Ο θυμός και ο σεβασμός

Αντώνης Λιάκος, Το Βήμα, Νέες Εποχές, Δημοσιευμένο: 2008-12-14

Oι διαδηλώσεις αλλά και οι ταραχές που πήραν τόσο μεγάλη έκταση και απλώθηκαν ως τις μικρές πόλεις δείχνουν μια τεράστια κοινωνική οργή και έγιναν αντικείμενο συζήτησης σε όλο τον κόσμο. Παρακολουθώντας τη συζήτηση για τις ταραχές στην Αθήνα στη διαδικτυακή λίστα επιστημόνων στην Αμερική που έχουν ως επίκεντρο την Ελλάδα (ΜGSΑ) συγκράτησα δυο φράσεις-κλειδιά.

Γιατί οι Ελληνες να μην είναι θυμωμένοι;

Το ερώτημα είναι όχι γιατί οι Ελληνες είναι θυμωμένοι, αλλά μάλλον πώς είναι δυνατόν να μην είναι θυμωμένοι. Η ανάλυση αναφέρεται σε όσα λέγονται και γράφονται: η μία στις πέντε οικογένειες κάτω από το όριο της φτώχειας, η εργασιακή ανασφάλεια και η αναφανδόν χειροτέρευση των εργασιακών συνθηκών, η αίσθηση της αποστέρησης και της αποξένωσης από τα δημόσια αγαθά, η οικονομική πολιτική που ευνοεί αναφανδόν τους λίγους, η απο-επένδυση στις δημόσιες υπηρεσίες, στην υγεία και την παιδεία, η διαφθορά, οι καταχρήσεις και τα σκάνδαλα, το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, η σκανδαλιστική λειτουργία της δικαιοσύνης που χαρίζεται στους ισχυρούς και εξαντλεί την αυστηρότητά της στους αδύναμους, η αυθαιρεσία της αστυνομίας και η παρουσία βαριά οπλισμένων αστυνομικών στο κέντρο της πόλης, η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών, το αίσθημα αποξένωσης των πολιτών απέναντι στην πολιτική τάξη, ο κυνισμός της εξουσίας, η υποβάθμιση της ζωής στις μεγάλες ελληνικές πόλεις, κ.ο.κ. Πολλές από αυτές τις αιτίες βρίσκονται στη βάση πολλών από τις σφοδρές κοινωνικές ταραχές που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια στις μεγάλες μητροπόλεις του κόσμου. Οι νύχτες με τις φωτιές και τις κουκούλες αποτελούν πια το γνώριμο χαρακτηριστικό της εποχής της παγκοσμιοποίησης. Η διαφορά όμως της Αθήνας είναι ότι πρόκειται για γενικευμένες ταραχές που δεν περιορίζονται στα προάστια και στις γειτονιές των έγχρωμων και των μεταναστών. Σε κάθε χώρα η παγκοσμιοποίηση παράγει περιθωριοποίηση. Στην Ελλάδα πιθανόν να είναι μεγαλύτερη, αγγίζοντας και τους γόνους των μεσαίων στρωμάτων. Επειτα από μια περίοδο που η χώρα έδειχνε πως προσεγγίζει τον μέσο ευρωπαϊκό χώρο, φαίνεται πως κατρακυλάει πίσω στην προβληματική θέση των χωρών της περιφέρειας. Και το χειρότερο, δεν φαίνεται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα ένα πνεύμα ανάλογο με εκείνο που εξέφραζε ο Ομπάμα στην Αμερική: «Ναι, θα τα καταφέρουμε!». Νιώθοντας ασφυξία οι Ελληνες ως προς τις πολιτικές προοπτικές, πώς να μην εκδηλώσουν την οργή τους; Οταν δεκαπεντάχρονα πετούν πέτρες στην αστυνομία και στα δημόσια κτίρια σημαίνει ότι δεν μπορούν να διαμεσολαβήσουν την οργή τους σε πολιτική σκέψη και λόγο. Πού είναι ο καίριος προοδευτικός, πειστικός, πολιτικός λόγος;

