Συνωστισμός στο Κέντρο;

Γιάννης Παπαθεοδώρου, dim/art, Δημοσιευμένο: 2016-01-18

Αναμφισβήτητα, η νίκη του Κυριάκου Μητσοτάκη στις πρόσφατες εσωκομματικές εκλογές της ΝΔ φαίνεται να δρομολογεί ευρύτερες εξελίξεις σε όλη την κομματική γεωγραφία. Έχει ήδη αποκωδικοποιηθεί το τριπλό της πολιτικό μήνυμα, που συνοψίζεται στα εξής : α) στην υπέρβαση της «καραμανλικής» δεξιάς (και του διακριτικού της φλερτ με το ΣΥΡΙΖΑ), β) στην ηλικιακή ανανέωση της ηγεσίας της ΝΔ γ) στην πιθανή μετατόπιση της συντηρητικής παράταξης σε πιο «κεντροδεξιές» θέσεις. Απέναντι σε αυτά τα δεδομένα, πολλοί έσπευσαν, μάλλον αμυντικά, να χαρακτηρίσουν το νέο πρόεδρο της ΝΔ ως «νεοφιλελεύθερο». Αρκεί όμως αυτός ο χαρακτηρισμός για να αντιμετωπιστεί η νέα κινητικότητα στο χώρο της Δεξιάς, ιδίως όταν αυτή σηματοδοτεί βαθύτερες διεργασίες, τουλάχιστον για το χώρο της αντιπολίτευσης ;

Πράγματι, ο κ. Μητσοτάκης προέρχεται από τον πολιτικό χώρο του φιλελευθερισμού. Αλλά η ταμπέλα του «νεοφιλελεύθερου» δεν μπορεί να ενοποιήσει με ομοιογενή τρόπο τις απόψεις του για την οικονομία, τις απόψεις του για τα κοινωνικά δικαιώματα (βλ. «Σύμφωνο Συμβίωσης»), και τις απόψεις του για τις μεταρρυθμίσεις στο πολιτικό σύστημα. Δεν υπάρχει μία ευθεία γραμμή που να ενώνει τον οικονομικό φιλελευθερισμό με τον πολιτικό φιλελευθερισμό και τις προτάσεις για διαρθρωτικές αλλαγές του κράτους. Τα πράγματα πάντως είναι αρκετά πιο σύνθετα από την κυβερνητική ανακοίνωση, που καταγγέλλει τα «ακροδεξιά στηρίγματα» του Μητσοτάκη, την ίδια ώρα μάλιστα που η κυβέρνηση συμπλέει οργανικά με την λαϊκή ακροδεξιά.

Το μόνο βέβαιο για την ώρα είναι πως η εκλογή Μητσοτάκη επαναφέρει οριστικά το σκληρό διπολισμό, βάζοντας τέλος σε όλα τα σενάρια «οικουμενικής κυβέρνησης», πλην αιφνίδιου ατυχήματος. Άρα, η κυβέρνηση θα κριθεί πλέον «στην ώρα της», με βάση την πραγματική φθορά της, και εξαντλώντας τα όρια αντοχής της αδύναμης και οριακής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας της. Μπροστά σε αυτή την προοπτική, ο ΣΥΡΙΖΑ θα κληθεί άμεσα να επαναπροσδιορίσει τη στρατηγική του. Και είναι σχεδόν βέβαιο πως, σε πρώτη φάση, θα κάνει ένα προσχηματικό άνοιγμα στη λεγόμενη Κεντροαριστερά, συνεχίζοντας την πορεία των πλήρως απο-ιδεολογικοποιημένων μετατοπίσεων, που επιβάλλει ο αυτοματισμός της εξουσίας. Οι παραλλαγές αυτής των μετατοπίσεων θα είναι πολλές: κάποιοι θα συνεχίσουν να υιοθετούν τον τρόπο της παρωδίας (βλ. διεύρυνση της συγκυβέρνησης με το κόμμα του κ. Λεβέντη), κάποιοι άλλοι θα εκπέμπουν το σήμα μιας ρητορικής στροφής προς τα κόμματα της Κεντροαριστεράς (ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ, ΠΟΤΑΜΙ), και ορισμένοι, τέλος —όπως ο συνήθως ασαφής κ. Δραγασάκης—, θα επιζητούν μια ακαθόριστη και μελλοντική «μεταμνημονιακή συμμαχία».

