Iσλαμοποίηση ή μήπως εξευρωπαϊσμός;

H ΠΡΟΟΠΤΙΚΗ ΕΝΑΡΞΗΣ διαπραγματεύσεων για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εγείρει σειρά ερωτημάτων για απάντηση. Μια σημαντική σχολή σκέψης στον ευρωπαϊκό χώρο (κυρίως στον χώρο των χριστιανοδημοκρατικών κομμάτων) διατείνεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι η ενδεχόμενη ένταξη της Τουρκίας στην Ευρώπη θα οδηγήσει στην «ισλαμοποίηση» της Γηραιάς Ηπείρου. Την ισλαμοποίηση της Ευρώπης βλέπουν και στοχαστές, όπως ο Β. Lewis κυρίως, λόγω των δημογραφικών τάσεων που παρατηρούνται στην Ευρώπη (ραγδαία συρρίκνωση του πληθυσμού της) αφενός και στον ισλαμικό κόσμο (ταχύτατη αύξηση του πληθυσμού) αφετέρου. Γενικώς, η ισλαμοποίηση αντιμετωπίζεται ως μία ιδιαίτερα αρνητική εξέλιξη για την Ευρώπη, η οποία για τις δυνάμεις αυτές κατανοείται ως χριστιανική εν πολλοίς λέσχη. Αλλά εάν όντως υπάρχει κίνδυνος ισλαμοποίησης με όλα τα (υποτιθέμενα) αρνητικά που θα φέρει, τότε βεβαίως οι λόγοι για την ένταξη της Τουρκίας στην E.E. καθίστανται ακόμη ισχυρότεροι. Με άλλα λόγια, στον κίνδυνο της ισλαμοποίησης, η Ευρώπη μπορεί να απαντήσει με τη διαδικασία του «εξευρωπαϊσμού» - του εξευρωπαϊσμού του Ισλάμ στο μέτρο που αυτό είναι δυνατό. Να προσπαθήσει δηλαδή να δείξει ότι το Ισλάμ και ορισμένες βασικές πολιτικές αξίες, όπως η δημοκρατία, το κράτος δικαίου, ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων, η ανοχή κ.λπ., μπορούν κάλλιστα να συνυπάρξουν. H προσέγγιση αυτή ακυρώνει τον κίνδυνο της ισλαμοποίησης, όπως ακυρώνει και την εφιαλτική προοπτική της «σύγκρουσης των πολιτισμών» τύπου S. Huntington. H ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα καλό βήμα στη διαδικασία εξευρωπαϊσμού του Ισλάμ. H έννοια του εξευρωπαϊσμού, βεβαίως, δεν σημαίνει την επιβολή ενός ξένου πολιτιστικού μορφώματος από πλευράς Ευρώπης στον ισλαμικό κόσμο. Κάτι τέτοιο θα ήταν εντελώς ανεπιθύμητο, αλλά και ανέφικτο. Σημαίνει τον εμπλουτισμό του Ισλάμ με τις βασικές δημοκρατικές αξίες που αναφέραμε. Σημαίνει δηλαδή τον εκδημοκρατισμό του Ισλάμ. Τούτο συνιστά μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τα επόμενα χρόνια εάν πρόκειται να αποφευχθούν πρόσθετα δεινά (ένταση τρομοκρατίας κ.ά.).