■ Το 2020 στην περιοχή Αρτας-Πρέβεζας ακυρώνεται την τελευταία στιγμή και δεν προχωρεί η διενέργεια συμβατικών γεωφυσικών καταγραφών και παρά τις απολύτως θετικές μελέτες η περιοχή επιστρέφεται στο Δημόσιο. Επίσης επιστρέφεται η περιοχής «ΒΔ Πελοπόννησος» όπου δεν ολοκληρώθηκαν ούτε οι ελάχιστες συμβατικές εργασίες. Στην περιοχή υπάρχει κοίτασμα βιογενούς φυσικού αερίου, σε μικρό βάθος, του οποίου η εκμετάλλευση είναι απολύτως εφικτή και μπορεί να τροφοδοτήσει τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στη Μεγαλόπολη και την τοπική αγροτική οικονομία.

■ Το 2021 αποχωρούν TOTAL και REPSOL από τις έρευνες, ως αποτέλεσμα της αρνητικής πολιτικής και στρατηγικής από Δημόσιο και ΕΛΠΕ.

■ Μετά την ενεργειακή κρίση που μαστίζει την Ευρώπη και τη χώρα, ως αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία, η κυβέρνηση πανικόβλητη δηλώνει ότι επιθυμεί να ερευνήσει τη χώρα για φυσικό αέριο. Οι εταιρείες προχωρούν πλέον σε εκπλήρωση συμβατικών υποχρεώσεων, αλλά η αγορά λαμβάνει δυσμενή μηνύματα από αντικρουόμενες δηλώσεις του ίδιου του πρωθυπουργού και επιφανών υπουργών του (π.χ. Νίκος Δένδιας, «η Ελλάδα δεν θα γίνει χώρα παραγωγής υδρογονανθράκων»).

Με βάση όλα τα παραπάνω καθίσταται απολύτως σαφές ότι την περίοδο 2015-2019 όχι μόνο δεν σταμάτησαν οι προσπάθειες για να ερευνηθεί η ελληνική επικράτεια για το ενδεχόμενο ύπαρξης υδρογονανθράκων, αλλά, αντιθέτως, εντάθηκαν. Οι σημερινές έρευνες βασίζονται στις παραχωρήσεις και τις συμβάσεις της περιόδου 2015-2019.

Επιπλέον οφείλω να θέσω ορισμένα ερωτήματα:

● Πώς μια εταιρεία θα επενδύσει σε γεωτρήσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ όταν είναι πιθανόν να ανακαλύψει πετρέλαιο και όχι φυσικό αέριο, όταν ο πρωθυπουργός δηλώνει ότι δεν θα επιτρέψουμε την παραγωγή πετρελαίου; Για παράδειγμα τα γεωχημικά μοντέλα για την Κρήτη και το Ιόνιο δίνουν ίδιες πιθανότητες για παρουσία φυσικού αερίου και πετρελαίου. Στην ΕΔΕΥ φυσικά γνωρίζουν ότι πιθανότατα θα συνυπάρχουν αέριοι και υγροί υδρογονάνθρακες; Προς τι λοιπόν οι ανακριβείς κυβερνητικές δηλώσεις;

● Η πετρελαϊκή αγορά διερωτάται γιατί δεν επαναπροκηρύσσονται οι περιοχές που επεστράφησαν; Γιατί δεν γίνονται διαγωνισμοί για νέες περιοχές; Την απάντηση την έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός: «Δεν θα παραχωρήσουμε άλλες περιοχές για έρευνα και εκμετάλλευση»! Λέει δηλαδή η κυβέρνηση στις εταιρείες ότι δεν ενδιαφέρεται να ερευνηθεί η χώρα για ανακαλύψεις κοιτασμάτων υδρογονανθράκων με τη σοβαρότητα που διέπει επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, απεμπολώντας στην πράξη τεράστια εν δυνάμει έσοδα, οικονομική και βιομηχανική ανάπτυξη, γεωπολιτική ισχύ και προφανώς ενεργειακή ασφάλεια και αυτάρκεια για την ίδια και την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Προσωπικά θεωρώ καθήκον όλων όσοι βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης να επιταχύνουν τις προσπάθειες για την ανεύρεση πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην ελληνική επικράτεια. Πάντα με τη λήψη όλων των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος βέβαια! Είναι σαφές ότι η ευρωπαϊκή και η ελληνική οικονομία «διψούν» για ενέργεια. Αν δεν υπήρχαν οι παλινωδίες των τελευταίων χρόνων, ίσως και να είχαμε σήμερα μια πρώτη παραγωγή ελληνικών υδρογονανθράκων. Οι πιθανότητες εξεύρεσης σημαντικών κοιτασμάτων είναι υψηλές. Είναι κρίμα για τη χειμαζόμενη ελληνική οικονομία και τους πολίτες αυτής της χώρας να υπάρχουν τέτοιες καθυστερήσεις. Επίσης είναι κρίμα όλα να εντάσσονται στην προσπάθεια ενοχοποίησης προηγούμενων κυβερνήσεων για τις σημερινές τεράστιες ευθύνες.

Ενα σημαντικό θέμα όπως είναι η αξιοποίηση του εθνικού μας πλούτου πρέπει να αντιμετωπίζεται ακριβώς έτσι. Ως εθνικό θέμα.

*Πρώην διευθύνων σύμβουλος ΕΛΠΕ