Ο σεβασμός μαθαίνεται αμοιβαία

Η δεύτερη φράση έχει να κάνει με την έκταση των καταστροφών. Απασχόλησε και απασχολεί την κοινή γνώμη. Γιατί τόσες καταστροφές; Η έκταση και η ένταση δεν δικαιολογούν ούτε τη θεωρία των σκοτεινών κουκουλοφόρων ούτε την απουσία αστυνόμευσης για να καρπωθεί η κυβέρνηση την αγανάκτηση. Αμφότερα μπορεί να υπάρχουν, αλλά δεν εξηγούν. Γιατί δεν υπήρχε σεβασμός προς τη δημόσια και την ιδιωτική περιουσία; Το ερώτημα ηχεί συντηρητικά, ίσως ως αφελής αμερικάνικος ιδεαλισμός, αλλά η φράση-κλειδί είναι «ο σεβασμός δεν είναι χάρισμα, αλλά μια αμοιβαία υποχρέωση που μαθαίνεται». Το να επικαλείσαι τον σεβασμό από καθέδρας χωρίς να μάθεις να σέβεσαι έμπρακτα κοινούς κανόνες είναι υποκριτικό. Πού είναι όμως ο σεβασμός και η καλλιέργεια της υπευθυνότητας διά της ελευθερίας στο Πανεπιστήμιο; Πού είναι ο σεβασμός του κράτους για τους πολίτες του και για τα δημόσια αγαθά, των επιχειρήσεων στην εργατική νομοθεσία, της δικαιοσύνης στην ισότητα απέναντι στον νόμο, του δήμου στους δημότες, της τηλεόρασης και των ΜΜΕ στην ενημέρωση του κοινού, της εκκλησίας για τους πιστούς, των γιατρών και των νοσοκομείων για τους ασθενείς τους; Ακόμη και στην καθημερινή ζωή των πολιτών, πώς εκδηλώνεται ο σεβασμός όταν παρκάρουμε πάνω στις ράμπες των τυφλών, όταν πετάμε σκουπίδια δεξιά-αριστερά, όταν κάνουμε αυτό που μας αρέσει παραγκωνίζοντας τους άλλους, όταν φερόμαστε ρατσιστικά στους μετανάστες, με περιφρόνηση στους ανήμπορους; Ο κυνισμός της εξουσίας, η αδιαφάνεια, τα σκάνδαλα, μας προσβάλλουν ως πρόσωπα, μας ευτελίζουν, έχουν διαποτίσει βαθιά την ελληνική κοινωνία και έχουν καταστήσει την έλλειψη σεβασμού σε αρχή συμπεριφοράς. Τα παιδιά που πετροβολούσαν βιτρίνες, πετροβολούσαν και τους γονείς τους και τις συμπεριφορές τους. Δεν έκαναν κάτι διαφορετικό από ό,τι τους δίδαξαν: την έλλειψη σεβασμού.

* Ο Αντώνης Λιάκος είναι καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Θέματα επικαιρότητας: Διαδηλώσεις- Βία

Θόδωρος Μαργαρίτης

Τα σύνορα της πολιτικής βίας

Θόδωρος Μαργαρίτης, 2011-01-08

Η πολιτική βία στη χώρα μας αποτελεί μια νέα πραγματικότητα....

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

Ο Κωστής Χατζηδάκης και η βία ως πολιτιστικό προϊόν

Γιώργος Σιακαντάρης, 2010-12-27

Η βία που ασκήθηκε κατά ενός πολιτικού, όπως ο Κωστής Χατζηδάκης,...

Περισσότερα
Σήφης Πολυμίλης

Οι Ταλιμπάν είναι εδώ

Σήφης Πολυμίλης, 2010-12-21

Ολα τα ’χαμε σ’ αυτήν την ταλαίπωρη χώρα οι Ταλιμπάν μας...

Περισσότερα

Τα ΜΑΤ δεν μπορούν –και δεν επιτρέπεται!– να δώσουν λύση στο εκρηκτικό πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων της Αττικής!

