Υπάρχει και το παράνομο χρέος
Τάσος Παππάς, Κυρ. Ελευθεροτυπία, Δημοσιευμένο: 2011-03-13
Το βασικό επιχείρημα της κυβέρνησης για να δικαιολογήσει την πολιτική της είναι ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις και όσες προτάσεις έχουν κατατεθεί από κόμματα και προσωπικότητες είτε δεν είναι ρεαλιστικές είτε κινούνται συμπληρωματικά στην κυβερνητική πολιτική και διαφέρουν μόνο ως προς την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων.
Εχουν βάση οι ισχυρισμοί της; Εν μέρει.
Η Νέα Δημοκρατία -το άλλο σκέλος του δικομματισμού- χρησιμοποιεί φιλολαϊκή ρητορική προκειμένου να μαζέψει την κοινωνική δυσαρέσκεια. Οταν όμως αναγκάζεται να βγει από την ασφάλεια της γενικολογίας και της εύκολης καταγγελίας φλερτάρει με την ελαφρότητα. Η ηγεσία της πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να δώσει στην Ελλάδα την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και τη μείωση των επιτοκίων, να επιτρέψει την επαναγορά ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, να προχωρήσει στην έκδοση ευρωομολόγου, να δεχθεί την επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου χωρίς ταυτοχρόνως να απαιτήσει νέα μέτρα. «Ευφυής» σύλληψη.
Ωστόσο, ούτε τους ομοτράπεζούς του στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα κατάφερε να πείσει ο Α. Σαμαράς. Η Αγκελα Μέρκελ πάγωσε τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό της Ιρλανδίας, ο οποίος προσήλθε στη σύνοδο των συντηρητικών κομμάτων στο Ελσίνκι έμπλεος ενθουσιασμού από την πρόσφατη νίκη του και με περίσσευμα αισιοδοξίας ότι θα αποσπάσει, τουλάχιστον, τη φραστική συμπαράσταση των εταίρων του. Η φράση της γερμανίδας καγκελαρίου «όσοι δανείζονται έχουν υποχρεώσεις» τον προσγείωσε ανώμαλα. Για ακόμη μία φορά αποδείχθηκε ότι στις διεθνείς σχέσεις αυτό που μετράει είναι το οικονομικό συμφέρον και όχι ο ιδεαλισμός και η πολιτική συγγένεια.
Το ΚΚΕ δεν μπαίνει καν στη λογική των προτάσεων. Είναι η αναμενόμενη στάση από ένα κόμμα που πιστεύει ότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν παίρνει επιδιόρθωση και όσοι προσπαθούν να το βελτιώσουν, εισηγούμενοι τη μία ή την άλλη πολιτική για να λειάνουν τις πιο επαχθείς πλευρές του, αποπροσανατολίζουν το λαϊκό κίνημα, εγκλωβίζοντάς το σε ρεφορμιστικές και ηττοπαθείς στρατηγικές. Το είπε καθαρά η Αλέκα Παπαρήγα: «Το ΚΚΕ δεν μπορεί να προτείνει στην κυβέρνηση να διαλέξει με ποιο σχοινί, μεταξωτό ή τρίχινο, θα κρεμάσει τον ελληνικό λαό».
Η πιο ενδιαφέρουσα ιδέα που κυκλοφόρησε το τελευταίο διάστημα από την αριστερά ήταν αυτή για το σχηματισμό διεθνούς Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του δημόσιου χρέους. Σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό Κ. Λαπαβίτσα («Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» 5.12.2010), «η επιτροπή θα απαιτήσει να της ανοιχτούν οι συμβάσεις, τις οποίες θα μελετήσει για όσο διάστημα χρειάζεται ώστε να διαπιστώσει το ποιόν του χρέους. Αποφασιστική σημασία στο σημείο αυτό θα έχει το απεχθές ή παράνομο χρέος».
