Η ευρωπαϊκή κρίση είναι ταυτόχρονα κρίση τραπεζική και κρίση δημόσιου χρέους. Οσο περνάει ο καιρός το πρόβλημα οξύνεται γιατί χάνεται η εμπιστοσύνη των περιβόητων αγορών στην ικανότητα της πολιτικής εξουσίας να επιβάλει μια βιώσιμη λύση. Οπως γνωρίζουμε, το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα έχει τους δικούς του, εξαιρετικά αργούς ρυθμούς.

Με αφορμή την ευρωπαϊκή σύνοδο της 21ης Ιουλίου, προτείνω επτά γενικά συμπέρασματα-μαθήματα που ίσως φανούν χρήσιμα για την περαιτέρω αντιμετώπιση της κρίσης.

Πρώτο μάθημα, για όσους βιάστηκαν να ξεγράψουν την Ευρώπη. Συνεχίζει μεν να βρίσκεται ένα-δυο βήματα πίσω από τις εξελίξεις στις περιβόητες αγορές, αλλά μπορεί ακόμη να παίρνει αποφάσεις που θεωρούνταν αδιανόητες μέχρι πρόσφατα.

Δεν έχει η χώρα μας μεγάλη παράδοση στον διάλογο ούτε και στην ανοχή (πόσω μάλλον στον σεβασμό) για τη διαφορετική άποψη. Η νεοελληνική Ιστορία περιλαμβάνει μεγάλες περιόδους εθνικών διχασμών και εμφυλίων συγκρούσεων. Χώρα της υπερβολής, της μοναδικής αλήθειας και του απόλυτου.

Σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι βρίσκεται σήμερα η Ελλάδα. Ολοένα και περισσότεροι αντιλαμβάνονται ότι η κρίση αφορά τη λειτουργία του κράτους, συμπεριφορές και νοοτροπίες όσων διαχειρίζονται τα κοινά, βασικά χαρακτηριστικά του μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, καθώς και τις κυρίαρχες αξίες σε μια κοινωνία κατακερματισμένη.

Γιατί τα πολιτικά μας κόμματα συναγωνίζονται σε υποσχέσεις και παροχές, ενώ γνωρίζουν ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα χτυπάει κόκκινο; Γιατί μιλάνε συνεχώς για πάταξη της φοροδιαφυγής, όπως και της εισφοροδιαφυγής, αλλά αποφεύγουν συστηματικά να θίξουν οργανωμένα συμφέροντα και επώνυμους φοροκλέπτες;

Σύμφωνα με ένα σύνθετο δείκτη ανάπτυξης που χρησιμοποιεί ο ΟΗΕ και μετράει βιοτικό επίπεδο, μακροζωία και μόρφωση, η Ελλάδα βρίσκεται στην 24η θέση παγκοσμίως. Με άλλα λόγια, κατατάσσεται στην ομάδα των πλέον προηγμένων χωρών του πλανήτη, ελάχιστες θέσεις πιο κάτω από χώρες όπως η Ιταλία, η Γερμανία και το Ισραήλ.

Zήσαμε στην Ευρώπη μια ειρηνική επανάσταση τα τελευταία περίπου εξήντα χρόνια, μια επανάσταση που άλλαξε ριζικά την οικονομική και πολιτική τάξη πραγμάτων στη Γηραιά Ηπειρο. Δεν έχει ιστορικό προηγούμενο, ούτε και μπορεί να συγκριθεί με όσα συμβαίνουν στα υπόλοιπα μέρη του πλανήτη σήμερα.