Από τα... ΚΤΕΟ θα περνά η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας!
Χριστίνα Πουλίδου, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2004-10-03
Ένα νεύμα προσέγγισης θα απευθύνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την ερχόμενη Τετάρτη στην Τουρκία, παρουσιάζοντας την έκθεσή της για την αξιολόγηση της τουρκικής υποψηφιότητας. Έπειτα από 41 χρόνια σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση και 17 χρόνια από την υποβολή της αίτησης ένταξης στην ΕΟΚ, η Τουρκία θα περάσει στις 17 Δεκεμβρίου απ’ το τεστ που θα κρίνει αν είναι σε θέση να ξεκινήσει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Εισηγητής στην απόφαση των 25 ηγετών που θα ληφθεί τον Δεκέμβρη είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ηγεσία της οποίας στην εκπνοή της θητείας της -στις 6 Οκτωβρίου- καταθέτει το σημαντικότερο ίσως υπόμνημα του πενταετούς βίου της. Ένα υπόμνημα, που θα συνιστά την πρόταση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και που θα περιλαμβάνει μια αναλυτική καταγραφή της τουρκικής εναρμόνισης με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης και μια μελέτη της επίδρασης που θα έχει στην Ε.Ε. η ένταξη μιας "βαριάς" χώρας με καθυστερήσεις στην αναπτυξιακή της διαδικασία.
Υπό την πίεση του αρνητικού κλίματος που υπάρχει διάχυτο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες αλλά και τις ρητές ενστάσεις που έχουν διατυπώσει αρκετοί εταίροι, θεωρείται βέβαιο ότι η Επιτροπή θα διαπιστώσει την ετοιμότητα της Τουρκίας να ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις υπογραμμίζοντας όμως τη δυνατότητα διακοπής των διαπραγματεύσεων, αν στη διάρκειά τους η υποψήφια δεν συνεργάζεται στην υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτημένου. Το σημείο εκκίνησης της σχετικής διαδικασίας αναμένεται να είναι η άνοιξη ή το φθινόπωρο του 2005, ενώ εκτιμάται ότι θα περιγράφεται ασαφώς ο τελικός στόχος - της ένταξης.
Οι πληροφορίες αυτές που διαχέονται απ’ τις Βρυξέλλες, προκύπτουν απ’ τη συνεκτίμηση των αντίθετων θέσεων που υποστηρίζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ειδικότερα, ο καγκελάριος της Αυστρίας έχει δηλώσει ότι η Επιτροπή θα ’πρεπε να παρουσιάσει δύο εκθέσεις -μία για την ωριμότητα της Τουρκίας να ενταχθεί στην Ε.Ε. και μία άλλη για την ωριμότητα της Ε.Ε. να ενσωματώσει την Τουρκία- κι έχει ζητήσει να μην προκαταλαμβάνεται το τέλος της διαπραγματευτικής διαδικασίας, που μπορεί να ’ναι η "μερική ένταξη". Η Κύπρος έχει επίσης υπονοήσει ότι δεν είναι δεδομένη η κατάφασή της στην ικανοποίηση του τουρκικού αιτήματος, ενώ η Γαλλία προσπαθώντας να απορροφήσει την εχθρότητα των πολιτών της στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και να αποσυμφορήσει το πολιτικό κλίμα εν όψει του δημοψηφίσματος για το ευρωσύνταγμα, προανήγγειλε τη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος στο τέλος της διαπραγματευτικής διαδικασίας με το ερώτημα "ναι ή όχι στην ένταξη της Τουρκίας;". Η Ολλανδία τέλος, η Σουηδία και η Δανία έχουν εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις για το επίπεδο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, την πρακτική των βασανιστηρίων και τη θέση των γυναικών στην κοινωνία.
