Πολιτική κρίση;

Ανδρέας Πανταζόπουλος, Κυριακάτικη Αυγή, Δημοσιευμένο: 2010-05-02

Είναι άκρως παρακινδυνευμένη οποιαδήποτε πρόβλεψη για τις επιπτώσεις στο πολιτικό σύστημα από τις εξελίξεις στην οικονομία και την εμπλοκή του ΔΝΤ. Όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά, από την έκρηξη του «συστήματος», λόγω σοβαρών κοινωνικών εντάσεων, μέχρι την παράδοξη, από μια πρώτη προσέγγιση, διαιώνιση, με οριακές διαφοροποιήσεις, του γνωστού συσχετισμού μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων, έστω αποδυναμωμένων.

Μπορούμε να σκεφθούμε τις εξελίξεις με βάση την υψηλή αβεβαιότητα κάποιων υποθέσεων εργασίας που γίνονται κυριολεκτικά εν θερμώ, εν μέσω σοβαρής οικονομικής κρίσης που, στην πραγματικότητα, είναι και κοινωνική κρίση, ευρύτερη κρίση του μοντέλου κοινωνικο-πολιτικής ανάπτυξης. Αν και γενικής φύσεως, ένα βασικό ερώτημα είναι τούτο: πότε μια οικονομική κρίση μπορεί να μετασχηματισθεί σε πολιτική κρίση, σε συστημική κρίση; Προφανώς, πρέπει να συντρέχουν διάφοροι λόγοι, ένας εξ αυτών είναι η ύπαρξη ή η ανάδυση ενός αξιόπιστου φορέα που να μπορεί να πολιτικοποιήσει μια «οικονομική» κρίση. Δηλαδή, να θέσει με πειστικό τρόπο, πέρα από μια εφήμερη διαμαρτυρία, τα νέα διλήμματα, να αναδείξει νέες κοινωνικές διαιρέσεις, να οργανώσει νέες κοινωνικές συσπειρώσεις, να πετύχει μια νέα «σχέση εμπιστοσύνης» με εκείνους που θέλει να αντιπροσωπεύσει. Για την ώρα, δεν διαφαίνεται μια τέτοια προοπτική σε κανένα τμήμα της πολιτικής σκηνής. Ακόμα και ο «τρίτος», εξωπολιτικός παράγοντας διστάζει να εμφανισθεί.

Αντίθετα, το σύνολο σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων εμφανίζονται στο ίδιο το εσωτερικό τους αποδυναμωμένες, ακόμα και διχασμένες, πράγμα που επιτείνει την κοινωνική σύγχυση και απογοήτευση, και λειτουργεί παραλυτικά για την κατασκευή ενός περισσότερο ή λιγότερο συμπαγούς μετώπου αμφισβήτησης που να εγγράφει υποθήκες προαγωγής του σε μια νέα θετικότητα. Μοιάζει, ορισμένες φορές, η σύγχυση, ακόμα και ο φόβος που επικρατούν σε ένα τουλάχιστον τμήμα της κοινωνίας να είναι μεγαλύτεροι μέσα στα κόμματα. Επιπλέον, πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη ότι τα δύο κόμματα κυβερνητικής κλίσης, το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ., έχουν στο παρελθόν, άμεσο και απώτερο, κατʼ επανάληψη δείξει ότι διαθέτουν σημαντικές ικανότητες προσαρμογής στις εξελίξεις. Βέβαια, οι τωρινές εξελίξεις είναι πράγματι πρωτόγνωρες, η έκφραση μιας αυθόρμητης, και οριακά «τυφλής», κοινωνικής διαμαρτυρίας και απόρριψης της πολιτικής τάξης δεν μπορεί να αποκλεισθεί. Σε μια τέτοια περίπτωση, βέβαια, η «κρίση» θα γινόταν αυτομάτως «πολιτική».

Μια δεύτερη ωστόσο παρατήρηση επιβάλλεται εδώ. Οι κοινωνικές δυνάμεις που απειλούνται από την κρίση δεν είναι ιδιαίτερα εθισμένες στη δυναμική πλαισίωση ριζοσπαστικών πρωτοβουλιών υπέρβασης. Ο κομφορμισμός τους, απόρροια και της ώς σήμερα αντικειμενική τους ένταξης σε μια κλίμακα κοινωνικού γοήτρου, μοιάζει να τις οδηγεί περισσότερο σε μια προοπτική συγκρατημένης διαμαρτυρίας, στην ήπια έκφραση μιας ενδοσυστημικής αντισυστημικότητας, μιας «κεντρώας» αντισυστημικότητας. Η εικόνα θα μπορούσε να περιγραφεί και ως εξής: την ίδια στιγμή που όλα σχεδόν τα πολιτικά κόμματα, ακριβέστερα: οι κομματικές ελίτ, καλούν στην «προοδευτική» υπέρβαση της Μεταπολίτευσης, το κάθε κόμμα βέβαια από τη δική του οπτική, οι κοινωνικές δυνάμεις δίνουν τον «συντηρητικό» αγώνα τους στο όνομα της Μεταπολίτευσης! Τουλάχιστον, όσον αφορά τις λεγόμενες κοινωνικές της κατακτήσεις.