Ο «συνωστισμός στο Κέντρο» εκπέμπεται πλέον είτε επικοινωνιακά είτε κυριολεκτικά ως μοναδικό και σχεδόν αποκλειστικό σενάριο των «διευρύνσεων» του νέου πολυσυλλεκτικού διπολισμού. Μπροστά σε αυτή την προοπτική, η κοινωνική δυναμική του «μεσαίου χώρου» έχει σήμερα μια λαμπρή ευκαιρία να επανέλθει στο προσκήνιο, όχι ως «άδειο» γεωγραφικό σημείο (το Κέντρο) αλλά ως αυτόνομη πολιτική πρόταση εναλλακτικής διακυβέρνησης (σοσιαλδημοκρατία). Πώς μπορεί όμως σήμερα να μιλήσει κανείς για τη σοσιαλδημοκρατία, ιδίως όταν αυτή έχει τρωθεί ιδεολογικά από τον «σοσιαλ-φιλελευθερισμό»;

Ας δούμε τη μεγάλη εικόνα στην Ευρώπη. Είναι σαφές πως σε μια σειρά από καίρια ζητήματα, (κοινωνική δικαιοσύνη, βιώσιμη ανάπτυξη με αναδιανομή, δημοκρατικός έλεγχος των αγορών, κοινωνικό κράτος και δικαιώματα) η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία είναι πλέον μετωπικά αντίθετη με όλα εκείνα τα πολιτικά σχέδια που ταυτίστηκαν με τη δημοσιονομική πειθαρχία, την ακραία λιτότητα και, εντέλει, τη συρρίκνωση της Ευρώπης. Από αυτή την άποψη, πράγματι, τη χωρίζει άβυσσος με τις δεξιές πολιτικές που απειλούν το «κοινωνικό μοντέλο» της Ευρώπης, έτσι όπως το επινόησε αλλά και το εφάρμοσε μεταπολεμικά η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Από την άλλη μεριά, ο εξορθολογισμός της πολιτικής αντιπαράθεσης επιβάλλει επιμέρους συμμαχίες, συμφωνίες και συναινέσεις με τα φιλελεύθερα κόμματα, ανάλογα με τα διακυβεύματα της συγκυρίας. Αλλά οι συγκλίσεις δεν αναιρούν τις διαφορές.

Σήμερα, η πολιτική ευρωπαϊκή οικογένεια των Δημοκρατών και Σοσιαλιστών δίνει μια μεγάλη μάχη ανασυγκρότησης, προσπαθώντας να πείσει για την καταστατική αρχή της: μια νέα σχέση ισορροπίας ανάμεσα στην οικονομία και το κοινωνικό κράτος που να αντανακλάται στην ίδια την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης. Η Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες του Νότου είναι ένα καλό εργαστήρι για να σκεφτεί κανείς αυτό το πρόβλημα. Πώς μπορεί να υπάρξει στρατηγική ανάπτυξης, την ίδια ώρα που κάποιες χώρες προσπαθούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους και, ταυτόχρονα, να μειώσουν τα ελλείμματα τους; Πώς μπορεί κανείς να συνδυάσει τις δομικές μεταρρυθμίσεις με τη λαϊκή συγκατάθεση, όταν το επίπεδο διαβίωσης των πολιτών έχει ήδη πέσει κάτω από 30%, μετά από επτά χρόνια κρίσης; Απέναντι σε αυτά τα μεγάλα προβλήματα, η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία επινόησε έως τώρα τρία αρκετά πειστικά και αποτελεσματικά εργαλεία: το πρόγραμμα της «ποσοτικής χαλάρωσης», το πρόγραμμα της «επιστροφής στην εργασία» και στην απασχόληση, το πρόγραμμα της «δημιουργικής Ευρώπης» με άξονα την εκπαίδευση.

Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή για την Ελλάδα και για την Ευρώπη, βρέθηκε στο τιμόνι της χώρας μας μια παλαιοημερολογίτικη αριστερά, που, εδώ και χρόνια, δεν επικοινωνούσε με κανένα από όλα αυτά τα προτάγματα. Η εγχώρια εκδοχή αυτής της ιδιότυπης Ριζοσπαστικής Αριστεράς βάθυνε ακόμη περισσότερο την κρίση, με δημαγωγικές ψευδαισθήσεις, με αναχρονιστικές ιδεοληψίες, και προσφάτως με την πλήρη αποτυχία όλων των κρίσιμων οικονομικών μεγεθών (ύφεση, ανεργία, απο-επένδυση). Επιπλέον, τώρα που όλες οι «μεγάλες προσδοκίες» απομακρύνονται (η μείωση του χρέους, η αποχώρηση του ΔΝΤ, η έξοδος στις αγορές), προετοιμάζεται συστηματικά η πιθανή «ιταλοποίηση» του πολιτικού συστήματος, μέσω μιας ευκαιριακής εκδοχής της «απλής αναλογικής», που θα ευνοεί τις συνεργασίες του ΣΥΡΙΖΑ. Παρ’ όλα αυτά, η προϊούσα φθορά της κυβέρνησης, που καταγράφεται ήδη στις δημοσκοπήσεις, θα ολοκληρωθεί όταν η κοινωνία, που ήδη δοκιμάζεται από τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, αρχίσει να εξετάζει άλλες εναλλακτικές λύσεις.

Η μία λύση έχει ήδη διαφανεί: θα είναι ο κ. Μητσοτάκης, με αντιπρόεδρο της Ν.Δ. τον κ. Άδωνη Γεωργιάδη, και με πιθανό σύμμαχο τη συμπαθή «Δράση». Η άλλη λύση πρέπει —και οφείλει— να είναι μια ισχυρή προοδευτική παράταξη της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας. Οι μικρές διαφορές, οι μεγάλοι εγωισμοί και κυρίως οι μικρομέγαλες πολυδιασπάσεις του χώρου πρέπει επιτέλους να ξεπεραστούν∙ από όσους τουλάχιστον δεν τους ενδιαφέρει ο συνωστισμός στο Κέντρο αλλά η μεγάλη και ευρύχωρη Κεντροαριστερά.

Θέματα επικαιρότητας: Σοσιαλδημοκρατία

Γιώργος Θεοτοκάς

Δύσκολος ο δρόμος του ΠΑΣΟΚ να γίνει εναλλακτικός πόλος εξουσίας

Γιώργος Θεοτοκάς, 2023-07-04

O αποκλεισμός από το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ κάθε πιθανότητας συνεργασίας...

Περισσότερα

Ορντολιμπεραλισμός, κοινωνική οικονομία της αγοράς και σοσιαλδημοκρατία

Θεόδωρος Ν. Τσέκος, 2023-06-20

Υπάρχει τα τελευταία χρόνια διάχυτη σε κύκλους της Κεντροαριστεράς...

Περισσότερα

Η ακύρωση της Κεντροαριστεράς

Γιώργος Καπόπουλος, 2023-05-31

Από την Ιταλία στην Ισπανία και από τη Σουηδία στη Φινλανδία...

Περισσότερα
Γιώργος Γιαννουλόπουλος

Τι εστί σοσιαλδημοκρατία;

Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 2022-02-05

Μετά την ήττα της υποτιθέμενης ριζοσπαστικής Αριστεράς...