Ο ΣΥΡΙΖΑ υιοθέτησε την πρόταση και συμφώνησε στη συγκρότηση επιτροπής στην οποία συμμετέχουν έλληνες και ξένοι εμπειρογνώμονες. Προκύπτουν δύο ερωτήματα:
1 Μπορεί αυτή η ομάδα να διαδραματίσει σοβαρό ρόλο; Ο Ερίκ Τουσέν, πρόεδρος της Επιτροπής για την Κατάργηση των Χρεών του Τρίτου Κόσμου, σε συνέντευξή του στην «Αυγή» (6.3.2011) αναφέρει ότι «διεξάγοντας έναν έλεγχο του χρέους προκειμένου να καθοριστεί το παράνομο τμήμα του οδηγείσαι στην ακύρωσή του, μέσα από νόμιμες, κυρίαρχες ενέργειες που μπορεί να κάνει ένα κράτος. Αν ένα κράτος αποδείξει στη διεθνή κοινότητα ότι ένα τμήμα των χρεών που του ζητούν να αποπληρώσει είναι παράνομο, μπορεί να το ακυρώσει, να το αποκηρύξει».
Η κυβέρνηση ας μη βιαστεί να δαιμονοποιήσει την πρωτοβουλία, όπως το συνηθίζει κάθε φορά που κάτι δεν συνάδει με τη φιλοσοφία της. Πρέπει να βοηθήσει στη συγκέντρωση των στοιχείων και να επικαλεστεί το πόρισμα της επιτροπής όταν οι περιστάσεις είναι ευνοϊκές. Απαιτείται γενναιότητα από την πλευρά της, γιατί οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ έχουν ευθύνη για την εκτόξευση του χρέους.
2 Μπορεί η αριστερά να απαλλαγεί από το σύνδρομο ελέγχου που τη διακρίνει και να μην επιχειρήσει να μετατρέψει την επιτροπή σε κομματικό παραμάγαζο; Οφείλει να συμπεριφερθεί διαφορετικά σε σχέση με το παρελθόν, αν θέλει η συγκεκριμένη επιτροπή να αποκτήσει κύρος και προς τα μέσα και προς τα έξω. Η προσπάθεια χειραγώγησης θα υπονομεύσει την εγκυρότητα του εγχειρήματος. Η προβολή μαξιμαλιστικών στόχων, όπως είναι αυτοί που θέτει ο Π. Λαφαζάνης (μέλος της επιτροπής) -«εδώ και τώρα κίνημα αμφισβήτησης του δημόσιου χρέους»-, θα οδηγήσει σε απαξίωση του όποιου αποτελέσματος, με συνέπεια να ενισχυθεί η κυβερνητική προπαγάνδα που ισχυρίζεται ότι το μνημόνιο είναι μονόδρομος και ότι όλες οι άλλες προτάσεις είναι προς το θεαθήναι.
Εχουν βάση οι ισχυρισμοί της; Εν μέρει.
Η Νέα Δημοκρατία -το άλλο σκέλος του δικομματισμού- χρησιμοποιεί φιλολαϊκή ρητορική προκειμένου να μαζέψει την κοινωνική δυσαρέσκεια. Οταν όμως αναγκάζεται να βγει από την ασφάλεια της γενικολογίας και της εύκολης καταγγελίας φλερτάρει με την ελαφρότητα. Η ηγεσία της πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να δώσει στην Ελλάδα την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και τη μείωση των επιτοκίων, να επιτρέψει την επαναγορά ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά, να προχωρήσει στην έκδοση ευρωομολόγου, να δεχθεί την επαναδιαπραγμάτευση του μνημονίου χωρίς ταυτοχρόνως να απαιτήσει νέα μέτρα. «Ευφυής» σύλληψη.
Ωστόσο, ούτε τους ομοτράπεζούς του στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα κατάφερε να πείσει ο Α. Σαμαράς. Η Αγκελα Μέρκελ πάγωσε τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό της Ιρλανδίας, ο οποίος προσήλθε στη σύνοδο των συντηρητικών κομμάτων στο Ελσίνκι έμπλεος ενθουσιασμού από την πρόσφατη νίκη του και με περίσσευμα αισιοδοξίας ότι θα αποσπάσει, τουλάχιστον, τη φραστική συμπαράσταση των εταίρων του. Η φράση της γερμανίδας καγκελαρίου «όσοι δανείζονται έχουν υποχρεώσεις» τον προσγείωσε ανώμαλα. Για ακόμη μία φορά αποδείχθηκε ότι στις διεθνείς σχέσεις αυτό που μετράει είναι το οικονομικό συμφέρον και όχι ο ιδεαλισμός και η πολιτική συγγένεια.
