Στον Δρόμο προς τις κάλπες

Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη, Αιτωλοακαρνανία, Μακεδονία, Αθήνα: σταθμοί μιας πορείας σχεδιασμένης έτσι ώστε, λόγο το λόγο, να ταρακουνήσει, να συγκινήσει, να φοβίσει όποιον αποστασιοποιήθηκε, όποιον απομακρύνθηκε, όποιον επιμένει να παραμένει αναποφάσιστος -και εξακολουθούν να είναι πολλοί, πάρα πολλοί. Να τον πείσει να ψηφίσει για "ισχυρή κυβέρνηση".

Τι είναι, όμως, μια κυβέρνηση; Πώς προσδιορίζεται η λειτουργία της σε σχέση με την αναγκαιότητα "ισχυρής κυβέρνησης"; Ποιό είναι, τελικά, το πραγματικό ζητούμενο; Ας πάμε λίγο στην αρχή, στον Καταστατικό Χάρτη της Πολιτείας: "η Kυβέρνηση καθορίζει και κατευθύνει τη γενική πολιτική της Xώρας, σύμφωνα με τους ορισμούς του Συντάγματος και των νόμων" αναφέρει το άρθρο 82, το ίδιο που -αμέσως πιο κάτω, και δεν είναι τυχαίο...- περιλαμβάνει ρητή πρόβλεψη, για τη δια νόμου "συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες της Oικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, αποστολή της οποίας είναι η διεξαγωγή του κοινωνικού διαλόγου για τη γενική πολιτική της Χώρας και ιδίως για τις κατευθύνσεις της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, καθώς και η διατύπωση γνώμης επί των νομοσχεδίων και προτάσεων νόμων που παραπέμπονται σε αυτήν". Το ίδιο άρθρο προβλέπει και την ανάγκη συγκρότησης Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής...

Για τρεις από τους σημαντικότερους τομείς, την οικονομική, την κοινωνική και τη διεθνή πολιτική, το Σύνταγμα, υποδεικνύει την ανάγκη ευρύτερου κοινωνικού και πολιτικού διαλόγου... Ασχέτως αν η κυβέρνηση θα έχει αυτή ή εκείνη την κοινοβουλευτική ισχύ που, σε τελική ανάλυση, εξαρτάται από την ψήφο των πολιτών -αυτών που, ως "λαϊκή κυριαρχία" θεωρούνται "θεμέλιο του πολιτεύματος"- και, βέβαια, από τη διαχείριση αυτής της ψήφου μέσω των εκλογικών νόμων που ψηφίζουν οι εκάστοτε κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες.

Λόγια, θα πει κάποιος. Ναι, αλλά είναι τα λόγια πάνω στα οποία στηριζόμαστε. Και είναι λόγια που δείχνουν ότι η Πολιτεία λειτουργεί με ισχυρή κοινωνία, με διάλογο που οδηγεί σε ισχυρές συναινετικές διαδικασίες.

Ναι, αλλά η χώρα έχει ανάγκη από ισχυρές μεταρρυθμίσεις και τομές που δεν μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς ισχυρή κυβέρνηση, χωρίς ξεκάθαρη πολιτική που δεν μπορεί να υπάρξει με συνεργασίες, αντιλέγουν αυτές τις μέρες μια σειρά υπουργοί (πρώην, νυν και επόμενοι) που επικοινωνούν, χωρίς τις γωνίες του επικοινωνιακά ρετουσαρισμένου λόγου των αρχηγών, το μήνυμα. Το μήνυμα, κυρίως, όχι τις πολιτικές και τα προγράμματα που, ως συνήθως, μένουν εκτός προεκλογικού διαλόγου...

Η χώρα γνώρισε αποκλειστικά και μόνο ισχυρές, αυτοδύναμες κυβερνήσεις. Αυτές που, κάθε φορά που αλλάζανε, βρίσκονταν στο στόχαστρο των επόμενων με την κατηγορία ότι παρέδιδαν "καμένη γη" (τώρα, τουλάχιστον, το επιχείρημα θα είναι σωστό...) ή ότι δεν κατόρθωσαν να αλλάξουν το "α" ή το β" ή να προωθήσουν μεταρρυθμίσεις ή, ή, ή... Για να μην πάει κανείς πολύ πίσω. Η κυβέρνηση Σημίτη ήταν μια ισχυρή κυβέρνηση που, όμως, δεν μπόρεσε να περάσει τη "μητέρα των μεταρρυθμίσεων", τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού γιατί, απλούστατα, δεν έπεισε. Καλώς ή κακώς (όσον αφορά την ουσία της πρότασής της), δεν έπεισε. Και όταν δεν πείθεις, στη Δημοκρατία, απλώς δεν μπορείς να προχωρήσεις... Η κυβέρνηση Καραμανλή του 2004 ήταν μια ισχυρή κυβέρνηση, ισχυρότερη από οποιαδήποτε προκύψει την 17η Σεπτεμβρίου. Και όμως δεν άνοιξε καν το ασφαλιστικό -και ας είναι ένα θέμα που όλοι αναγνωρίζουν ότι δεν μπορεί να μένει άλλο στα συρτάρια. Γιατί; Επειδή φοβόταν το πολιτικό κόστος. Μετάφραση: επειδή φοβόταν ότι δεν θα έπειθε...

Αυτό είναι το διακύβευμα και όχι η κοινοβουλευτική ισχύς. Ελέω εκλογικού νόμου μπορεί να κυβερνάς με 42%, με 40%, με 38%, με ποσοστά μειοψηφικά (αν μάλιστα συνυπολογίσουμε και την αποχή...). Για να γίνει αποδεκτή, οποιαδήποτε επιμέρους πολιτική πρέπει να πείσει. Οποιαδήποτε κυβέρνηση πρέπει να πείσει. Πρέπει να πείσει τους πολλούς, πολύ περισσότερους από όσους την ψηφίζουν. Να τους πείσει, τουλάχιστον, να ανεχθούν αυτή την πολιτική, να τη δοκιμάσουν. Το ζητούμενο, επομένως, δεν είναι οι "ισχυρές κυβερνήσεις", που περνάνε τις τετραετίες χωρίς να ολοκληρώνουν ούτε μια μεταρρύθμιση, για να έρθουν μετά να κάνουν την αυτοκριτική τους και να ζητήσουν νέα λευκή επιταγή, αλλά οι πολιτικές που θα πείσουν τους περισσότερους ότι καλύπτουν τις ανάγκες τους, τις ανάγκες της κοινωνίας των πολλών και όχι των ολίγων. Αυτές είναι οι ισχυρές πολιτικές και αυτές είναι που καθιστούν ισχυρές τις κυβερνήσεις.