Γνωσιακά κοινά, πολιτικές ανοιχτής πρόσβασης, κοινωνική καινοτομία και ο σημαίνων ρόλος τους στο νέο παραγωγικό μοντέλο

Στο πλαίσιο μετασχηματισμού του παραγωγικού μοντέλου (οικονομία έντασης γνώσης και ψηφιοποίηση) τα κοινά αποκτούν διαρκώς διευρυνόμενες δυνατότητες σε ευρύτερους τομείς της οικονομίας.1 Ωστόσο οι εφαρμοσμένες απόπειρες στο οικονομικό πεδίο παραμένουν αποσπασματικές (με την εξαίρεση των ψηφιακών κοινών) και λειτουργούν σχεδόν αποκλειστικά σε μικρή κλίμακα.

Στην έρευνα της διαΝΕΟσις για την Ελλάδα της πανδημίας, κάποιες ερωτήσεις απευθύνονται προς τους πολίτες που δεν έχουν εμβολιαστεί. Ναι, προς αυτούς που, όπως έχει επικρατήσει στο θυμικό της κοινωνικής δικτύωσης, περιγράφονται ως ψεκασμένοι, ανεύθυνοι και πάει λέγοντας. Ερωτώνται, λοιπόν, για ποιο λόγο δεν έχουν κάνει το εμβόλιο. Και δίνουν πολλαπλές, αυθόρμητες απαντήσεις.

Οφείλουμε να μετουσιώσουμε την οργή των νέων σε μια νέα πολιτική πρόταση. Και εδώ ήμασταν και θα είμαστε ανοιχτοί. Χωρίς βεβαιότητες και έτοιμες λύσεις, αλλά πρωτίστως ανοίγοντας ερωτήματα. Στα σχολεία, στα πανεπιστήμια, στους χώρους εργασίας, στις γειτονιές, σε κάθε χώρο που δημιουργεί η νέα γενιά.

Η σημερινή πολιτική συγκυρία καθιστά πλέον πολύπλευρα την κυρίαρχη αντίθεση που διαμορφώνεται στην κοινωνία. Στους πολίτες το δίλημμα καθημερινά θα γίνεται και πιο πιεστικό: ή θα γίνεται ανεκτή με τη σιωπή ή την ανοχή η συνέχιση των πολιτικών της κυβέρνησης Μητσοτάκη που απροκάλυπτα πλέον κάνει δώρο μερίδια αγοράς της εγχώριας παραγωγικής βάσης στις συστημικές δυνάμεις που πλέον χωρίς κανόνες κερδοσκοπούν, ή θα γίνει διακριτή η διεκδίκηση προοδευτικής διακυβέρνησης για να ξεδιπλωθούν πολιτικές αλλαγής του παραγωγικού και κοινωνικού μοντέλου.

Η μεγάλη συναισθηµατική φόρτιση που δημιούργησε ο τόσο πρόωρος θάνατος της Φώφης Γεννηματά, το άνοιγμα του εσωκομματικού ανταγωνισμού και, προπάντων, η υποψηφιότητα-έκπληξη του Γιώργου Παπανδρέου έφεραν –με τρόπο δυστυχώς δραματικό, αλλά πολιτικά εντυπωσιακό– στο κέντρο του δημόσιου ενδιαφέροντος τις εσωκομματικές εκλογές στο ΚΙΝΑΛ. Και όμως, πριν από τη φρενήρη αυτή αλληλουχία γεγονότων τίποτε δεν έδειχνε ότι το Κίνημα «κινείται».

Η πραγματική ζωή είναι πάντα η σοβαρότερη δοκιμασία για τις θρησκείες. Οσο ισχυρό όπλο κι αν είναι ο μεταφυσικός φόβος, όσο δελεαστικές κι αν ακούγονται οι επαγγελίες για μεταθανάτιες ανταμοιβές, δύσκολα συγκρατούν ατραυμάτιστο το ποίμνιο, με αράγιστη πίστη, όταν το μυαλό δουλεύει με κριτήριο τον μικρό παροντικό χρόνο και όχι τον ασάλευτο αιώνιο.

