Ανταγωνισμός ή συνεργασία;
Διονύσης Γουσέτης, Αυγή, Δημοσιευμένο: 2005-10-08
Διάβασα την Τετάρτη στην "Αυγή" την αγανάκτηση της Ολυμπίας Καράγιωργα εναντίον του υπουργείου Παιδείας, επειδή αυτό έβαλε σε διαγωνισμό μαθητών λυκείου και φοιτητών το θέμα "ανταγωνιστικότητα". Η κ. Καράγιωργα εξαπέλυσε φιλιππικό εναντίον του ανταγωνισμού και αντιπαρέθεσε σ’ αυτόν τη συνεργασία. Παρακάμπτω τα περί ελληνικών ιδιοτήτων και περί χριστιανικής θρησκείας του κειμένου, διότι πάνε την κουβέντα μακριά.
Θέλω κατ’ αρχήν να διαφωνήσω με τον ορισμό του λεξικού της. Στη νέα ελληνική γλώσσα, η λέξη "ανταγωνίζομαι" δεν σημαίνει "αγωνίζομαι κατά τινος", αλλά "αγωνίζομαι να ξεπεράσω κάποιον". Η διαφορά είναι σημαντική. Αλίμονο αν δεχτούμε ότι δυο αμιλλώμενοι δρομείς αγωνίζονται ποιος να βγάλει το μάτι του αλλουνού.
Στο κείμενο της κ. Καράγιωργα υπάρχουν οι παρακάτω αποστροφές: "[Επαινούμε τον ανταγωνισμό] για να ενταχθούμε σε μια ξενόφερτη, σκληρή, απάνθρωπη οικονομία, που ήδη μας έχει κάνει ξένους προς τον εαυτό μας και τον συνάνθρωπό μας". "Με την ’ανταγωνιστικότητα’ διαλύεται η κοινωνία, χαλάει ο κοινωνικός ιστός. Με την ανταγωνιστικότητα σαν αξία πάμε πίσω, στον νόμο της ζούγκλας, παύουμε να είμαστε κοινωνία ανθρώπων".
Αντιλαμβάνομαι την αγωνία σας κ. Καράγιωργα για τη δόση απανθρωπιάς του ανταγωνισμού και σε κάποιο βαθμό τη συμμερίζομαι. Ωστόσο, θέλω να επισημάνω ότι ο ανταγωνισμός δεν είναι κάτι το οποίο επιλέγεις, ώστε να μπορείς και να το απορρίψεις. Σου επιβάλλεται. Αν τα προϊόντα σου είναι πιο ακριβά ή πιο σκάρτα, όλοι θα προτιμήσουν τα προϊόντα του διπλανού και εσύ θα μαραζώσεις. Αυτό, για παράδειγμα, κινδυνεύει να πάθει ο τουρισμός μας από τον τουρισμό της αντίκρυ όχθης του Αιγαίου. Είμαστε και πιο ακριβοί και πιο σκάρτοι. Δηλαδή δεν είμαστε ανταγωνιστικοί. Τόσο απλά και καθόλου ξενόφερτα. Σας βεβαιώνω, κ. Καράγιωργα, ότι είμαι εντελώς κατά των απολύσεων και υπέρ του κράτους προνοίας και των υψηλών αμοιβών των εργαζομένων. Εργαζόμενος είμαι κι’ εγώ. Βλέπω όμως ότι αυτά τα μέτρα οδηγούν, με ρυθμούς μάλιστα επιδημίας, σε πραγματική ή δόλια πτώχευση τις επιχειρήσεις, οι οποίες, είτε ξαναξεκινούν με άλλο όνομα και καινούργιο φτηνότερο προσωπικό, είτε μετακομίζουν στους βόρειους γείτονες, όπου τα μεροκάματα είναι φτηνά. Οδηγούν δηλαδή στην ανεργία. Πονάει η ψυχή μου για τους άνεργους συμπατριώτες μας, αλλά βλέπετε, οι νόμοι του ανταγωνισμού είναι ισχυρότεροι από τις όποιες νομοθετικές ρυθμίσεις. Οφείλουμε, αντί να κυνηγάμε μάγισσες, να γίνουμε ανταγωνιστικοί.
Θα συμφωνούσα με την απέχθειά σας στον ανταγωνισμό, αν όντως το αντίθετο του ανταγωνισμού ήταν η συνεργασία. Δυστυχώς, είναι το μονοπώλιο. Ήδη ο Μαρξ είχε επισημάνει τον εκφυλισμό της οικονομίας (και της κοινωνίας θα πρόσθετα) που εισάγει το μονοπώλιο. Εκεί, ο μονοπωλητής σου επιβάλλει την τιμή που θέλει και την ποιότητα που τον βολεύει. Αυτό χαλάει τον κοινωνικό ιστό σε μεγαλύτερο βαθμό από όσο ο ανταγωνισμός.
