Το τρίπτυχο αδιέξοδο
Η αναγκαιότητα νέων παρεμβάσεων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης
Σάββας Ρομπόλης, Τα Νέα, Δημοσιευμένο: 2006-12-08
Η αντιπροσωπεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), που επισκέφθηκε πρόσφατα τη χώρα μας, εισηγήθηκε μέτρα για τη βελτίωση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας και του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Ειδικότερα προτείνεται η αναγκαιότητα νέων παρεμβάσεων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας μας, στην κατεύθυνση του τρίπτυχου αδιεξόδου αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, αύξησης των εισφορών και μείωσης των επιδομάτων, των συντάξεων και γενικότερα των παροχών. Διαφορετικά, όπως υποστηρίζεται, μετά το 2013 θα υπάρχει εκ μέρους των ασφαλιστικών ταμείων αδυναμία καταβολής των συντάξεων καθώς και των άλλων κοινωνικών παροχών.
Η τρίπτυχη αυτή πρόταση αναδεικνύει τέσσερα σημαντικά ζητήματα: το πρώτο σχετίζεται με την ύπαρξη ή μη τεκμηρίωσης αυτής της πρόβλεψης, για ένα τόσο σοβαρό θέμα που απασχολεί το σύνολο του ελληνικού και ένα μέρος του μεταναστευτικού πληθυσμού στη χώρα μας. Θεωρούμε ότι η σοβαρότητα του θέματος δεν επιτρέπει την ανακοίνωση τέτοιων προβλέψεων χωρίς να συνοδεύεται από την απαραίτητη τεκμηρίωση, η οποία όλοι συμφωνούμε ότι συνάδει με την επιστημονική δεοντολογία και την αποφυγή συνθηκών κινδυνολογίας.
Το δεύτερο σχετίζεται με τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο των προτάσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι οποίες σε συστημικό, εκτός από το κοινωνικο-ασφαλιστικό επίπεδο, αναφέρονται στη μετατροπή του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης από διανεμητικό (κοινωνική αλληλεγγύη) σε κεφαλαιοποιητικό (εξατομίκευση της ασφάλισης).
Το τρίτο συνδέεται, εκτός από την αδικαιολόγητη κοινωνικο-ασφαλιστική επιθετικότητα, με την περιορισμένη αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων στην ανεύρεση νέων πόρων, όπως επανειλημμένα έχει αποδείξει η αναλογιστική έρευνα (ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, 2005) και η υλοποίηση αντίστοιχων μέτρων στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Το τέταρτο αναφέρεται στη διαπίστωση ότι τα κεντρικά προβλήματα της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα είναι η υποχρηματοδότησή της και το χαμηλό επίπεδο των παροχών της συντριπτικής πλειονότητας του πληθυσμού.
Έτσι οι προτάσεις που διατυπώνονται από τους διεθνείς οργανισμούς(Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΔΝΤ) και τους φορείς άσκησης της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής στην Ελλάδα, για να έχουν απόλυτα αντικειμενική σχέση με τα κεντρικά προβλήματα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, θα πρέπει να επικεντρώνονται στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της αναδιανεμητικής λειτουργίας των δημόσιων οικονομικών και όχι της μείωσης των συντάξεων και της αύξησης των εισφορών για την ανεύρεση των απαιτούμενων νέων πόρων.
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί η προώθηση προς το Κοινοβούλιο, παρά τις αρνητικές αξιολογήσεις των κοινωνικών φορέων και της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ), του νομοσχεδίου για τη ρύθμιση σημαντικού ύψους εργοδοτικών οφειλών (ιδιωτών και Δημοσίου) προς το ΙΚΑ και προς άλλα Ταμεία. Παράλληλα, οι στόχοι και η διαδικασία ενοποίησης των επικουρικών Ταμείων με βάση τον Ν. 2084/92 (μείωση των επικουρικών συντάξεων στο 20%) αντί της σχετικής διάταξης του Ν. 3029/02 καθώς και η προοπτική απελευθέρωσης του επιπέδου αξιοποίησης των αποθεματικών των Ταμείων στην κεφαλαιαγορά, αποτελούν μέτρα που συμβάλλουν στην αποδιάρθρωση της οικονομικής βάσης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και στη διάρρηξη της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής.
Αυτή η αποσπασματική λήψη μέτρων, εκτός των άλλων, υπονομεύει και πλήττει στον σκληρό πυρήνα της κάθε πρόθεση ουσιαστικού πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου για την προοπτική της κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας, ο οποίος απαιτεί καθαρούς και συγκεκριμένους στόχους καθώς επίσης τεκμηριωμένες και κοινωνικά αποτελεσματικές ολοκληρωμένες παρεμβάσεις.