Με την έννοια αυτή, το κοινωνικο-πολιτικό τοπίο εμφανίζει αυτή τη στιγμή μια ιδιαίτερη πολυπλοκότητα. Μοιάζει να εγκαλεί σε έναν ρεαλισμό τού βλέποντας και κάνοντας. Αυτό που θα μπορούσαμε αυτή τη στιγμή να εικάσουμε, είναι μια περαιτέρω αύξηση του ποσοστού αποστασιοποίησης μερίδας πολιτών από την πολιτική, πράγμα που θα εκφραζόταν στις προσεχείς δημοτικές-περιφερειακές εκλογές. Καθώς και μια ελεγχόμενη άνοδο του ΛΑΟΣ, το οποίο, ακριβώς, επιδίδεται με σχετική επιδεξιότητα στο παιχνίδι της βελούδινης αντισυστημικότητας του «κοινού νου». Όλα αυτά, βέβαια, υπό τη διαρκή και μείζονα αίρεση ενός όχι και τόσο απίθανου νέου «οικονομικού» σοκ, με άδηλη κατάληξη.

* Διδάσκει στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ

Θέματα επικαιρότητας: Οικονομική κρίση

Δημήτρης Λιάκος

Σκέψεις, με αφορμή το βιβλίο της Άνγκελα Μέρκελ

Δημήτρης Λιάκος, 2024-12-01

Η έκδοση των απομνημονευμάτων της Άνγκ. Μέρκελ και οι αναφορές...

Περισσότερα
Φίλιππος Σαχινίδης

Προοδευτικές προτάσεις για την οικονομία σε συνθήκες permcrisis

Φίλιππος Σαχινίδης, 2022-11-21

H λέξη της χρονιάς για το 2022 σύμφωνα με το λεξικό Collins είναι...

Περισσότερα
Θανάσης Θεοχαρόπουλος

Η αδιέξοδη οικονομική πολιτική θα φέρει λουκέτα και ανεργία

Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 2021-02-02

Η πανδημία του Covid19 άλλαξε ριζικά τα δεδομένα παγκοσμίως...

Περισσότερα
Γιάννης Βούλγαρης

Τι μαθαίνουμε από την τριπλή κρίση;

Γιάννης Βούλγαρης, 2020-09-12

Λίγες ήταν ευτυχώς οι φορές που η μεταπολιτευτική Ελλάδα...

Περισσότερα

Εικόνα δύσβατης πορείας

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2020-06-25

Είναι αλήθεια πως στην Ελληνική πραγματικότητα συχνά υπάρχει...

Περισσότερα
Κώστας Καλλίτσης

Από τη χαμένη 10ετία, μην πάμε στη χαμένη γενιά

Κώστας Καλλίτσης, 2020-05-10

Η καταιγίδα έχει όνομα, λέγεται ανεργία. Και θα είναι σφοδρή....

Περισσότερα
Αντώνης Λιάκος

Πλοήγηση μέσω κρίσεων

Αντώνης Λιάκος, 2020-05-03

Η τωρινή κρίση της πανδημίας, και η οικονομική που σέρνει...

Περισσότερα

Μειώστε τους φόρους στους μισθωτούς

Αντώνης Καρακούσης, 2019-10-20

Η μακρόχρονη κρίση και το πλήθος των μέτρων, μνημονιακών...

Περισσότερα

Άρθρα/ Πολιτική

Κώστας Καλλίτσης

Και η αντιπολίτευση;..

Κώστας Καλλίτσης, 2025-02-09

Η δημοσκοπική εικόνα της κυβέρνησης είναι πολύ κακή, κακή...

Ξενοφών Κοντιάδης

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα Υπουργών για τα Τέμπη και ποιά η ευθύνη της κυβέρνησης;

Ξενοφών Κοντιάδης, 2025-02-06

Υπάρχει κίνδυνος να παραγραφούν αδικήματα υπουργών για...

Η βουβή οργή που δεν έπιασαν

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-05

«Μα τι έγινε ξαφνικά με το θέμα των Τεμπών και ξαναβγήκε...

Όταν η μετακίνηση πληθυσμών και η εθνοκάθαρση προβάλλονται ως ”λύση”

Αντώνης Παπαγιαννίδης, 2025-02-05

Τα πιο ζωηρά και σκοτεινά όνειρα των υπερ-συντηρητικών...

Ουσιαστικές δεσμεύσεις και ηθικές υποχρεώσεις

Αλέξης Παπαχελάς, 2025-02-02

Μας θύμωσε το γεγονός ότι η Γαλλία σκέπτεται σοβαρά να πουλήσει...

Γιάννης Βούλγαρης

Ένας Κόσμος Ολιγαρχών;

Γιάννης Βούλγαρης, 2025-01-26

De te fabula narratur. Για σένα μιλάει ο μύθος. Με αυτή τη ρήση ο Καρλ...

Κώστας Καλλίτσης

Το τραμπικό ρεύμα

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-26

Η ανάδειξη του Ντ. Τραμπ στην ηγεσία των ΗΠΑ προκαλεί αναταράξεις...

Την εποχή των αυτοκρατοριών

Παύλος Τσίμας, 2025-01-24

Την ημέρα που ο Τραμπ έκοβε με το σπαθί την τούρτα (και το...

Για να λυθούν  τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

Για να λυθούν τα προβλήματα των πολιτών απαιτείται κυβερνητική αλλαγή

2025-01-18

...Η υποψηφιότητα της Λούκας Κατσέλη είναι η πιο κατάλληλη...

Χρήστος Ροζάκης

Ένας Χρόνος Ελληνικής Εξωτερικής πολιτικής

Χρήστος Ροζάκης, 2025-01-05

Το 2024 υπήρξε ένας έντονος χρόνος με γεωπολιτικές μεταβολές...

Κώστας Καλλίτσης

Να διασωθεί ό,τι απέμεινε

Κώστας Καλλίτσης, 2025-01-05

Το 2024 οι ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης μεγεθύνονταν...

Σωτήρης Βαλντέν

Πού έχει δίκιο ο Αντώνης Σαμαράς

Σωτήρης Βαλντέν, 2024-12-16

Ακούγοντας την τελευταία ομιλία του Αντώνη Σαμαρά (12/12),...

×
×