Με την παράταση διατηρείται η ισοπαλία...

Τη μαγική λύση, που θα συντηρήσει για ένα χρόνο χωρίς να "γιατρέψει" την πάσχουσα ευρωτουρκική πορεία και η οποία - όμως - θα πρέπει να γίνει εκατέρωθεν δεκτή, αναζητά ο επίτροπος Όλι Ρεν σε διαβουλεύσεις με την Άγκυρα και τη Λευκωσία. Ο Φινλανδός επίτροπος είναι το πρόσωπο-κλειδί, καθώς η χώρα καταγωγής του ασκεί την προεδρία, ταυτόχρονα δε ο ίδιος εκπροσωπεί την Επιτροπή - που είναι ίσως η μόνη πλευρά η οποία πραγματικά πασχίζει να σώσει μια διαδικασία που υπονομεύεται από τους πάντες. Ως θεματοφύλακας του κοινοτικού κεκτημένου, η Επιτροπή εκτελεί τις εντολές που έχει λάβει κι ενεργοποιείται σήμερα διότι διαβλέπει τους κινδύνους της απόλυτης ανατροπής τους. Σ αυτή τη φάση λοιπόν, ο Όλι Ρεν επιχειρεί να κατεβάσει τους τόνους των κρατών-μελών αλλά και των άμεσα εμπλεκομένων, χαράσσοντας μια πορεία που θα προσφέρει οδούς διαφυγής και που δεν θα αφήνει ακυβέρνητες τις εξελίξεις να οδηγηθούν σε αδιέξοδα μονοπάτια.

Ενόψει της σοβαρής συζήτησης που θα κάνουν οι 25 (αρχικά τον Νοέμβριο και τελικά τον Δεκέμβριο) για την εξέλιξη της ευρωτουρκικής διαδικασίας, τα δεδομένα αναφέρουν ότι η υποψήφια χώρα έχει αναστείλει το μεταρρυθμιστικό της έργο και άρα δεν ανταποκρίνεται στις συμβατικές της δεσμεύσεις - με κορυφαίο σύμπτωμα τη μη εφαρμογή του Πρωτοκόλλου της Τελωνειακής Ένωσης. Η Ευρωβουλή έδωσε ήδη τα διαπιστευτήρια της ευρωπαϊκής δυσφορίας - σε ψήφισμα που παίρνει την άγουσα υιοθέτησής του από την Ολομέλεια, ζητά από την Τουρκία τη συμμόρφωσή της σε ένα μακρύ κατάλογο θεμάτων που αναλύουν την έννοια των "καλών γειτονικών σχέσεων", καθώς και την ανταπόκρισή της στην αναγνώριση ορισμένων ευαίσθητων για την ίδια αλλά κοινώς παραδεκτών ιστορικών γεγονότων.

Η συνέχεια του έργου θα διαδραματιστεί στο πεδίο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η έκθεση αξιολόγησης της οποίας θα δώσει το έναυσμα για την έναρξη μιας συντεταγμένης συζήτησης αναφορικά με την εξέλιξη της τουρκικής ενταξιακής διαδικασίας. Κι εδώ επιστρέφουμε στο αρχικό σημείο - αν υπό την πίεση των ευρωπαϊκών κοινωνιών η ευρωτουρκική πορεία διακοπεί, εν μέρει ή εν όλω, πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι τελικά αυτή η εξέλιξη στην επίτευξη του ζητούμενου στόχου, στην εφαρμογή λ.χ. του Πρωτοκόλλου; Αν η Άγκυρα με άλλα λόγια έχει υποστεί τη χείριστη ποινή, αν η κυβέρνηση Ερντογάν βληθεί στο σημείο ακριβώς που αποτελούσε το έμβλημα της πολιτικής της καταξίωσης (την ευρωτουρκική πορεία), γιατί να ασχοληθεί μετά ταύτα με το θέμα του Πρωτοκόλλου, αφού εξ ορισμού ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται;

Μπορεί ν αποφευχθεί η ρήξη;

Αν, επίσης, οι ευρωτουρκικές σχέσεις παγώσουν εξ αυτού του λόγου, βάσει ποιων πολιτικών διεργασιών μπορούν αυτές να αναθερμανθούν; Αν δηλαδή η Ε.Ε. δηλώσει ότι η Τουρκία δεν μπορεί να ανοίξει τις διαπραγματεύσεις της σε όσα κεφάλαια σχετίζονται με την Τελωνειακή Ένωση - δηλαδή περίπου

σε μια ντουζίνα - και η Τουρκία ανταπαντήσει ότι κατόπιν τούτου δεν επιθυμεί να διαπραγματεύεται για τον τομέα της υγείας, αφού τα κρίσιμα κεφάλαια που απαιτούν την προσαρμογή της βρίσκονται στον αέρα, πώς θα αποφευχθεί η απόλυτη ρήξη και πώς αυτή εν συνεχεία θα επουλωθεί; Δεδομένου μάλιστα ότι στην πολιτική, όπως εξάλλου και στην ψυχολογία, η προσβεβλημένη πλευρά θέλει τον χρόνο της για να μεταβολίσει τον θυμό της (αν ποτέ καταφέρει να τον αφομοιώσει δημιουργικά και δεν πάρει στο μεταξύ άλλο δρόμο), η διαδικασία επαναπροσέγγισης θα είναι χρονοβόρα και η Ε.Ε. θα υποχρεωθεί τελικά να κάνει τα στραβά μάτια σε μια σειρά από στραβοπατήματα, τα οποία θα έχει κάνει εν τω μεταξύ επιδεικτικά η Τουρκία.