Επομένως, αναδεικνύεται με τον πιο σαφή τρόπο ότι η κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα δεν χρειάζεται παρεμβάσεις του χαρακτήρα και του περιεχομένου που προτείνει το ΔΝΤ. Χρειάζεται, μεθοδικά και σχεδιασμένα, η αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασης και της αναλογιστικής προοπτικής του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος, η λήψη συγκεκριμένων μέτρων πολιτικής στην κατεύθυνση των στρατηγικών επιδιώξεων του νέου θεσμικού πλαισίου και ειδικότερα η διεύρυνση της δημόσιας χρηματοδότησής του, διαμέσου της ενισχυμένης αναδιανομής του εισοδήματος στη χώρα μας.
Η τρίπτυχη αυτή πρόταση αναδεικνύει τέσσερα σημαντικά ζητήματα: το πρώτο σχετίζεται με την ύπαρξη ή μη τεκμηρίωσης αυτής της πρόβλεψης, για ένα τόσο σοβαρό θέμα που απασχολεί το σύνολο του ελληνικού και ένα μέρος του μεταναστευτικού πληθυσμού στη χώρα μας. Θεωρούμε ότι η σοβαρότητα του θέματος δεν επιτρέπει την ανακοίνωση τέτοιων προβλέψεων χωρίς να συνοδεύεται από την απαραίτητη τεκμηρίωση, η οποία όλοι συμφωνούμε ότι συνάδει με την επιστημονική δεοντολογία και την αποφυγή συνθηκών κινδυνολογίας.
Το δεύτερο σχετίζεται με τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο των προτάσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, οι οποίες σε συστημικό, εκτός από το κοινωνικο-ασφαλιστικό επίπεδο, αναφέρονται στη μετατροπή του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης από διανεμητικό (κοινωνική αλληλεγγύη) σε κεφαλαιοποιητικό (εξατομίκευση της ασφάλισης).
Το τρίτο συνδέεται, εκτός από την αδικαιολόγητη κοινωνικο-ασφαλιστική επιθετικότητα, με την περιορισμένη αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων στην ανεύρεση νέων πόρων, όπως επανειλημμένα έχει αποδείξει η αναλογιστική έρευνα (ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, 2005) και η υλοποίηση αντίστοιχων μέτρων στις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Το τέταρτο αναφέρεται στη διαπίστωση ότι τα κεντρικά προβλήματα της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα είναι η υποχρηματοδότησή της και το χαμηλό επίπεδο των παροχών της συντριπτικής πλειονότητας του πληθυσμού.
Έτσι οι προτάσεις που διατυπώνονται από τους διεθνείς οργανισμούς(Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΔΝΤ) και τους φορείς άσκησης της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής στην Ελλάδα, για να έχουν απόλυτα αντικειμενική σχέση με τα κεντρικά προβλήματα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, θα πρέπει να επικεντρώνονται στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της αναδιανεμητικής λειτουργίας των δημόσιων οικονομικών και όχι της μείωσης των συντάξεων και της αύξησης των εισφορών για την ανεύρεση των απαιτούμενων νέων πόρων.
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί η προώθηση προς το Κοινοβούλιο, παρά τις αρνητικές αξιολογήσεις των κοινωνικών φορέων και της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής (ΟΚΕ), του νομοσχεδίου για τη ρύθμιση σημαντικού ύψους εργοδοτικών οφειλών (ιδιωτών και Δημοσίου) προς το ΙΚΑ και προς άλλα Ταμεία. Παράλληλα, οι στόχοι και η διαδικασία ενοποίησης των επικουρικών Ταμείων με βάση τον Ν. 2084/92 (μείωση των επικουρικών συντάξεων στο 20%) αντί της σχετικής διάταξης του Ν. 3029/02 καθώς και η προοπτική απελευθέρωσης του επιπέδου αξιοποίησης των αποθεματικών των Ταμείων στην κεφαλαιαγορά, αποτελούν μέτρα που συμβάλλουν στην αποδιάρθρωση της οικονομικής βάσης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και στη διάρρηξη της κοινωνικής αλληλεγγύης και συνοχής.
Αυτή η αποσπασματική λήψη μέτρων, εκτός των άλλων, υπονομεύει και πλήττει στον σκληρό πυρήνα της κάθε πρόθεση ουσιαστικού πολιτικού και κοινωνικού διαλόγου για την προοπτική της κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας, ο οποίος απαιτεί καθαρούς και συγκεκριμένους στόχους καθώς επίσης τεκμηριωμένες και κοινωνικά αποτελεσματικές ολοκληρωμένες παρεμβάσεις.
Επομένως, αναδεικνύεται με τον πιο σαφή τρόπο ότι η κοινωνική ασφάλιση στην Ελλάδα δεν χρειάζεται παρεμβάσεις του χαρακτήρα και του περιεχομένου που προτείνει το ΔΝΤ. Χρειάζεται, μεθοδικά και σχεδιασμένα, η αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασης και της αναλογιστικής προοπτικής του κοινωνικο-ασφαλιστικού συστήματος, η λήψη συγκεκριμένων μέτρων πολιτικής στην κατεύθυνση των στρατηγικών επιδιώξεων του νέου θεσμικού πλαισίου και ειδικότερα η διεύρυνση της δημόσιας χρηματοδότησής του, διαμέσου της ενισχυμένης αναδιανομής του εισοδήματος στη χώρα μας.