Καθαρά υπέρμαχοι της τουρκικής υποψηφιότητας είναι μόνον οι κυβερνήσεις: της Γερμανίας (που σε αντιπαράθεση με την αντιπολίτευσή της εναρμονίζεται με την επιθυμία της μισής κοινωνίας της), της Βρετανίας (που εξυπηρετεί τις αμερικανικές θέσεις στην ευρωπαϊκή Ήπειρο), της Ιταλίας (που εντάσσει την Τουρκία στο όραμά της για μια μεγάλη Ευρώπη, όπου θα μετέχουν η Ρωσία και το Ισραήλ...) και τέλος η Ελλάδα, για προφανείς λόγους σχέσεων καλής γειτονίας.
Η εκατέρωθεν επιχειρηματολογία
Στα επιχειρήματά τους οι πολέμιοι της τουρκικής υποψηφιότητας προτάσσουν: την ανετοιμότητα της Ε.Ε. να δεχθεί μια χώρα του όγκου και της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας της Τουρκίας, την ανάγκη συστοίχισης της ευρωπαϊκής ηγεσίας με το δημόσιο αίσθημα των κοινωνιών της Ε.Ε., την προοπτική απόδοσης στην Τουρκία ενός πρωτεύοντα ρόλου στην Ε.Ε. λόγω της δημογραφικής της δυναμικής και τέλος την πρόβλεψη μιας μεγάλης μεταφοράς κοινοτικών κονδυλίων προς την υποψήφια χώρα για την υποστήριξη των υποδομών και της γεωργίας της.
Στον αντίποδα αυτών των επιχειρημάτων, οι φίλοι της τουρκικής υποψηφιότητας αντιτάσσουν ότι: η Ε.Ε. πρέπει να σεβαστεί τους κανόνες που έθεσε και να ολοκληρώσει τη διαδικασία που άνοιξε στο Ελσίνκι, η γεωστρατηγική και στρατιωτική διάσταση της Τουρκίας θα ενισχύσει την εμβέλεια της Ε.Ε. σε περιφερεικό επίπεδο, ενώ η ανάπτυξη ενός δημοκρατικού μοντέλου στην περιοχή θα διαμορφώσει ένα περιβάλλον ασφάλειας στην ανατολική γειτονιά της Ε.Ε. και ταυτόχρονα θα βελτιώσει τη σχέση της Ε.Ε. με τον μουσουλμανικό κόσμο.
Το βέβαιον είναι, ότι όποιοι κι αν είναι οι όροι που θα συνοδεύσουν την έκδοση του εισιτηρίου της ενταξιακής διαδρομής της Τουρκίας, το πολιτικό "αμπαλάρισμα" της έκθεσης θα φωταγωγεί τη θετική προσέγγιση της Ε.Ε. στο αίτημα της ΄Αγκυρας - μολονότι το δρομολόγιο δεν θα ’ναι "απευθείας" αλλά θα προβλέπονται αρκετά σημεία ελέγχου.
Υπό την πίεση του αρνητικού κλίματος που υπάρχει διάχυτο στις ευρωπαϊκές κοινωνίες αλλά και τις ρητές ενστάσεις που έχουν διατυπώσει αρκετοί εταίροι, θεωρείται βέβαιο ότι η Επιτροπή θα διαπιστώσει την ετοιμότητα της Τουρκίας να ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις υπογραμμίζοντας όμως τη δυνατότητα διακοπής των διαπραγματεύσεων, αν στη διάρκειά τους η υποψήφια δεν συνεργάζεται στην υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτημένου. Το σημείο εκκίνησης της σχετικής διαδικασίας αναμένεται να είναι η άνοιξη ή το φθινόπωρο του 2005, ενώ εκτιμάται ότι θα περιγράφεται ασαφώς ο τελικός στόχος - της ένταξης.
