Οι ελπίδες τώρα στον Φρανκ Βάλτερ Στάινμαϊερ

Με ανακούφιση άκουσαν τα μέλη του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος τα μαντάτα για τη νέα αλλαγή ηγεσίας στο SPD, την πέμπτη σε πέντε χρόνια. Ανακούφιση επειδή ξεφορτώθηκαν τον Κουρτ Μπεκ, τον τελευταίο τους πρόεδρο που δεν κατάφεραν να τον αγαπήσουν κι αυτός δεν κατάφερε να κάνει τη δουλειά. Ανακούφιση επειδή επανέρχεται ο Φραντς Μίντεφερινγκ- στρατηγός αλλά και ψυχή του κόμματος- που παρά τις διαφωνίες που έχουν πολλοί μαζί του, ταυτόχρονα του έχουν εμπιστοσύνη ότι μπορεί να κρατήσει το κόμμα. Ανακούφιση επειδή ο υποψήφιος που επελέγη να ηγηθεί του SPD στις επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές, ο Φρανκ Βάλτερ Στάινμαϊερ, είναι τουλάχιστον γνωστός και δημοφιλής στη γερμανική κοινωνία - έστω ως υπουργός Εξωτερικών. Ανακούφιση επειδή οι πρώτες δημοσκοπήσεις μετά το σοκ που προκάλεσε η δραματική αποχώρηση Μπεκ την Κυριακή έδειξαν ότι η αλλαγή άρεσε στους ψηφοφόρους, ότι το SPD «σκαρφάλωσε» από το τραγικό 22% στο θλιβερό μεν αλλά κάπως υψηλότερο 26%. Βέβαια, και μετά την αλλαγή μόλις ένας στους δύο Γερμανούς πιστεύει αφενός ότι το δίδυμο Μίντεφερινγκ - Στάινμαϊερ θα βγάλει το SPD από την κρίση, αφετέρου ότι τώρα οι πιθανότητες να φέρουν οι Σοσιαλδημοκράτες ένα αξιοπρεπές αποτέλεσμα στις επόμενες εκλογές - τον Σεπτέμβριο του 2009- είναι μεγαλύτερες. Ακόμα κι αν η αποχώρηση του Κουρτ Μπεκ, του «επαρχιώτη» πολιτικού, που σχεδόν από την αρχή δεν μπόρεσε να σταθεί ως πρόεδρος, ήταν σε μεγάλο βαθμό εκπαραθύρωση, οι περισσότεροι «σύντροφοι» την εισέπραξαν ως απελευθέρωση. Ο Μπεκ δεν κατάφερε ούτε να δώσει σαφή προσανατολισμό στο κόμμα, αποδεχόμενος άλλοτε τις πιέσεις της δεξιάς πτέρυγας κι άλλοτε –συχνότερα- της αριστερής, αλλά ούτε και να γεφυρώσει τις διαφορές εντός του SPD. Ο άνθρωπος που καταφέρνει να κυβερνά σταθερά το κρατίδιο της Ρηνανίας- Παλατινάτου εδώ και 14 χρόνια, ουσιαστικά χωρίς να αμφισβητείται από κανέναν, δεν κατάφερε να προσαρμοστεί στους καταιγιστικούς ρυθμούς της κεντρικής πολιτικής σκηνής, ούτε να γίνει ο αδιαμφισβήτητος μάγειρας στην κεντρική κομματική κουζίνα στο κτίριο Βίλι Μπραντ του Βερολίνου.

Η κρίση που βασανίζει τα τελευταία χρόνια το SPD, όμως, δεν έχει να κάνει μόνο με την αίσθηση που έχει η βάση ότι «αυτοί εκεί πάνω μαλώνουν συνεχώς». Αυτό το πρόβλημα ενδεχομένως ο έμπειρος Μίντεφερινγκ και ο ψύχραιμος Στάινμαϊερ να καταφέρουν να το λύσουν. Έχει να κάνει και με την αίσθηση ότι «δεν είστε πια το κόμμα που φροντίζει για τα προβλήματα και τις αγωνίες των μικρών ανθρώπων». Αυτό είναι ένα πρόβλημα ουσίας και δεν λύνεται με αλλαγές προσώπων και μόνο. Το νέο δίδυμο στην ηγεσία παραμένει αντιμέτωπο με τα ίδια καυτά ζητήματα που δεν μπόρεσε να χειριστεί ο αποχωρήσας Μπεκ: με το ερώτημα εάν πρέπει να συνεχιστεί ή όχι η πολιτική της Ατζέντας 2010 της κοκκινοπράσινης κυβέρνησης Σρέντερ, με το άλυτο θέμα της σχέσης του SPD με την Αριστερά, με τη συνεχή απώλεια ψηφοφόρων στα ομόσπονδα κρατίδια - προπύργια της Σοσιαλδημοκρατίας.