Το προηγούμενο εξάλλου του Λουξεμβούργου το 1997, όταν η Ε.Ε. ξεκίνησε τη διαδικασία της διεύρυνσης παραπέμποντας την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Διάσκεψη και προκαλώντας τελικά την οργή του Μ. Γιλμάζ - ο οποίος απεχώρησε από το δείπνο και σε συνεννόηση με τον Σ. Ντεμιρέλ ανακοίνωσε τη διακοπή του πολιτικού διαλόγου Ε.Ε.-Τουρκίας - αποτελεί διδακτικό υλικό για την Επιτροπή. Κατά τη δική της ανάλυση, η διακοπή της ευρωτουρκικής πορείας είναι ο υπ αριθμόν ένα κίνδυνος που καμία πλευρά δεν εξυπηρετεί. Ενδεχομένως και παραδόξως, ίσως σε απολύτως βραχυπρόθεσμο επίπεδο εξυπηρετεί μία πλευρά: την τουρκική κυβέρνηση. Το βέβαιον είναι ότι στη συνέχεια αυτής της παραδοχής η Ε.Ε. καλείται να αποφύγει αυτή την κακοτοπιά και κατά ορισμένες πληροφορίες εξετάζονται δύο σενάρια.

Τα δύο σενάρια "Διαφυγής"

Σύμφωνα με το ένα σενάριο, στη σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου οι 25 ηγέτες θα καταδικάσουν φραστικά την Τουρκία μαστιγώνοντάς την αλύπητα και στο δια ταύτα θα την καλέσουν να συμμορφωθεί και να εφαρμόσει το Πρωτόκολλο,αποφεύγοντας όμως να αναφερθούν σε κάποιο χρονοδιάγραμμα. Έτσι, δια της διολισθήσεως, η Ε.Ε. θα παραπέμψει στο 2007 την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου και θα εκτονώσει το αντιτουρκικό δημόσιο αίσθημα με μια γροθιά σε βαμβάκι...

Σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο (που είναι και το επικρατέστερο), ο Όλι Ρεν βολιδοσκοπεί την εκδοχή παραπομπής του προβλήματος - που προκύπτει από τη μη εφαρμογή του Πρωτοκόλλου - στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Λουξεμβούργου. Στον ένα χρόνο που απαιτεί η εξέλιξη της δικαστικής διαδικασίας η Επιτροπή εκτιμά ότι θα έχει παρέλθει το κρίσιμο πολιτικά διάστημα - στη διάρκεια του οποίου θα έχουν ολοκληρωθεί οι προεδρικές και οι βουλευτικές εκλογές στην Τουρκία, καθώς επίσης και οι προεδρικές εκλογές στη Γαλλία - και με την εκπνοή του, τόσο η Ε.Ε. θα βρίσκεται σε περίοδο της θεσμικής της ανασύνταξης όσο και η Τουρκία θα βρίσκεται με αναβαπτισμένη την πολιτική της ηγεσία και άρα θα υπάρχει εκατέρωθεν μία μεγαλύτερη άνεση χειρισμών και μια δυνατότητα καλύτερης συνάρτησης των διαδικασιών.

Κατά τις πληροφορίες, στο σενάριο αυτό καμώνονται πως αντιδρούν τόσο η Τουρκία όσο και η Κύπρος. Η Τουρκία (η διπλωματία της οποίας παραδοσιακά εχθρεύεται την προσφυγή στο διεθνές δίκαιο) υποστηρίζει πως πρόκειται για θέμα εθνικής της κυριαρχίας, ενώ η Κύπρος αντιτείνει ότι στο διάστημα της προσφυγής θα στερηθεί οιουδήποτε μοχλού πίεσης προς την Τουρκία για τη λύση του Κυπριακού. Στην πραγματικότητα και οι δύο κυβερνήσεις γνωρίζουν ότι ο Όλι Ρεν τους προσφέρει μία εξαιρετικά βολική λύση, η οποία θα επιτρέψει τη συνέχιση της ενταξιακής διαδικασίας υπό την αίρεση της δικαστικής απόφασης, ενώ ταυτόχρονα θα εκπέμψει την εντύπωση της άτεγκτης Ε.Ε. που σύρει την Τουρκία στο Δικαστήριο λόγω της στάσης της έναντι της Κύπρου. Κι έτσι το καυτό θέμα θα αποφορτισθεί με ένα τρύκ - όπως είχε κάνει ο Γ. Ρωμαίος το 97, όταν ως υπουργός Δημόσιας Τάξης ακύρωσε τις αγροτικές κινητοποιήσεις ξεφουσκώνοντας απλά τα λάστιχα των τρακτέρ που επρόκειτο να κλείσουν την Εθνική Οδό...