Ανάμεσα σε δύο στρατηγικές

Οι διαφωνίες για την εκλογική κάθοδο του ΣΥΝ μεταξύ πλειοψηφίας και μειοψηφίας, όπως έγιναν γνωστές από ανακοινώσεις και δημοσιεύματα του ημερήσιου Τύπου, σηματοδοτούν μια κρίσιμη καμπή στην κοινή πορεία των δυνάμεων που συγκρότησαν το κόμμα μας μετά την αποχώρηση του ΚΚΕ. Δεν ήμουν παρών στις τότε εξελίξεις, αλλά όλοι συμφωνούν πως ο ΣΥΝ ιδρύθηκε ως κόμμα πολιτικής (και όχι ιδεολογικής) ενότητας. Κατά συνέπεια, βάση αυτής της ενότητας ήταν οι κύριες πολιτικές επιλογές, που συνοψίζονται στον σοσιαλισμό με δημοκρατία και ελευθερία, τη σταθερή προσήλωση στην ευρωπαϊκή προοπτική και τη συμμετοχή στους θεσμούς της Δημοκρατίας διατυπώνοντας τις δικές μας προτάσεις.

Στην πορεία της εξειδίκευσης αυτών των γενικών κατευθύνσεων, περάσαμε από διάφορες φάσεις και φτάσαμε σήμερα, με την "αριστερή στροφή", στην ουσιαστική άρνηση των κύριων πολιτικών επιλογών, που απετέλεσαν το αρχικό πολιτικό μας συμβόλαιο. Η υποστολή της σημαίας του αριστερού ευρωπαϊσμού είχε σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό της θέσης μας στην αερολογία περί "Ευρώπης των λαών" ως αντίπαλο δέος ενάντια στην "Ευρώπη του νεοφιλελευθερισμού". Δεν βλέπουμε ότι το κοινό μας ευρωπαϊκό σπίτι ήδη υπάρχει και το ζητούμενο πια είναι η συγκρότηση του πολιτικού υποκειμένου που θα το διαχειρίζεται με δημοκρατία και διαφάνεια προς όφελος των λαών, δηλαδή η ψήφιση ενός ευρωπαϊκού Συντάγματος, η διεύρυνση των εξουσιών του Ευρωκοινοβουλίου και όλα αυτά στην κατεύθυνση μας ομοσπονδιακής Ευρώπης. Η διατύπωση των δικών μας προτάσεων αντικαταστάθηκε από τη στείρα καταγγελία σε ύφος ΚΚΕ.

Δεν φτάσαμε εδώ ξαφνικά. Είχαν προηγηθεί συστηματικές προσπάθειες της σημερινής πλειοψηφίας να "εκπαραθυρώσει" μέλη και στελέχη που δεν συμφωνούσαν με την πολιτική, αλλά κυρίως με τις πρακτικές που συνόδευαν τη λεγόμενη αριστερή στροφή. Οι προσπάθειες αυτές ήταν επιτυχείς σε αρκετές περιπτώσεις. Έτσι στο τελευταίο συνέδριο η σημερινή ηγεσία πέτυχε, όχι (κυρίως) γιατί έπεισε την πλειοψηφία των μελών (μπορεί να συνέβη εν μέρει και αυτό, δεν είναι δυνατόν να μετρηθεί σήμερα κάτι τέτοιο) αλλά γιατί αρκετοί από τους έχοντες διαφορετική άποψη κουράστηκαν από τις στείρες αντιπαραθέσεις και έφυγαν από το κόμμα.

Η βασική αιτία της σύγκρουσης είναι η ύπαρξη δυο ριζικά διαφορετικών στρατηγικών, που δεν χωρούν κάτω από την ίδια πολιτική στέγη, στο βαθμό που τα ηγετικά στελέχη δεν αναζητούν μια τρίτη στρατηγική, που να αποτελεί σύνθεση των υπαρχουσών. Η στρατηγική της πλειοψηφίας θεωρεί ότι ο κοινωνικός μετασχηματισμός που επιθυμούμε μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνον από τις γνήσιες "αριστερές" δυνάμεις, και αυτές περιλαμβάνουν και το ΚΚΕ, μέσω της κοινής δράσης στα κινήματα και της συγκρότησης ενός ενιαίου πολιτικού μπλοκ. Αυτή η στρατηγική έχει τρία πιθανά αποτελέσματα: (α) Το μπλοκ αυτό θα γίνει πλειοψηφία μακροπρόθεσμα. Θεωρώ μια τέτοια εξέλιξη μάλλον απίθανη, αν όχι αδύνατη. (β) Το μπλοκ θα ενισχυθεί και σε μια μελλοντική φάση θα συνεργαστεί σε κυβερνητικό επίπεδο με τους σοσιαλδημοκράτες, όπως έπραξε και ο σ. Μπερτινότι στην Ιταλία. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως κοροϊδεύουμε τους τωρινούς μας συμμάχους. (γ) το μπλοκ θα παραμείνει δύναμη αντίστασης εις το διηνεκές. Αυτό θα μας οδηγήσει στην πολιτική εξαφάνιση, καθώς ο λαός επιλέγει κυβέρνηση και όχι αντιπολίτευση.