Το ΚΚΕ δεν μπαίνει καν στη λογική των προτάσεων. Είναι η αναμενόμενη στάση από ένα κόμμα που πιστεύει ότι το καπιταλιστικό σύστημα δεν παίρνει επιδιόρθωση και όσοι προσπαθούν να το βελτιώσουν, εισηγούμενοι τη μία ή την άλλη πολιτική για να λειάνουν τις πιο επαχθείς πλευρές του, αποπροσανατολίζουν το λαϊκό κίνημα, εγκλωβίζοντάς το σε ρεφορμιστικές και ηττοπαθείς στρατηγικές. Το είπε καθαρά η Αλέκα Παπαρήγα: «Το ΚΚΕ δεν μπορεί να προτείνει στην κυβέρνηση να διαλέξει με ποιο σχοινί, μεταξωτό ή τρίχινο, θα κρεμάσει τον ελληνικό λαό».
Η πιο ενδιαφέρουσα ιδέα που κυκλοφόρησε το τελευταίο διάστημα από την αριστερά ήταν αυτή για το σχηματισμό διεθνούς Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του δημόσιου χρέους. Σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό Κ. Λαπαβίτσα («Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» 5.12.2010), «η επιτροπή θα απαιτήσει να της ανοιχτούν οι συμβάσεις, τις οποίες θα μελετήσει για όσο διάστημα χρειάζεται ώστε να διαπιστώσει το ποιόν του χρέους. Αποφασιστική σημασία στο σημείο αυτό θα έχει το απεχθές ή παράνομο χρέος».
Ο ΣΥΡΙΖΑ υιοθέτησε την πρόταση και συμφώνησε στη συγκρότηση επιτροπής στην οποία συμμετέχουν έλληνες και ξένοι εμπειρογνώμονες. Προκύπτουν δύο ερωτήματα:
1 Μπορεί αυτή η ομάδα να διαδραματίσει σοβαρό ρόλο; Ο Ερίκ Τουσέν, πρόεδρος της Επιτροπής για την Κατάργηση των Χρεών του Τρίτου Κόσμου, σε συνέντευξή του στην «Αυγή» (6.3.2011) αναφέρει ότι «διεξάγοντας έναν έλεγχο του χρέους προκειμένου να καθοριστεί το παράνομο τμήμα του οδηγείσαι στην ακύρωσή του, μέσα από νόμιμες, κυρίαρχες ενέργειες που μπορεί να κάνει ένα κράτος. Αν ένα κράτος αποδείξει στη διεθνή κοινότητα ότι ένα τμήμα των χρεών που του ζητούν να αποπληρώσει είναι παράνομο, μπορεί να το ακυρώσει, να το αποκηρύξει».
Η κυβέρνηση ας μη βιαστεί να δαιμονοποιήσει την πρωτοβουλία, όπως το συνηθίζει κάθε φορά που κάτι δεν συνάδει με τη φιλοσοφία της. Πρέπει να βοηθήσει στη συγκέντρωση των στοιχείων και να επικαλεστεί το πόρισμα της επιτροπής όταν οι περιστάσεις είναι ευνοϊκές. Απαιτείται γενναιότητα από την πλευρά της, γιατί οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ έχουν ευθύνη για την εκτόξευση του χρέους.
2 Μπορεί η αριστερά να απαλλαγεί από το σύνδρομο ελέγχου που τη διακρίνει και να μην επιχειρήσει να μετατρέψει την επιτροπή σε κομματικό παραμάγαζο; Οφείλει να συμπεριφερθεί διαφορετικά σε σχέση με το παρελθόν, αν θέλει η συγκεκριμένη επιτροπή να αποκτήσει κύρος και προς τα μέσα και προς τα έξω. Η προσπάθεια χειραγώγησης θα υπονομεύσει την εγκυρότητα του εγχειρήματος. Η προβολή μαξιμαλιστικών στόχων, όπως είναι αυτοί που θέτει ο Π. Λαφαζάνης (μέλος της επιτροπής) -«εδώ και τώρα κίνημα αμφισβήτησης του δημόσιου χρέους»-, θα οδηγήσει σε απαξίωση του όποιου αποτελέσματος, με συνέπεια να ενισχυθεί η κυβερνητική προπαγάνδα που ισχυρίζεται ότι το μνημόνιο είναι μονόδρομος και ότι όλες οι άλλες προτάσεις είναι προς το θεαθήναι.