Περισσότερα
Γιώργος Σιακαντάρης

Ποια σοσιαλδημοκρατία επιστρέφει το 2022;

Γιώργος Σιακαντάρης, 2022-01-08

Ο Νίκος Ανδρουλάκης και το αίτημα «ανανέωσης» είναι οι...

Περισσότερα
Νικόλας Σεβαστάκης

Η σοσιαλδημοκρατία, πάλι;

Νικόλας Σεβαστάκης, 2021-11-25

Μια ιστορία μετ’ εμποδίωνΕδώ και χρόνια ακούγεται και...

Περισσότερα
Σωτήρης Βαλντέν

Η δύσκολη επάνοδος της Σοσιαλδημοκρατίας

Σωτήρης Βαλντέν, 2021-11-16

Η εκλογική νίκη του Σολτς, απρόσμενη μέχρι πριν από μερικούς...

Περισσότερα
Γιάννης Βούλγαρης

Επιστρέφει η Σοσιαλδημοκρατία;

Γιάννης Βούλγαρης, 2021-10-23

Λίγα χρόνια πριν οι αναλυτές διαπίστωναν τον «θάνατο» της...

Περισσότερα

Άρθρα

Σωκράτης Φάμελλος

Πολύ λίγα και πολύ αργά κύριε Μητσοτάκη....

Σωκράτης Φάμελλος, 2025-04-26

Οι εσπευσμένες ανακοινώσεις του κ. Μητσοτάκη, για τη διάθεση...

Γιώργος Σιακαντάρης

Ο Πάπας της νεωτερικότητας

Γιώργος Σιακαντάρης, 2025-04-22

Ο Πάπας Φραγκίσκος άφησε την επίγεια πόλη ίσως για την ουράνια,...

Δημήτρης Λιάκος

Η αντιμετώπιση της δημογραφικής πρόκλησης

Δημήτρης Λιάκος, 2025-05-07

Ο πληθυσμός της χώρας αναμένεται να μειωθεί έως το 2050 κατά...

Σταμάτης Μαλέλης

Τι φταίει στην Κεντροαριστερά

Σταμάτης Μαλέλης, 2025-05-06

...Εάν τα βασικά κόμματα της Κεντροαριστεράς δεν εκσυγχρονιστούν...

Κώστας Καλλίτσης

Ο προπομπός

Κώστας Καλλίτσης, 2025-05-04

Η πολιτική ζωή σήμερα έχει δύο χαρακτηριστικά που ίσως...

Κώστας Ζαχαριάδης*

Γιατί η Αριστερά αγάπησε τον Πάπα;

Κώστας Ζαχαριάδης*, 2025-04-28

Τον Πάπα Φραγκίσκο δεν τον θρηνούν µόνο οι καθολικοί χριστιανοί...

Κώστας Καλλίτσης

Μειώσεις φόρων;

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-27

...Δεν χρειάζονται γενικά μειώσεις φόρων –και τί θα γίνει,...

Οι περιστάσεις

Τάσος Παππάς, 2025-04-22

Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ Σωκράτης Φάμελλος μιλώντας στο ΜEGA...

Δημήτρης Χατζησωκράτης

Οι προοδευτικές δυνάμεις σε κοινό ψηφοδέλτιο

Δημήτρης Χατζησωκράτης, 2025-04-20

…Ας σκεφτούμε και την προοπτική για την πρόοδο της χώρας,...

Κώστας Καλλίτσης

Αδύναμη κυβέρνηση

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-19

Διάχυτη είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα δεν πάνε καλά....

Κώστας Καλλίτσης

Δασμοί, συνέπειες και αντιδράσεις

Κώστας Καλλίτσης, 2025-04-13

Τα τύμπανα του δασμολογικού πολέμου δεν φαίνεται να σιγούν...

Διαφάνεια Ποτέμκιν

Πάσχος Μανδραβέλης, 2025-04-10

Θεσμοί υπάρχουν», που θα ‘λεγε και ο Γιώργος Παπανδρέου,...

×
×