Η αξία και η τιμή της εργασίας

Θα επιλέγατε να εργαστείτε αν είχατε την οικονομική δυνατότητα να ζήσετε χωρίς να δουλεύετε;

Η ερώτηση τέθηκε σε πρόσφατη έρευνα κοινής γνώμης της qed. Οι απαντήσεις έδειξαν ότι η εργασία φθίνει στις νεότερες γενιές ως αξία. Αν διέθεταν την οικονομική ευχέρεια, απάντησαν ότι δεν θα εργάζονταν το 52% όσων γεννήθηκαν 1965-80 ( Gen X), το 58% όσων γεννήθηκαν 1981-96 ( Millennials) και το 63% των ακόμη νεότερων, όσων γεννήθηκαν τα χρόνια 1997-2012 (Gen Z). Οι μόνοι που κατά πλειοψηφία θα επέλεγαν να εργαστούν ούτως ή άλλως, ήταν εκείνοι που γεννήθηκαν τα χρόνια 1946-64: Το 77% από εκείνες τις γενιές θα διάλεγαν να εργάζονται κι αν ακόμη δεν είχαν ανάγκη τα λεφτά.

Οι απαντήσεις δείχνουν ότι στους νέους η εργασία ως αξία δεν χαίρει μεγάλης υπόληψης.

Σε προηγούμενες 10ετίες, ήταν διαφορετικά. Η εργασία εθεωρείτο όχι απλά ένας τρόπος για να βγάζεις λεφτά για να ζήσεις αλλά, κυρίως, κανάλι κοινωνικοποίησης του ατόμου, προσφοράς του στο κοινωνικό σύνολο, ανάπτυξης των ιδιαίτερων ταλέντων και ικανοτήτων του, συμμετοχής του στην ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας. Ίσως γι’ αυτό, στην ερώτηση «τί δουλειά να κάνω», απάντηση ήταν «αυτή που θα αγαπάς, γιατί έτσι θα ‘σαι χρήσιμος και δημιουργικός, έτσι θα αναπτυχθείς και θα κτίσεις μια καλή ζωή» -κανείς δεν θα σκεπτόταν να προτείνει να κάνεις μια δουλειά με κριτήριο τα λεφτά. Αυτά θα ήταν το έσχατο, καθώς η πεποίθηση ήταν ότι αν έκανες καλά μια δουλειά κατά κανόνα θα είχες και μια αξιοπρεπή αμοιβή. Ενώ ούτε το χρήμα ήταν θεός ούτε στο θεό ήταν οι ανισότητες τότε.

Τώρα, αυτά –προς ώρας- έχουν αλλάξει. Και η τιμή της εργασίας έχει πέσει πολύ κάτω από την αξία της.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 46,3% των μισθωτών, περίπου 1,1 εκατ. άνθρωποι, έχουν μισθό έως 1.000 ευρώ μικτά, και το 16,2%, δηλαδή 463 χιλ. μισθωτοί, έχουν μισθό από 1.000 έως 1.200 ευρώ. Τα 1.200 ευρώ μικτά αντιστοιχούν σε 956 ευρώ καθαρά, τα 1.000 ευρώ μικτά αντιστοιχούν σε 824 καθαρά, με τέτοιους μισθούς πρέπει να καλύψουν τις ανάγκες τους και να κάνουν οικογένειες 1,5 εκατ. νέοι άνθρωποι. Με γλίσχρους μισθούς και χαμηλής ποιότητας κοινωνικές υπηρεσίες, η μισθωτή εργασία τιμολογείται κάτω από το κόστος αναπαραγωγής της.

Οι νέοι άνθρωποι, αντί να ‘χουν την ευκαιρία να εργαστούν με αξιοπρεπείς αμοιβές, ώστε να νιώσουν ότι δεν είναι αποξενωμένοι σε μια αδιάφορη κοινωνία αλλ’ ότι ζουν σε μια κοινότητα αλληλεγγύης κι ότι συμμετέχουν, με αυτάρκεια κι αυτοπεποίθηση, σε μια προσπάθεια να κτιστεί ένα καλύτερο αύριο, στέλνονται στο περιθώριο ως νεόπτωχοι –φτωχοί, όχι επειδή είναι άνεργοι αλλ’ επειδή εργάζονται με πενιχρούς μισθούς.

Σε συνθήκες εντυπωσιακής αφθονίας χρήματος, διαφθοράς και αναιδούς πολυτελούς κατανάλωσης, το σύστημα τους ταπεινώνει, τους κάνει να νιώθουν περιθωριακοί, χωρίς καν μια αξιόπιστη προοπτική για το καλύτερο. Δεν χρειάζεται, λοιπόν, σκέψη για να αντιληφθεί κανείς γιατί τις/τους ελκύει όποιο οργανωμένο σχήμα αυτοαποκαλείται «αντισυστημικό».

Ακούγονται διάφορες ρητορείες για τα οικονομικά επιτεύγματα. Αλλά η αλήθεια είναι ότι μια οικονομία είναι τόσο ισχυρή, όσο δείχνουν οι θέσεις εργασίας που δημιουργεί κι οι μισθοί που προσφέρει.

Καθ’ ημάς, χιλιάδες άνθρωποι στις πιο δυναμικές ηλικίες των 30-40 ετών, με όρεξη, μόρφωση, μεταπτυχιακά και διδακτορικά, εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα, πανεπιστήμια, νοσοκομεία και αλλού έναντι πινακίου φακής ενώ οι συλλογικές διαπραγματεύσεις παραμένουν σκοπίμως παγωμένες. Γιατί η ισχύς της καθ’ ημάς οικονομίας παραμένει η πάμφθηνη εργασία. Σε αυτήν οφείλεται η αισθητή βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της ενώ μένουμε ουραγοί σε αυτό που για να βελτιωθεί προϋποθέτει επενδύσεις και σύγχρονο μάνατζμεντ: Την παραγωγικότητα.

Γιατί, λοιπόν, να αρέσει στους νέους η εργασία, όταν σε μεγάλη έκταση την έχουμε καταντήσει να προσομοιάζει σε τιμωρία; Καθώς, ενώ γνωρίζουμε ότι έχει πολύ μεγάλη αξία, της δίνουμε εξευτελιστικά χαμηλή τιμή;..