Η ψευδεπίγραφη λογοδοσία της αστυνοµίας
Κωστής Παπαϊωάννου, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2010-12-27
Πάγιο αίτηµα όσων παρακολουθούν το ζήτηµα της αστυνοµικής βίας είναι η διερεύνηση των καταγγελιών και η λογοδοσία των υπευθύνων. Υπό το πρίσµα αυτό, δεν µπορεί παρά να δει κανείς επί της αρχής θετικά τη σύσταση Γραφείου Αντιµετώπισης Περιστατικών Αυθαιρεσίας από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
Εντούτοις, οι λεπτοµέρειες του σχεδίου νόµου αµέσως ανακόπτουν την ικανοποίηση. Το Γραφείο δεν θα προβαίνει στη διερεύνηση της ουσίας µιας καταγγελίας αλλά θα αποφασίζει απλώς την προώθησή της στις αρµόδιες υπηρεσίες ή την απόρριψή τηςως απαράδεκτης. Συγκριτικά µε τοπροηγούµενο προσχέδιο που συντάχθηκε επί υπουργίας Χρυσοχοΐδη, συρρικνώνεταισαφώς η λειτουργία του, αφού τότε γινόταν λόγος για «συλλογή, καταγραφή, αξιολόγηση και διερεύνηση ή περαιτέρω προώθηση προς διερεύνηση». Επίσης, εξαλείφεται η διάταξη που προέβλεπε τη διενέργεια πειθαρχικής έρευνας από το επιστηµονικό προσωπικό του Γραφείου και την υποβολή του πορίσµατος στον Αρχηγό του οικείου Σώµατος για την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου χωρίς διενέργεια άλλης έρευνας. Επίσης, δεν προβλέπεται η δυνατότητα να επιλαµβάνεται το Γραφείο αυτεπαγγέλτως, όταν για παράδειγµα δηµοσιοποιούνται περιστατικά κακοµεταχείρισης.
Η επιτροπή που θα αξιολογεί τις καταγγελίες απαρτίζεται από έναν επίτιµο αρεοπαγίτη, τον Νοµικό Σύµβουλο του Κράτους και έναν επίτιµο εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ή Εφετών. Η υψηλού επιπέδου στελέχωση της επιτροπής αποτελεί ένδειξη της βαρύτητας που της αποδίδεται. Ωστόσο, η απουσία προσώπων µε έµπρακτη πείρα και ευαισθησία σε ζητήµατα αστυνοµικής αυθαιρεσίας αποτελεί δυσαναπλήρωτο κενό. Ανησυχία προκαλεί και η στελέχωση του Γραφείου: δεν προβλέπεται επιστηµονικό προσωπικό αλλά ούτε καν αµιγώς πολιτικό προσωπικό που ως εγγύηση ανεξαρτησίαςτου Γραφείου θα διασκέδαζε υπόνοιες συγκάλυψης στο πλαίσιο της κακώς εννοούµενης συναδελφικής αλληλεγγύης. Η πολλαπλήκαι µακροχρόνια περσινή διαβούλευση για το θέµα αυτό κακώς δηµιούργησε λοιπόν αυξηµένες προσδοκίες. Τελικά το πολυαναµενόµενο Γραφείο θα εξετάζει απλώς το παραδεκτό και µόνο της καταγγελίας. Κάτι τέτοιο όµως δεν αποτελεί ανεξάρτητο µηχανισµό διερεύνησης καταγγελιών και δεν δικαιολογεί τον τίτλο του Γραφείου περί αντιµετώπισης της αυθαιρεσίας. Κρίµα, γιατί έτσι χάνεται άλλη µια ευκαιρία θαρραλέας τοµής στο συγκεκριµένο ζήτηµα.Κρίµα επίσης, γιατίη ηγεσία του υπουργείου δεν αξιοποιεί τις συστάσεις των διεθνών οργάνων ελέγχου. ∆εν ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα που πρέπει να πληροί ένας ανεξάρτητος και αποτελεσµατικός µηχανισµός διερεύνησης καταγγελιών σύµφωνα µε τον επίτροπο για τα ∆ικαιώµατα του Ανθρώπου του Συµβουλίου της Ευρώπης. Και µολονότι ούτε η προηγούµενη εκδοχή της διάταξης δεν ανταποκρινόταν πλήρως στα διεθνή πρότυπα, τώρα εγκαταλείπονται και οιόποιες θετικές της πτυχές. Σε καιρούς κοινωνικής έντασης και αυξηµένης αστυνοµικής παρουσίας η επιλογή αυτή δύσκολα µπορεί να θεωρηθεί τυχαία. Μπορούν λοιπόν να µένουν ήσυχοι όσοι, µέσα στο υπουργείο και την ΕΛ.ΑΣ., θεωρούν ότι τα περιστατικά απάνθρωπηςκαι εξευτελιστικής µεταχείρισης καλώςµένουν αδιερεύνητα και ατιµώρητα.