Για ακόμα μία φορά και σε αυτή τη σύνοδο φιλόδοξες εξαγγελίες έγιναν και από τον χρηματοπιστωτικό τομέα

Στις τρεις πρώτες μέρες των εργασιών της Συνόδου για το Κλίμα (COP26) στη Γλασκώβη και με παρουσία αρχηγών κρατών έγιναν κάποιες σημαντικές εξαγγελίες.

Το λόμπι των ορυκτών καυσίμων προσπάθησε να περάσει το φυσικό αέριο ως «καύσιμο-γέφυρα» για την πράσινη μετάβαση με βάση την εκπομπή λιγότερου CO2 απ’ ό,τι με παραγωγή άνθρακα ή λιγνίτη.

Καθώς οι τιμές της ενέργειας αυξάνουν, με τη σειρά τους ακριβαίνουν και τα καταναλωτικά αγαθά, ενώ σε αρκετές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έχουν ήδη αρχίσει να εμφανίζονται και οι πρώτες ελλείψεις στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Ποιος θα επωμιστεί το τίμημα της τεράστιας νέας φούσκας ακινήτων (πύργοι έναντι πολιτογραφήσεων), που στρέβλωσε τη δυναμική της οικονομίας; H πανδημία έδωσε δυνατότητες για φτηνό δανεισμό στο κράτος, αλλά εκτόξευσε το δημόσιο χρέος μιας ήδη βεβαρημένης οικονομίας πέρα από το 118%. Ποιος θα εξηγήσει στους πολίτες ότι η επόμενη γενιά θα κληθεί να το αποπληρώσει μέχρι το 2045;

Η σχέση με τον «λόγο», την κεντρική άποψη του κόμματος, διαταράσσεται από πολλές αιτίες. Πρώτον, δεν υπάρχει κομματικός λόγος ενιαίος και συμπαγής με τους όρους της μεταδικτατορικής Αριστεράς και των πειθαρχιών της και, δεύτερον, δεν υπάρχει κοινό, παραλήπτες με ισχυρή ενοποιητική βάση, όπως, σε ένα βαθμό, ήταν το κοινό της Αριστεράς της ίδιας περιόδου. Υπάρχει και μια σημαντική τρίτη αιτία.

Όπως ξεκαθάρισε ο Άδ. Γεωργιάδης («δεν θα μας πουν οι γιατροί τι θα κάνουμε»), τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο τον έχει η κυβέρνηση

Είναι φανερό ότι η κατάσταση με την πανδημία καθημερινά επιδεινώνεται. Οι ευθύνες της κυβέρνησης, που έσπευσε να κηρύξει περίπου λήξασα την πανδημία, είναι επίσης δεδομένη. Όλοι αντιλαμβανόμαστε ότι η επιτροπή ειδικών λοιμωξιολόγων έχει πλέον παραμεριστεί.

Προχτές, ένας μεγάλος εκδοτικός οίκος, ο οίκος Springer, κυκλοφόρησε ένα ασυνήθιστο βιβλίο. Θέμα, οι μαζικές αντιδράσεις και διαμαρτυρίες που ξεσπάνε παγκοσμίως
στο άνοιγμα του 21ου αιώνα (World Protests: A Study of Key Protest Issues in the 21st Century). Γράφτηκε με στόχο να ακούσουν, να καταλάβουν και να δράσουν αναλόγως οι ανά
τον κόσμο πολιτικές ηγεσίες. Στο βιβλίο αναλύονται 2.809 εκδηλώσεις μαζικής διαμαρτυρίας στην 15ετία 2006-2020, σε 101 χώρες όπου ζει το 93% του ανθρώπινου πληθυσμού.