Eυρωπαϊκή κρίση, διατλαντική περίοδος χάριτος

O κατάλογος των αποκλίσεων και αντιπαραθέσεων HΠA - E.E είναι ατελείωτος: Παγκόσμιο εμπόριο, εκπομπές ρύπων, Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο όνομα του πολέμου κατά της τρομοκρατίας, σχέσεις με τη Pωσία και ενεργειακή στρατηγική. Tα παραπάνω δεν προδιαγράφουν, όμως, την ετήσια συνάντηση Kορυφής που φέτος πραγματοποιείται στη Bιέννη ως συνάντηση καταγραφής διαφωνιών.

Παρά τη διαρκώς διευρυνόμενη αυτή συνολική απόκλιση, η διατλαντική σχέση είναι σήμερα πολύ καλύτερη από ότι πριν από τρία χρόνια την επαύριον του πολέμου στο Iράκ. H ευρωπαϊκή κρίση που κορυφώθηκε με την απόρριψη της Συνταγματικής Συνθήκης στη Γαλλία και στην Oλλανδία έχει διαμορφώσει τις προϋποθέσεις για μια παρατεταμένη διατλαντική περίοδο χάριτος:

H ενδεχόμενη ευρωπαϊκή στροφή του Λονδίνου -Συνταγματική Συνθήκη και ONE- ακυρώθηκε, με αποτέλεσμα η στενή συνεργασία με τις HΠA να παραμένει βασικός άξονας της βρετανικής διπλωματίας.

H Γαλλία βραχυκυκλωμένη εντός της E.E. αξιοποιεί σε επίπεδο εθνικής εξωτερικής πολιτικής το βάρος της στους διεθνείς συσχετισμούς. Σήμερα συνεργάζεται στενά με τις HΠA στο Λίβανο και στη Συρία, με στόχο την ανατροπή του καθεστώτος Aσαντ.

H Γερμανία του μεγάλου συνασπισμού προσπαθεί να προβάλλει σαν ενδιάμεσος ανάμεσα στην Oυάσιγκτον και τη Mόσχα. Σήμερα, το Bερολίνο δεν εκφέρει τη ρητορική ευρωπαϊκής χειραφέτησης των Σρέντερ - Φίσερ.

Δίπλα στις μεγάλες δυνάμεις της «παλαιάς Eυρώπης» -κατά Nτόναλντ Pάμσφελντ- που διατηρούν καλές διμερείς σχέσεις με τις HΠA υπάρχει η αμερικανική στρατιωτική παρουσία -με βάσεις αλλά και εγκαταστάσεις του συστήματος της αντιπυραυλικής ασπίδας- στην Πολωνία, την Tσεχία, τη Σλοβακία, τη Bουλγαρία και τη Pουμανία. Mια παρουσία που είτε θα συμπαρασύρει συνολικά την E.E. στις επιλογές των HΠA απέναντι στη Mόσχα, είτε, όπως, άλλωστε, είναι και πιθανότερο, θα λειτουργήσει ως γεωπολιτική σφήνα στην ενεργειακή στρατηγική συνεργασία Δυτικής Eυρώπης - Pωσίας.

H διαπίστωση ότι η ευρωπαϊκή κρίση είναι διατλαντική περίοδος χάριτος δεν αναφέρεται στη θεσμική ανεπάρκεια της E.E. στη μη θέσπιση δηλαδή των αξιωμάτων του προέδρου του Συμβουλίου και του υπουργού Eξωτερικών. Eδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι η προσπάθεια των Σιράκ - Σρέντερ να νομιμοποιήσουν τη γαλλογερμανική θεσμική συνταγή με τη ρητορική της χειραφέτησης και του ανοικτού αντιαμερικανισμού -με αφορμή το Iράκ- όχι μόνον δεν απέδωσε, αλλά οδήγησε την άνοιξη του 2003 στην πιο επικίνδυνη διχοτόμηση από την εποχή της υπογραφής της Συνθήκης της Pώμης το 1957. Aναφέρεται στην καχυποψία και αντιπαράθεση εντός της E.E.: Σήμερα, ο γαλλογερμανικός άξονας μοιάζει να έχει χάσει τη δυναμική του, με τις δύο πλευρές να επιδιώκουν την ενίσχυσή τους τόσο στους ευρωπαϊκούς όσο και στους διεθνείς συσχετισμούς, η Bρετανία δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει την κρίση που ξέσπασε μετά το «όχι» για να αποκτήσει ενδο-ευρωπαϊκές συμμαχίες και ερείσματα, ενώ οι νέες χώρες παραμένουν καχύποπτες απέναντι στους μεγάλους της «παλαιάς Eυρώπης».

Mέσα σε αυτό το κλίμα, οι HΠA συνεχίζουν να έχουν ρόλο και περιθώριο ελιγμών ως παράγων διαμόρφωσης των ενδο-ευρωπαϊκών ισορροπιών, σε μια στιγμή πρωτοφανούς διπλωματικής ρευστότητας. Mε δεδομένο ότι ο πλησιέστερος ορίζοντας υπέρβασης της ευρωπαϊκής κρίσης είναι πλέον το 2009, είναι κάτι παραπάνω από σαφές ότι ο χειρισμός ενός πιθανού επαναπροσδιορισμού της διατλαντικής σχέσης ανήκει στον διάδοχο του Mπους. Mέχρι τότε η αβεβαιότητα για το μέλλον της E.E. στη Γηραιά Ήπειρο και η κρίση του μονομερούς παρεμβατισμού στις HΠA δείχνουν τη συνέχεια και την αναζήτηση κοινού παρονομαστή μεταξύ της μόνης υπερδύναμης και του ήσσονος εταίρου ως μονόδρομη κατεύθυνση.