Η θλίψη της παρωχημένης εθνικής συνείδησης

Είναι να θλίβεσαι. Το μάλλον συντηρητικό γαλλικό περιοδικό Εξπρές, στο χριστουγεννιάτικο τεύχος του, απομυθοποιεί την ιστορία της Γαλλίας. Ο επικεφαλής του αφιερώματος καθηγητής Μισέλ Βινόκ, συγγραφέας 30 ιστορικών συγγραμμάτων, εξηγεί: «Για να υπάρξει ιστορία ενός έθνους πρέπει να υπάρξει προηγουμένως το έθνος. Γι’ αυτό οι πρώτες ιστορίες του γαλλικού έθνους εμφανίζονται μετά τη γαλλική επανάσταση και τον ρομαντισμό… Η ιστορία του έθνους είναι εργαλείο διαμόρφωσης της εθνικής ταυτότητας». Παρόμοιες διαπιστώσεις έκανε η καθηγήτρια Θάλεια Δραγώνα στην Ελλάδα. Η διαφορά είναι ότι το αφιέρωμα του Εξπρές είναι κοινός τόπος για τους Γάλλους, ενώ στην καθυστερημένη καθ’ ημάς Ανατολή έπεσαν οι υπερεθνικόφρονες να την εξοντώσουν πολιτικά, απαιτώντας την παραίτησή της από τη θέση της Ειδικής Γραμματέως Θεμάτων Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού, όπου την όρισε η κυβέρνηση. Οι Γάλλοι δεν νιώθουν να θίγεται ο πατριωτισμός και ο εθνικισμός τους όταν διαβάζουν τις ρήσεις του Βινόκ. Και δίνουν αυτόματα υπηκοότητα σε όποιο παιδί γεννηθεί στη χώρα τους. Η κοινωνία τους είναι ανοιχτή. Η δική μας κοινωνία είναι επαρχιώτικη κλειστή και γι αυτό κομπλεξική και καχύποπτη απέναντι στους γείτονες, στις μειονότητες, στους μετανάστες, σε κάθε τι διαφορετικό.

Είναι να θλίβεσαι. Σύμφωνα με τον ανθρωπολόγο και φιλόσοφο Έρνεστ Γκέλλνερ, ο πατριωτισμός του εδάφους, που δεν βλέπει γύρω του παρά γείτονες και ιμπεριαλιστές που επιβουλεύονται την εδαφική ακεραιότητά μας και συγχρόνως θέλει να επεκτείνει την εδαφική κυριαρχία σε βάρος των γειτόνων, είναι παρωχημένος. Είναι ο πατριωτισμός της εποχής της αγροτικής παραγωγής, όπου το έδαφος ήταν καθοριστικός παράγων για την παραγωγή. Αντίθετα, στη βιομηχανική εποχή πατριωτισμός σημαίνει να είσαι καλύτερος από τους ανταγωνιστές σου. Στη δε μεταβιομηχανική εποχή της παγκοσμιοποίησης και της ΕΕ, όπου κάθε κράτος μέλος έχει εκχωρήσει αυτόβουλα μέρος της εξουσίας του, ο πατριωτισμός τείνει να αμβλύνεται. Στην χώρα μας ο πατριωτισμός βρίσκεται ακόμη στην αγροτική περίοδο. Ελάχιστοι πονούν που είμαστε πρώτοι στην ΕΕ σε όλα τα αρνητικά και τελευταίοι σε όλα τα θετικά. Ελάχιστοι ντρέπονται για το διεθνή ευτελισμό μας ή για το καθεστώς επιτήρησης που συρρικνώνει την εθνική κυριαρχία μας. Και όσοι Έλληνες νιώθουν και Ευρωπαίοι καθυβρίζονται ως αφελληνισμένοι, ευρωλιγούρηδες, εθνομηδενιστές, αν όχι προδότες και πράκτορες. Ο Φίλιππος Ηλιού έγραψε το 1983 ότι «η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπη με προβλήματα που είχαν ήδη τεθεί στις αρχές του 19ου αιώνα».

Η παρωχημένη εθνική συνείδηση είναι συνείδηση εικονική. Είναι υπαίτια της κλειστής κοινωνίας μας. Γι’ αυτό, αντί να ωφελεί βλάπτει το έθνος. Ωστόσο, οι φορείς της δημιουργούν σάλο, επηρεάζουν αποφάσεις και καθηλώνουν και τη σκέψη των υπολοίπων, αφού καθορίζουν το πεδίο συζήτησης και αντιπαράθεσης. Έτσι, η καινοτόμα σκέψη αποτελματώνεται. Οι προσπάθειες για πρόοδο υφίστανται καθίζηση. Είναι να θλίβεσαι γιατί αξίζουμε καλύτερη τύχη.