Εβδομάδες επιλογών

Όσο μας σφίγγουν οι πιέσεις και δυσκολεύουν τα πράγματα, οι επιλογές γίνονται πιο δύσκολες, γιατί το κόστος -κυρίως το ιδιωτικό- δεν κρύβεται με λόγια. Από την άλλη όμως πλευρά, το πλαίσιο είναι πιο σαφές, τα διλήμματα ορισμένα και η λογική μας γίνεται πιο αποτελεσματικό εργαλείο. Και όσο και αν μπορούμε ατομικά να ξεφεύγουμε ή να μεταθέτουμε, οι συλλογικές μορφές κόμματα, Βουλή, συνδικάτα επιλέγουν, θα επιλέξουν.

Βάση οποιασδήποτε λογικής ανάλυσης και συζήτησης δεν μπορεί παρά να είναι δύο δεδομένα: Το πρώτο. Οι ερχόμενες εβδομάδες είναι κρίσιμες για το οικονομικό μέλλον της χώρας και τη ζωή των πολιτών. Το δεύτερο. Τα μέτρα που εκτάκτως επιβάλλει η κυβέρνηση είναι και βαριά και άδικα. Ας μην ξοδευόμαστε να περιγράφουμε τα πασιφανή και αυτονόητα.

Η δυσκολία στον δημόσιο διάλογο στη χώρα μεγαλώνει. Η μετακίνηση του κέντρου λήψης των αποφάσεων για το μέλλον της χώρας στις αίθουσες συσκέψεων (ή συνωμοσιών) των δανειστών της Ελλάδας ή των εκπροσώπων τους, το κύμα των συνεχών εκβιαστικών δηλώσεων προκαλεί εύλογη αντίδραση στο εσωτερικό: τη διαμαρτυρία του αδικημένου, εκείνου που δεν μπορεί να ελέγξει τις συνθήκες που επιδεινώνονται. Και υπονομεύει σε βάθος τη σχέση με το κράτος και τους δημοκρατικούς θεσμούς, που κύρια αποστολή έχουν την ασφάλεια των πολιτών, όχι με τη στενή αστυνομική έννοια, αλλά την οικονομική και κοινωνική. Είναι όμως και μια πρόκληση για τη δημοκρατία η κρίση. Αν την διαχειριστεί και την αντιμετωπίσει, θα βγει πιο ισχυρή και ανανεωμένη.

Επιλογές. Όσο κι αν υπάρχει η εύλογη άποψη ότι θα μπορούσε να είναι καλύτερη η διαπραγμάτευση για την Ελλάδα -περισσότερος χρόνος, πιο ήπια μέτρα- ή ότι οι εταίροι μπορεί να μπλοφάρουν, τώρα τίθεται καθαρά το ερώτημα: θέλουμε την παραμονή στο ευρώ ή σχεδιάζουμε κάποια “ελεγχόμενη” έξοδο; Στο ερώτημα πρέπει να απαντήσουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις και οι συνδικαλιστικές. Είναι στρατηγική επιλογή και καθορίζει τα όρια των κινήσεων. Και οι δύο επιλογές έχουν μεγάλο κοινωνικό κόστος - δηλαδή ατομικό για τους περισσότερους από τους πολίτες. Η παραμονή διατηρεί την προοπική, τον στόχο ξεπεράσματος της κρίσης. Η έξοδος σημαίνει αγώνα για την επανένταξη ύστερα από άγνωστο χρονικό διάστημα μεγάλης υποβάθμισης της οικονομικής δραστηριότητας και του βιοτικού επιπέδου.

Η Ελλάδα πρέπει να διαλέξει και εμείς να διαλέξουμε. Να διαλέξουμε σημαίνει ότι η στάση απέναντι στα κυβερνητικά μέτρα πρέπει να εξυπηρετεί τη στρατηγική επιλογή. Η επιλογή της στάσης πληρωμών και της εξόδου από το ευρώ εξυπηρετείται μεν από το μπλοκάρισμα όλων των εισπρακτικών και φορολογικών μέτρων που αποφασίζονται, αλλά δεν έχει γίνει σαφές ποιοι αναλαμβάνουν την ευθύνη της υλοποίησης. Ποιες πολιτικές δυνάμεις, ποια επιχειρηματικά συμφέροντα. Περισσότερο θα είναι μια εξέλιξη που θα επιβληθεί στην Ελλάδα παρά μια ενεργητική, ομολογημένη υπεύθυνα δημόσια επιλογή.

Η παραμονή στο ευρώ θέτει όρια στην αντίδραση στα κυβερνητικά μέτρα. Αυτό δεν σχετίζεται με την ανάγκη κάποιας σύμπλευσης με τη κυβέρνηση. Σχετίζεται με την αποτροπή του μείζονος κινδύνου, της μεγάλης ρήξης με τα κέντρα αποφάσεων της Ε.Ε. Η κυβέρνηση είναι προφανές ότι δεν μπορεί πλέον να φέρει σε πέρας αποτελεσματικά τα σύνθετα καθήκοντα αυτής της φάσης. Όμως ο αγώνας για όσο το δυνατόν πιο δίκαια μέτρα, για τον έλεγχο της ύφεσης -που είναι επιβεβλημένος και λαϊκή απαίτηση- δεν μπορεί να ακυρώνει τον στόχο της παραμονής στο ευρώ και της συμπεφωνημένης πορείας με την Ε.Ε.

Υπάρχει όμως και κάτι βαθύτερο. Την τύχη της χώρας ποιοι θέλουμε να την αποφασίσουν; Εμείς δημοκρατικά ή οι εκτός; Διάβασα μια δήλωση στελέχους από εκείνους που πρωτοστατούν αυτές τις μέρες: «Εκείνοι που εκβιάζουν για την επόμενη δόση, μας είπαν ότι θα βγούμε από την κρίση το 2012, ότι τα μέτρα που πήραν ήταν αρκετά και ότι η χώρα θα έβγαινε στις αγορές”. Σωστά. Και συμπλήρωσε για να δικαιολογήσει την ανυποχώρητη στάση του: “Ας κοιτάξουν να εφαρμόσουν άλλες πολιτικές”. Μα το πρόβλημά μας είναι ακριβώς αυτό, ότι δεν το κάνουν. Και δεν θα το κάνουν όσο κι αν η Ελλάδα σπαράσσεται από εντάσεις. Και στο κάτω-κάτω, σημασία έχει εμείς τι κάνουμε για τον τόπο και το μέλλον του.