2010-12-20

Η έκρυθμη κατάσταση που επικρατεί εδώ και μέρες στην περιοχή...

Περισσότερα
Παύλος Αθανασόπουλος

Δύσκολη εβδομάδα

Παύλος Αθανασόπουλος, 2010-12-17

Για μια ακόμη φορά η απεργία – πορεία που ωργάνωσαν οι εντελώς...

Περισσότερα

Του Λυντς ο νόμος

Νίκος Σπιτσέρης, 2010-12-17

Ο νόμος του Λυντς ουδέν καλό προοιωνίζεται. Το ζήτημα δεν...

Περισσότερα
Γρ. Ψαριανός: Η απολύτως δικαιολογημένη αγανάκτηση και οργή δεν νομιμοποιεί τρόπους έκφρασης απολύτως αδικαιολόγητους, υπονομευτικούς του αγώνα των εργαζομένων

Γρ. Ψαριανός: Η απολύτως δικαιολογημένη αγανάκτηση και οργή δεν νομιμοποιεί τρόπους έκφρασης απολύτως αδικαιολόγητους, υπονομευτικούς του αγώνα των εργαζομένων

2010-12-15

....Ζούμε την θέσπιση ενός τερατώδους θεσμικού πλαισίου,...

Περισσότερα

Αποτροπιασμός και ανησυχία για τα κρούσματα βίας στο ΑΠΘ

2010-11-19

Η Δημοκρατική Αριστερά εκφράζει τον αποτροπιασμό της και...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Κώστας Καλλίτσης

Και η αντιπολίτευση;..

Κώστας Καλλίτσης, 2025-02-09

Η δημοσκοπική εικόνα της κυβέρνησης είναι πολύ κακή, κακή...

Ξενοφών Κοντιάδης

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα Υπουργών για τα Τέμπη και ποιά η ευθύνη της κυβέρνησης;

Ξενοφών Κοντιάδης, 2025-02-06

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα υπουργών για...

Η βουβή οργή που δεν έπιασαν

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-05

«Μα τι έγινε ξαφνικά με το θέμα των Τεμπών και ξαναβγήκε...

Όταν η μετακίνηση πληθυσμών και η εθνοκάθαρση προβάλλονται ως ”λύση”

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2025-02-05

Τα πιο ζωηρά και σκοτεινά όνειρα των υπερ-συντηρητικών...

Ουσιαστικές δεσμεύσεις και ηθικές υποχρεώσεις

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-02

Μας θύμωσε το γεγονός ότι η Γαλλία σκέπτεται σοβαρά να πουλήσει...

Γιάννης Βούλγαρης

Ένας Κόσμος Ολιγαρχών;

Γιάννης Βούλγαρης, 2025-01-26

De te fabula narratur. Για σένα μιλάει ο μύθος. Με αυτή τη ρήση ο Καρλ...

Κώστας Καλλίτσης

Το τραμπικό ρεύμα

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-26

Η ανάδειξη του Ντ. Τραμπ στην ηγεσία των ΗΠΑ προκαλεί αναταράξεις...

Την εποχή των αυτοκρατοριών

Παύλος Τσίμας, 2025-01-24

Την ημέρα που ο Τραμπ έκοβε με το σπαθί την τούρτα (και το...

Για να λυθούν  τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

Για να λυθούν τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

2025-01-18

...Η υποψηφιότητα της Λούκας Κατσέλη είναι η πιο κατάλληλη...

Χρήστος Ροζάκης

Ένας Χρόνος Ελληνικής Εξωτερικής πολιτικής

Χρήστος Ροζάκης, 2025-01-05

Το 2024 υπήρξε ένας έντονος χρόνος με γεωπολιτικές μεταβολές...

Κώστας Καλλίτσης

Να διασωθεί ό,τι απέμεινε

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-05

Το 2024 οι ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης μεγεθύνονταν...

Σωτήρης Βαλντέν

Πού έχει δίκιο ο Αντώνης Σαμαράς

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-16

Ακούγοντας την τελευταία ομιλία του Αντώνη Σαμαρά (12/12),...

×
×