Ο κίνδυνος και η διπλή απαίτηση

Η κρίση ανευθυνότητας των δύο του δικομματισμού δεν τερματίστηκε με την υποχώρηση Παπανδρέου για το δημοψήφισμα. Τα πολύ κρίσιμα είναι μπροστά μας. Η όποια νέα κυβέρνηση δεν είναι εγγύηση λύσης για τα αδιέξοδα που έχουν συσσωρευθεί το τελευταίο καιρό και ειδικότερα τις τελευταίες μέρες.

Ας μην χανόμαστε στη συζήτηση των αυτονοήτων και δευτερευόντων πλέον, ενώ τα καθοριστικά τρέχουν. Ο όλος χειρισμός γύρω από το δημοψήφισμα (απόφαση, αναγγελία, Κάννες, υποχώρηση) θα μείνει στην ελληνική πολιτική ιστορία ως κορυφαία αποτυχία που έπληξε καίρια τον πρωθυπουργό και εγκλώβισε επικίνδυνα τη χώρα.

Όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα η χώρα δε μπορεί αυτή τη στιγμή να διαπραγματευτεί – βρίσκεται προ του φάσματος της εξόδου από το ευρώ, όπως έχει γίνει απολύτως και κατ’ επανάληψη σαφές τις τελευταίες μέρες. Η αποτροπή του κινδύνου αυτού είναι η πρώτη προτεραιότητα. Το ερώτημα δεν είναι αν η πλειοψηφία του λαού μας είναι υπέρ της παραμονής στο ευρώ, ακόμη και στις παρούσες συνθήκες ύφεσης και συμπίεσης των αμοιβών. Είναι σαφής η πλειοψηφία- δε χρειάζεται δημοψήφισμα. Γι αυτό και η αποτροπή της εξόδου δεν είναι υποταγή σε εκβιασμούς. Το πραγματικό ερώτημα είναι πώς, πώς θα στηριχθεί αυτή η επιλογή, με ποιές πολιτικές επιλογές θα ωφεληθεί ο λαός. Η κυβέρνηση επιμένει ότι είναι μονόδρομος η πολιτική της. Υπάρχει αντίλογος ισχυρός – ότι η αποτυχία των πολιτικών που εφαρμόστηκαν οδηγεί στη κρίση – αλλά, ανακοινώθηκε και το τελεσίγραφο του Βερολίνου και του Παρισιού.

Υπάρχει όμως και η κατάρρευση που έρχεται χωρίς κανείς από τους πρωταγωνιστές να τη θέλει, επειδή την τρίτη φορά κανείς δε πίστεψε τη φωνή του τσοπάνη ... επειδή οι ηγεσίες είναι λίγες. Στις σημερινές ιστορικές πιθανότητες είναι η εκ των πραγμάτων έξοδος από το ευρώ και την ΕΕ. Όχι κάπως γενικά και θολά. Θα γίνει μέσω της μη καταβολής της 6ης δόσης. Η συνεχής αναβολή της εκτέλεσης των όρων του δανείου της τρόικας δημιουργεί νέα δεδομένα. Δεν είναι μόνον μια πρόσκαιρη αδυναμία καταβολής των μισθών και συντάξεων ή των άλλων υποχρεώσεων του δημοσίου, που ήδη δεν εξυπηρετούνται. Είναι τα μετά. Το ελληνικό δημόσιο εάν βρεθεί στην αδυναμία πληρωμής μισθών – ολικά ή μερικά – πρέπει να βρεί λύση πληρωμής με κάποια εσωτερικά ομόλογα ή τυπώνοντας δεύτερο νόμισμα, εθνικό. Αυτά είναι τα κρίσιμα του Δεκεμβρίου.

Πρόκειται για εξελίξεις που οι περισσότεροι καταλαβαίνουν πόσο στρατηγική ζημία θα προκαλέσουν στη χώρα. Υπάρχει βεβαίως ένας μακρύς πλέον δρόμος της χώρας που θα προσπαθεί να ξαναμπεί στο ευρώ ύστερα από χρόνια. Ποιοί θα πληρώσουν το εγχείρημα; Μα βεβαίως δυσανάλογα περισσότερο όσοι στηρίζονται κυρίως στην αμοιβή της εργασίας τους – μισθωτοί και αυτοαπασχολούμενοι. Θα πληγεί και το κεφάλαιο της χώρας – όχι αυτό που πετάει στο εξωτερικό – το παραγωγικό, αλλά έχει κάποιες οδούς μείωσης του πλήγματος. Η μεγάλη χαμένη θα είναι η αμοιβή της εργασίας, πολύ περισσότερο από τα μέτρα λιτότητας. Και αυτό μπορεί να συμβεί με την έξοδο από το ευρώ ή με τη κυκλοφορία δεύτερου, πληθωριστικού, νομίσματος. Η αφετηρία θα είναι η νέα καθυστέρηση ή οριστική ματαίωση της δόσης.

Από αυτή τη σκοπιά η πίεση και η διαπραγμάτευση για τη καταβολή της δόσης και την ομαλή ροή των δανεικών είναι σήμερα επείγουσες. Όμως συγχρόνως χρειάζεται να μείνει ανοικτός ο δρόμος για την υλοποίηση νέων πολιτικών που θα βάζουν φρένο στην ύφεση και θα κατανέμουν δίκαια τα βάρη της κρίσης. Οποιαδήποτε χρήσιμη κυβερνητική λύση θα πρέπει να εξυπηρετεί και τις δύο αυτές ανάγκες. Το εγχείρημα είναι πολύ δύσκολο. Ουσιαστικά απαιτείται από τις δύο βασικές πολιτικές δυνάμεις του πελατειακού κράτους του υπερδανεισμού και να μην παριστάνουν ότι έχουν ριζικές διαφωνίες και να μην οδηγήσουν τη χώρα εκτός ευρω. Η όποια συνεργασία τους να μην οδηγήσει σε ντελίριο πελατειακών εξυπηρετήσεων. Να υιοθετήσουν νέες πολιτικές. Πολύ δύσκολο να παρακαμφθούν. Αλλά βήμα – βήμα, εκτονώνοντας την εξωτερική πίεση, με αξιόπιστη εκπροσώπηση μπορεί να αποτραπεί ο μείζων κίνδυνος._