Οι πληροφορίες αυτές που διαχέονται απ’ τις Βρυξέλλες, προκύπτουν απ’ τη συνεκτίμηση των αντίθετων θέσεων που υποστηρίζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ειδικότερα, ο καγκελάριος της Αυστρίας έχει δηλώσει ότι η Επιτροπή θα ’πρεπε να παρουσιάσει δύο εκθέσεις -μία για την ωριμότητα της Τουρκίας να ενταχθεί στην Ε.Ε. και μία άλλη για την ωριμότητα της Ε.Ε. να ενσωματώσει την Τουρκία- κι έχει ζητήσει να μην προκαταλαμβάνεται το τέλος της διαπραγματευτικής διαδικασίας, που μπορεί να ’ναι η "μερική ένταξη". Η Κύπρος έχει επίσης υπονοήσει ότι δεν είναι δεδομένη η κατάφασή της στην ικανοποίηση του τουρκικού αιτήματος, ενώ η Γαλλία προσπαθώντας να απορροφήσει την εχθρότητα των πολιτών της στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας και να αποσυμφορήσει το πολιτικό κλίμα εν όψει του δημοψηφίσματος για το ευρωσύνταγμα, προανήγγειλε τη διεξαγωγή ενός δημοψηφίσματος στο τέλος της διαπραγματευτικής διαδικασίας με το ερώτημα "ναι ή όχι στην ένταξη της Τουρκίας;". Η Ολλανδία τέλος, η Σουηδία και η Δανία έχουν εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις για το επίπεδο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, την πρακτική των βασανιστηρίων και τη θέση των γυναικών στην κοινωνία.
Καθαρά υπέρμαχοι της τουρκικής υποψηφιότητας είναι μόνον οι κυβερνήσεις: της Γερμανίας (που σε αντιπαράθεση με την αντιπολίτευσή της εναρμονίζεται με την επιθυμία της μισής κοινωνίας της), της Βρετανίας (που εξυπηρετεί τις αμερικανικές θέσεις στην ευρωπαϊκή Ήπειρο), της Ιταλίας (που εντάσσει την Τουρκία στο όραμά της για μια μεγάλη Ευρώπη, όπου θα μετέχουν η Ρωσία και το Ισραήλ...) και τέλος η Ελλάδα, για προφανείς λόγους σχέσεων καλής γειτονίας.
Η εκατέρωθεν επιχειρηματολογία
Στα επιχειρήματά τους οι πολέμιοι της τουρκικής υποψηφιότητας προτάσσουν: την ανετοιμότητα της Ε.Ε. να δεχθεί μια χώρα του όγκου και της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας της Τουρκίας, την ανάγκη συστοίχισης της ευρωπαϊκής ηγεσίας με το δημόσιο αίσθημα των κοινωνιών της Ε.Ε., την προοπτική απόδοσης στην Τουρκία ενός πρωτεύοντα ρόλου στην Ε.Ε. λόγω της δημογραφικής της δυναμικής και τέλος την πρόβλεψη μιας μεγάλης μεταφοράς κοινοτικών κονδυλίων προς την υποψήφια χώρα για την υποστήριξη των υποδομών και της γεωργίας της.
Στον αντίποδα αυτών των επιχειρημάτων, οι φίλοι της τουρκικής υποψηφιότητας αντιτάσσουν ότι: η Ε.Ε. πρέπει να σεβαστεί τους κανόνες που έθεσε και να ολοκληρώσει τη διαδικασία που άνοιξε στο Ελσίνκι, η γεωστρατηγική και στρατιωτική διάσταση της Τουρκίας θα ενισχύσει την εμβέλεια της Ε.Ε. σε περιφερεικό επίπεδο, ενώ η ανάπτυξη ενός δημοκρατικού μοντέλου στην περιοχή θα διαμορφώσει ένα περιβάλλον ασφάλειας στην ανατολική γειτονιά της Ε.Ε. και ταυτόχρονα θα βελτιώσει τη σχέση της Ε.Ε. με τον μουσουλμανικό κόσμο.
Το βέβαιον είναι, ότι όποιοι κι αν είναι οι όροι που θα συνοδεύσουν την έκδοση του εισιτηρίου της ενταξιακής διαδρομής της Τουρκίας, το πολιτικό "αμπαλάρισμα" της έκθεσης θα φωταγωγεί τη θετική προσέγγιση της Ε.Ε. στο αίτημα της ΄Αγκυρας - μολονότι το δρομολόγιο δεν θα ’ναι "απευθείας" αλλά θα προβλέπονται αρκετά σημεία ελέγχου.