Η Ατζέντα και οι εμπνευστές της

Το νέο δίδυμο της ηγεσίας του SPD είναι δεμένο με την πολιτική της Ατζέντας 2010. Ο Στάινμαϊερ, ως δεξί χέρι του Σρέντερ, ήταν ο συντάκτης ενός μεγάλου μέρους των προτάσεων που υιοθέτησε η Ατζέντα, ενώ ο Μίντεφερινγκ την υπερασπίστηκε με νύχια και με δόντια, όταν ουσιαστικά συνέχισε να την εφαρμόζει ως υπουργός Εργασίας και αντικαγκελάριος της κυβέρνησης συνασπισμού με τους Χριστιανοδημοκράτες. Ο Μίντεφερινγκ που ηγήθηκε του SPD από το 2004 έως το 2005 παραιτήθηκε όταν δεν κατάφερε να επιβάλει τον δικό του άνθρωπο ως διευθυντή του κόμματος, στριμωγμένος από την αριστερή πτέρυγα που ήθελε αναθεώρηση της Ατζέντας. Αυτή η πτέρυγα παραδόξως σε μεγάλο βαθμό τον καλοδέχθηκε τη Δευτέρα που επέστρεψε. Αλλά αυτή η «ανοιχτόκαρδη» υποδοχή έχει ημερομηνία λήξεως και η περίοδος χάριτος στο νέο πρόεδρο θα είναι εξαιρετικά σύντομη. Την πρώτη κόντρα, αυτή για τον σχηματισμό κυβέρνησης Σοσιαλδημοκρατών - Πρασίνων με την ανοχή της Αριστεράς στο κρατίδιο της Έσσης, ο Μιντεφερινγκ μπορεί και να την αποφύγει. Άλλωστε, στην πρώτη συνέντευξή του ως υποψήφιος καγκελάριος, ο έτερος του διδύμου, ο Στάινμαϊερ, δήλωσε ευθαρσώς ότι σε τοπικό επίπεδο τις αποφάσεις τις παίρνει η τοπική οργάνωση. Εάν, λοιπόν, η υποψήφια πρωθυπουργός στην Έσση, Αντρέα Υψηλάντη, καταφέρει να πείσει τους συντρόφους της στο κρατίδιο να αποδεχθούν την ανοχή της Αριστεράς, τότε το θέμα θα λήξει εντός του Νοεμβρίου και για πρώτη φορά σε δυτικό κρατίδιο θα στηρίξει η Αριστερά μια σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση. Το ενδιαφέρον είναι ότι η Αριστερά δήλωσε εξ αρχής πρόθυμη να στηρίξει την Υψηλάντη, ώστε να φύγει από την εξουσία ο χριστιανοδημοκράτης πρωθυπουργός Ρόναλντ Κοχ, ενώ η προθυμία της αυτή προκάλεσε θύελλα εντός του SPD. Βέβαια, στην ίδια συνέντευξή του ο Στάινμαϊερ τόνισε ότι δεν υπάρχει περίπτωση συνεργασίας με την Αριστερά σε ομοσπονδιακό επίπεδο, καθώς πρωτίστως στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής οι αντιθέσεις μεταξύ SPD και Αριστεράς είναι αγεφύρωτες. Η ερώτηση περί κεντρικής συνεργασίας δεν τίθεται από το πουθενά. Ολες οι δημοσκοπήσεις εδώ και ενάμισι χρόνο δείχνουν ότι είναι εφικτός ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης SPD, Πράσινων και Αριστεράς στο Βερολίνο. Πάντως, την πιο… ριζοσπαστική πρόταση την έκανε τις προάλλες ο επί δεκαετίες επικεφαλής της αριστερής πτέρυγας των Χριστιανοδημοκρατών, ο «σοφός» Χάινερ Γκάισλερ. Είπε ότι κάποια στιγμή θα πρέπει να ενωθούν το SPD με την Αριστερά κι ότι αυτό δεν το θεωρεί μεν εφικτό με ηγέτη του SPD τον Μίντεφερινγκ, αλλά πιθανόν να το κάνει κάποτε ο Στάινμαϊερ.