Τουρισμός και άγιος ο θεός

Καλά τα εισπρακτικά αποτελέσματα για τον ελληνικό τουρισμό το τρίμηνο τρέχοντος έτους, επίσης καλά τα αποτελέσματα για το 2022, με τα επίσημα στοιχεία να ανεβάζουν (για το οκτάμηνο) τις διεθνείς αφίξεις σε 19,12 εκατ. άτομα και τις εισπράξεις σε 12,75 δισ. ευρώ. Βέβαια, παράλληλα με την αύξηση του εισαγόμενου τουρισμού έχουμε και τον «εξαγόμενο» τουρισμό, που επίσης αυξάνεται, πράγμα που κάνει τους υπολογισμούς της «καθαρής ωφέλειας» εξαιρετικά πολύπλοκους.

Αν μείνουμε, όμως, στο εγχώριο τουριστικό προϊόν, διαπιστώνουμε πως η ανταγωνιστικότητά του έχει παράπλευρες απώλειες εις βάρος του κριτικού λόγου, ο οποίος επισημαίνει δυσμορφίες και δυσλειτουργίες. Ο Τόμας Μαν στο μυθιστόρημά του «Θάνατος στη Βενετία» ασχολείται με τις Αρχές που κρύβουν μια επιδημία χολέρας γιατί αυτό θα τρέψει σε φυγή τους τουρίστες! Σήμερα η κυβέρνηση προτιμά μια τουριστική βιομηχανία χωρίς κριτική, που «τον πρώτο χρόνο χαίρεται», όμως η συνάντηση του τουρίστα με τα περιβαλλοντικά, κυκλοφοριακά, χωροταξικά και άλλα προβλήματα του χώρου είναι αναπόφευκτη. Βέβαια, υπάρχει και η λογική της κατασκευής τουριστικών θυλάκων επί σκοπώ «ενσταβλισμού» των οργανωμένων τουριστών, όμως τα προβλήματα του ευρύτερου χώρου είναι αισθητά, «η πόλις ακολουθεί» τον τουρίστα.

Ο τουρισμός δεν μπορεί να αγνοήσει τον ευρύτερο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό χώρο εντός του οποίου ασκείται. Θυμάμαι πριν λίγο καιρό ότι ο πατήρ Μπους εμφανίστηκε σε ελληνικό κανάλι όπου και εκδήλωνε τον θαυμασμό του για τη Φολέγανδρο. Επακολούθησε ερώτηση του συνεντευξιάζοντος: «Επομένως, θα πείτε στους χιλιάδες φίλους σας να έλθουν;». Και ο πρώην πλανητάρχης, υποψιασμένος για το μεγάλο ζήτημα της «φέρουσας ικανότητας» των τουριστικών περιοχών, απάντησε ότι κάτι τέτοιες χιλιάδες θα καταργούσαν τη γραφικότητα του νησιού.

Η ηπιότερη περίπτωση επίπτωσης του τουρισμού στα εγχώρια ήθη αναφέρεται από τον Νίκο Μυλωνά, ιστορικό αυτοδιοικητικό παράγοντα της Αριστεράς στην Κω. Ο Μυλωνάς καταγγέλλει τις μετονομασίες παραδοσιακών τοπωνυμίων του νησιού προς όφελος πιο ευπρόφερτων ή «εύηχων» όρων, όπου ο Ψηλός Αγκρεμός γίνεται Sunny Beach, ο Αμμούακας Paradise Beach, o Ξηρόκαμπος Exotic Beach, η Κρομμυδιά Magic Beach.

Η τουριστική βιομηχανία παρέχει δείγματα μιας ρηχής, εντυπωσιοθηρικής και πελατειοκεντρικής λογικής, που αγνοεί την εγχώρια κοινωνία επειδή θεωρεί πως «πληρώνει και δέρνει»· εμείς οφείλουμε να υποδείξουμε το αντίθετο.