Δείτε τα ευεργετικά αποτελέσματα του ανταγωνισμού, σε σχέση με τα μονοπώλια: Από την ημέρα που εμφανίστηκαν ανταγωνιστές στον ΟΤΕ, ιδιαίτερα στην κινητή τηλεφωνία, θα έχετε διαπιστώσει -δεν μπορεί- τη βελτίωση των παροχών του, αλλά και της συμπεριφοράς του προς εμάς τους σημερινούς πελάτες του και άλλοτε υπηκόους του. Θα έχετε επίσης διαπιστώσει και την πτώση της τιμής των αεροπορικών εισιτηρίων. Κι αυτή στον ανταγωνισμό οφείλεται.
Δεν συμβαίνει το ίδιο στα μονοπώλια, ακόμη και στα κρατικά, κι ας τα έχει θεοποιήσει ο αριστερός αντιμαρξιστικός φετιχισμός. Για παράδειγμα, η Ολυμπιακή εισέπραττε μέχρι σήμερα όσο το κράτος -μονοπωλητής ήθελε και μάλιστα όχι μόνο από τους πελάτες της, αλλά από όλους εμάς. Κομμάτι αυτής της υπερτροφίας απολάμβαναν και οι εργαζόμενοι σ’ αυτήν, που μόνο συνθήκες συνεργασίας δεν μπορούμε να τους προσδώσουμε. Ευτυχώς, η Ε.Ε. έβαλε φρένο σ’ αυτό το αίσχος και αποκάλυψε ότι οι επιδοτήσεις αυτές είναι τόσο μεγάλες που η Ο.Α., αν τις επιστρέψει, κλείνει. Είναι λογικό να στενοχωρεί αυτό τους εργαζόμενους. Όμως γιατί τα παιδιά της νεολαίας ΣΥΝ, αντί να ευγνωμονούν την Ε.Ε., προέβησαν στην πιο ακραία ενέργεια, την κατάληψη των γραφείων της στην Αθήνα; Επιδιώκουν άραγε να συνεχίσουν να πληρώνουν αενάως οι γονείς τους και μετά τα ίδια;
Μεταξύ λοιπόν του μονοπωλίου και του ανταγωνισμού, κάθε προοδευτικός άνθρωπος, νομίζω, οφείλει να είναι υπέρ του ανταγωνισμού.
Τέλος, εκτιμώ την εκπαιδευτική σας πείρα, που διαπιστώνει τα τραύματα του "καλού και του κακού μαθητή", του "πρώτου και του τελευταίου", το αίσχος των νικητών και νικημένων παιδιών, προτού καν τελειώσουν το σχολείο. Όμως, το θέμα του υπουργείου Παιδείας αφήνει περιθώριο ακόμα και για μια τέτοια ανάπτυξη. Δεν ζητά υποχρεωτικά τον εγκωμιασμό του ανταγωνισμού. Είναι καλό θέμα εκθέσεως.
e-mail: diongous@central.ntua.gr
Θέλω κατ’ αρχήν να διαφωνήσω με τον ορισμό του λεξικού της. Στη νέα ελληνική γλώσσα, η λέξη "ανταγωνίζομαι" δεν σημαίνει "αγωνίζομαι κατά τινος", αλλά "αγωνίζομαι να ξεπεράσω κάποιον". Η διαφορά είναι σημαντική. Αλίμονο αν δεχτούμε ότι δυο αμιλλώμενοι δρομείς αγωνίζονται ποιος να βγάλει το μάτι του αλλουνού.
Στο κείμενο της κ. Καράγιωργα υπάρχουν οι παρακάτω αποστροφές: "[Επαινούμε τον ανταγωνισμό] για να ενταχθούμε σε μια ξενόφερτη, σκληρή, απάνθρωπη οικονομία, που ήδη μας έχει κάνει ξένους προς τον εαυτό μας και τον συνάνθρωπό μας". "Με την ’ανταγωνιστικότητα’ διαλύεται η κοινωνία, χαλάει ο κοινωνικός ιστός. Με την ανταγωνιστικότητα σαν αξία πάμε πίσω, στον νόμο της ζούγκλας, παύουμε να είμαστε κοινωνία ανθρώπων".