Η στρατηγική της μειοψηφίας θεωρεί ότι η κοινωνική αλλαγή έχει ως προϋπόθεση τη συγκρότηση ενός ευρύτερου μπλοκ δυνάμεων, το οποίο περιλαμβάνει και το ΠΑΣΟΚ. Είναι προφανές ότι κανείς εντός της μειοψηφίας του ΣΥΝ δεν μιλάει για γενική πολιτική συμφωνία με το ΠΑΣΟΚ σήμερα. Όμως ο στόχος είναι σαφής: όπως αγωνιζόμαστε να αλλάξουμε την κοινωνία, πολεμάμε να αλλάξουμε και τη στάση του ΠΑΣΟΚ, γιατί αυτή η αλλαγή θα συμβάλει τα μέγιστα στην υλοποίηση των αλλαγών που επιθυμούμε. Οφείλουμε άρα να δημοσιοποιήσουμε αυτό το στρατηγικό μας στόχο και να παρουσιάσουμε ένα πρόγραμμα δράσης για την επίτευξή του. Το πρόγραμμα αυτό πρέπει να περνά μέσα από την αυτοτελή ενίσχυση του ΣΥΝ και παράλληλα την ενίσχυση των κινημάτων. Και αυτό θα γίνει μόνον αν προτείνουμε εφικτές λύσεις για τα προβλήματα που ταλανίζουν τον τόπο. Θα φέρω ένα επίκαιρο παράδειγμα: η αποτροπή της ψήφισης αναθεώρησης του άρθρου 16 από την παρούσα Βουλή ήταν αποτέλεσμα της αλλαγής στάσης του ΠΑΣΟΚ λόγω των πιέσεων που δέχτηκε η ηγεσία του, και από δυνάμεις εντός του κόμματος αυτού, αλλά και από τα κινήματα. Όπως το μικρό ρυμουλκό με τις δυνατές μηχανές του μπορεί και σπρώχνει το κατά πολύ μεγαλύτερό του υπερωκεάνιο προς την κατεύθυνση που θέλει, έτσι και ο ΣΥΝ με τη δύναμη των ιδεών του, και τα κινήματα, μπορούν να σπρώξουν το ΠΑΣΟΚ σε μια ρότα σύγκλισης με τις προοδευτικές δυνάμεις.

Η σύγκρουση ανάμεσα στις δύο αυτές στρατηγικές χαρακτηρίζεται από πρακτικές που θυμίζουν τις χειρότερες παραδόσεις της Αριστεράς, με προγραφές στελεχών, ύβρεις, διαστρεβλώσεις θέσεων, έτσι ώστε να χαρακτηρίζεται ο αντίπαλος "ουρά του ΠΑΣΟΚ" ή και της Ν.Δ. πριν μερικές μέρες. Με αυτό τον τρόπο δεν είναι δυνατόν να ψηλαφίσουμε την ύπαρξη στοιχείων που μπορούν να χρησιμεύσουν στη διαμόρφωση μιας ενιαίας στρατηγικής.

Οι τελευταίες εξελίξεις στην ΚΠΕ του ΣΥΝ δείχνουν ότι δεν υπάρχει διάθεση σύγκλισης. Απορώ όμως με μια "λεπτομέρεια": θεωρεί πράγματι η πλειοψηφία ότι τα κοινωνικά και πολιτικά ανύπαρκτα γκρουπούσκουλα με τα οποία συνομιλεί στο πλαίσιο του (κακόηχου) ΣΥΡΙΖΑ έχουν μεγαλύτερη κοινωνική απήχηση από τη μειοψηφία του κόμματος; Και άρα αξίζει να θυσιάσει στο βωμό της συνεργασίας το ιδρυτικό μας συμβόλαιο;