Εντούτοις, οι λεπτοµέρειες του σχεδίου νόµου αµέσως ανακόπτουν την ικανοποίηση. Το Γραφείο δεν θα προβαίνει στη διερεύνηση της ουσίας µιας καταγγελίας αλλά θα αποφασίζει απλώς την προώθησή της στις αρµόδιες υπηρεσίες ή την απόρριψή τηςως απαράδεκτης. Συγκριτικά µε τοπροηγούµενο προσχέδιο που συντάχθηκε επί υπουργίας Χρυσοχοΐδη, συρρικνώνεταισαφώς η λειτουργία του, αφού τότε γινόταν λόγος για «συλλογή, καταγραφή, αξιολόγηση και διερεύνηση ή περαιτέρω προώθηση προς διερεύνηση». Επίσης, εξαλείφεται η διάταξη που προέβλεπε τη διενέργεια πειθαρχικής έρευνας από το επιστηµονικό προσωπικό του Γραφείου και την υποβολή του πορίσµατος στον Αρχηγό του οικείου Σώµατος για την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου χωρίς διενέργεια άλλης έρευνας. Επίσης, δεν προβλέπεται η δυνατότητα να επιλαµβάνεται το Γραφείο αυτεπαγγέλτως, όταν για παράδειγµα δηµοσιοποιούνται περιστατικά κακοµεταχείρισης.
Η επιτροπή που θα αξιολογεί τις καταγγελίες απαρτίζεται από έναν επίτιµο αρεοπαγίτη, τον Νοµικό Σύµβουλο του Κράτους και έναν επίτιµο εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ή Εφετών. Η υψηλού επιπέδου στελέχωση της επιτροπής αποτελεί ένδειξη της βαρύτητας που της αποδίδεται. Ωστόσο, η απουσία προσώπων µε έµπρακτη πείρα και ευαισθησία σε ζητήµατα αστυνοµικής αυθαιρεσίας αποτελεί δυσαναπλήρωτο κενό. Ανησυχία προκαλεί και η στελέχωση του Γραφείου: δεν προβλέπεται επιστηµονικό προσωπικό αλλά ούτε καν αµιγώς πολιτικό προσωπικό που ως εγγύηση ανεξαρτησίαςτου Γραφείου θα διασκέδαζε υπόνοιες συγκάλυψης στο πλαίσιο της κακώς εννοούµενης συναδελφικής αλληλεγγύης. Η πολλαπλήκαι µακροχρόνια περσινή διαβούλευση για το θέµα αυτό κακώς δηµιούργησε λοιπόν αυξηµένες προσδοκίες. Τελικά το πολυαναµενόµενο Γραφείο θα εξετάζει απλώς το παραδεκτό και µόνο της καταγγελίας. Κάτι τέτοιο όµως δεν αποτελεί ανεξάρτητο µηχανισµό διερεύνησης καταγγελιών και δεν δικαιολογεί τον τίτλο του Γραφείου περί αντιµετώπισης της αυθαιρεσίας. Κρίµα, γιατί έτσι χάνεται άλλη µια ευκαιρία θαρραλέας τοµής στο συγκεκριµένο ζήτηµα.Κρίµα επίσης, γιατίη ηγεσία του υπουργείου δεν αξιοποιεί τις συστάσεις των διεθνών οργάνων ελέγχου. ∆εν ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα που πρέπει να πληροί ένας ανεξάρτητος και αποτελεσµατικός µηχανισµός διερεύνησης καταγγελιών σύµφωνα µε τον επίτροπο για τα ∆ικαιώµατα του Ανθρώπου του Συµβουλίου της Ευρώπης. Και µολονότι ούτε η προηγούµενη εκδοχή της διάταξης δεν ανταποκρινόταν πλήρως στα διεθνή πρότυπα, τώρα εγκαταλείπονται και οιόποιες θετικές της πτυχές. Σε καιρούς κοινωνικής έντασης και αυξηµένης αστυνοµικής παρουσίας η επιλογή αυτή δύσκολα µπορεί να θεωρηθεί τυχαία. Μπορούν λοιπόν να µένουν ήσυχοι όσοι, µέσα στο υπουργείο και την ΕΛ.ΑΣ., θεωρούν ότι τα περιστατικά απάνθρωπηςκαι εξευτελιστικής µεταχείρισης καλώςµένουν αδιερεύνητα και ατιµώρητα.