Αντιλαμβάνομαι την αγωνία σας κ. Καράγιωργα για τη δόση απανθρωπιάς του ανταγωνισμού και σε κάποιο βαθμό τη συμμερίζομαι. Ωστόσο, θέλω να επισημάνω ότι ο ανταγωνισμός δεν είναι κάτι το οποίο επιλέγεις, ώστε να μπορείς και να το απορρίψεις. Σου επιβάλλεται. Αν τα προϊόντα σου είναι πιο ακριβά ή πιο σκάρτα, όλοι θα προτιμήσουν τα προϊόντα του διπλανού και εσύ θα μαραζώσεις. Αυτό, για παράδειγμα, κινδυνεύει να πάθει ο τουρισμός μας από τον τουρισμό της αντίκρυ όχθης του Αιγαίου. Είμαστε και πιο ακριβοί και πιο σκάρτοι. Δηλαδή δεν είμαστε ανταγωνιστικοί. Τόσο απλά και καθόλου ξενόφερτα. Σας βεβαιώνω, κ. Καράγιωργα, ότι είμαι εντελώς κατά των απολύσεων και υπέρ του κράτους προνοίας και των υψηλών αμοιβών των εργαζομένων. Εργαζόμενος είμαι κι’ εγώ. Βλέπω όμως ότι αυτά τα μέτρα οδηγούν, με ρυθμούς μάλιστα επιδημίας, σε πραγματική ή δόλια πτώχευση τις επιχειρήσεις, οι οποίες, είτε ξαναξεκινούν με άλλο όνομα και καινούργιο φτηνότερο προσωπικό, είτε μετακομίζουν στους βόρειους γείτονες, όπου τα μεροκάματα είναι φτηνά. Οδηγούν δηλαδή στην ανεργία. Πονάει η ψυχή μου για τους άνεργους συμπατριώτες μας, αλλά βλέπετε, οι νόμοι του ανταγωνισμού είναι ισχυρότεροι από τις όποιες νομοθετικές ρυθμίσεις. Οφείλουμε, αντί να κυνηγάμε μάγισσες, να γίνουμε ανταγωνιστικοί.
Θα συμφωνούσα με την απέχθειά σας στον ανταγωνισμό, αν όντως το αντίθετο του ανταγωνισμού ήταν η συνεργασία. Δυστυχώς, είναι το μονοπώλιο. Ήδη ο Μαρξ είχε επισημάνει τον εκφυλισμό της οικονομίας (και της κοινωνίας θα πρόσθετα) που εισάγει το μονοπώλιο. Εκεί, ο μονοπωλητής σου επιβάλλει την τιμή που θέλει και την ποιότητα που τον βολεύει. Αυτό χαλάει τον κοινωνικό ιστό σε μεγαλύτερο βαθμό από όσο ο ανταγωνισμός.
Δείτε τα ευεργετικά αποτελέσματα του ανταγωνισμού, σε σχέση με τα μονοπώλια: Από την ημέρα που εμφανίστηκαν ανταγωνιστές στον ΟΤΕ, ιδιαίτερα στην κινητή τηλεφωνία, θα έχετε διαπιστώσει -δεν μπορεί- τη βελτίωση των παροχών του, αλλά και της συμπεριφοράς του προς εμάς τους σημερινούς πελάτες του και άλλοτε υπηκόους του. Θα έχετε επίσης διαπιστώσει και την πτώση της τιμής των αεροπορικών εισιτηρίων. Κι αυτή στον ανταγωνισμό οφείλεται.
Δεν συμβαίνει το ίδιο στα μονοπώλια, ακόμη και στα κρατικά, κι ας τα έχει θεοποιήσει ο αριστερός αντιμαρξιστικός φετιχισμός. Για παράδειγμα, η Ολυμπιακή εισέπραττε μέχρι σήμερα όσο το κράτος -μονοπωλητής ήθελε και μάλιστα όχι μόνο από τους πελάτες της, αλλά από όλους εμάς. Κομμάτι αυτής της υπερτροφίας απολάμβαναν και οι εργαζόμενοι σ’ αυτήν, που μόνο συνθήκες συνεργασίας δεν μπορούμε να τους προσδώσουμε. Ευτυχώς, η Ε.Ε. έβαλε φρένο σ’ αυτό το αίσχος και αποκάλυψε ότι οι επιδοτήσεις αυτές είναι τόσο μεγάλες που η Ο.Α., αν τις επιστρέψει, κλείνει. Είναι λογικό να στενοχωρεί αυτό τους εργαζόμενους. Όμως γιατί τα παιδιά της νεολαίας ΣΥΝ, αντί να ευγνωμονούν την Ε.Ε., προέβησαν στην πιο ακραία ενέργεια, την κατάληψη των γραφείων της στην Αθήνα; Επιδιώκουν άραγε να συνεχίσουν να πληρώνουν αενάως οι γονείς τους και μετά τα ίδια;
Μεταξύ λοιπόν του μονοπωλίου και του ανταγωνισμού, κάθε προοδευτικός άνθρωπος, νομίζω, οφείλει να είναι υπέρ του ανταγωνισμού.
Τέλος, εκτιμώ την εκπαιδευτική σας πείρα, που διαπιστώνει τα τραύματα του "καλού και του κακού μαθητή", του "πρώτου και του τελευταίου", το αίσχος των νικητών και νικημένων παιδιών, προτού καν τελειώσουν το σχολείο. Όμως, το θέμα του υπουργείου Παιδείας αφήνει περιθώριο ακόμα και για μια τέτοια ανάπτυξη. Δεν ζητά υποχρεωτικά τον εγκωμιασμό του ανταγωνισμού. Είναι καλό θέμα εκθέσεως.
e-mail: diongous@central.ntua.gr
