Οι προτάσεις του πρωθυπουργού για την συνταγματική αναθεώρηση παρέχουν επιτέλους –παρά την μεγάλη καθυστέρηση και την αδικαιολόγητα πολωτική εκφορά τους– μια βάση για να ξεκινήσει η σχετική συζήτηση. Ωστόσο, επί της ουσίας, κάθε άλλο παρά στοιχειοθετούν μια ολοκληρωμένη και συνεκτική προοδευτική συνταγματική πολιτική, όντας εν πολλοίς, κατά την άποψή μου, αφ’ενός μεν αποσπασματικές και άτολμες αφ’ετέρου δε ελλιπείς (σε σημείο που να απορεί κανείς γιατί χρειάσθηκε τόσο μακρά κυοφορία…).

Η συζήτηση για το περιεχόμενο της συνταγματικής αναθεώρησης έχει κατά την άποψή μου κορεσθεί, τόσο στον πολιτικό όσο και στον επιστημονικό χώρο. Εξάλλου, το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη απόψεων και προτάσεων αλλά η πολιτική αναξιοπιστία των κομμάτων και η περίσσεια διχαστικών αντιλήψεων και συμπεριφορών.

Είναι γνωστό, βέβαια, ότι αυτές οι δύο συγκεκριμένες πολιτικές παθογένειες είναι δομικές και διαχρονικές. Ωστόσο, είναι επίσης γνωστό ότι μετά την κρίση το πρόβλημα αυτό έχει παροξυνθεί, επηρεάζοντας αναμφισβήτητα και την συνταγματική αναθεώρηση, τόσο με τις πολλαπλές στρεβλώσεις του νοήματός της όσο και με την υποταγή της σε ανυπόληπτες και εν δυνάμει επικίνδυνες θεσμικές διαδικασίες.

Ο κ. Τσίπρας αναφέρεται συνεχώς στην ανάγκη μιας «ουσιαστικής και προοδευτικής συνταγματικής αναθεώρησης». Ζητά ένα προοδευτικό Σύνταγμα. Δεν θα ασχοληθώ με συγκεκριμένες προτάσεις που κατατίθενται για τη συνταγματική αναθεώρηση. Δεν είμαι εξάλλου ειδικός. Αρκούμαι στο να πληροφορήσω τον αναγνώστη για δύο εξαιρετικά, επί του θέματος, άρθρα του Θανάση Διαμαντόπουλου και του Ξενοφώντα Κοντιάδη που δημοσιεύθηκαν στα «Νέα» (2.4.2018). Εκεί ο πρώτος κάνει έκκληση «για περισσότερη συνταγματική αυτοσυγκράτηση και λιγότερη συνταγματική ευρεσιτεχνία» και ο δεύτερος αναφέρεται στον κίνδυνο επιλογών «συνταγματικού λαϊκισμού».

Υποστηρίζω σθεναρά την αναγκαιότητα να ξεκινήσει άμεσα η διαδικασία αναθεώρησης, προκειμένου να μη χαθεί μια ακόμη ιστορική ευκαιρία βελτίωσης του καταστατικού χάρτη της πολιτείας μας. Εχοντας όμως πλήρη επίγνωση της σημασίας που έχει η επίτευξη ευρύτερων συναινέσεων πάνω στο περιεχόμενο του εγχειρήματος, προτείνω να προχωρήσει η αναθεώρηση εκείνων των διατάξεων πάνω στις οποίες είναι εφικτό να διαμορφωθεί ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Η παραπομπή με βάση αόριστες και ανώνυμες καταγγελίες δύο πρώην πρωθυπουργών και οκτώ πρώην υπουργών για δήθεν εμπλοκή στο –υπαρκτό κατά τα άλλα– σκάνδαλο της Novartis, είναι η κορυφή μόνον του παγόβουνου των αδίστακτων μεθοδεύσεων που μηχανεύεται η σημερινή κυβέρνηση για να αντιστρέψει το εις βάρος της πολιτικό κλίμα. Οπως πρώτοι δίδαξαν ο κ. Ορμπαν στην Ουγγαρία και ο κ. Κατσίνσκι την Πολωνία, η ποδηγέτηση της Δικαιοσύνης και ο έλεγχος των μέσων ενημέρωσης αποτελούν άμεση προτεραιότητα. Μας το ξαναθύμισε μόλις προχθές ο κ. Ερντογάν, ο οποίος απέκτησε πλέον τον έλεγχο της πλειονότητας των εκδοτικών συγκροτημάτων της γείτονος.

Τελικά, τι γίνεται με τη συνταγματική αναθεώρηση; Γιατί τόσο η ΝΔ όσο και ο ΣΥΡΙΖΑ – δηλαδή τα μόνα κόμματα που διαθέτουν τον απαιτούμενο αριθμό (50) βουλευτών για να ξεκινήσει η σχετική διαδικασία – έχουν μείνει τόσα χρόνια στα λόγια παρά τις επανειλημμένες και συχνά λαϊκιστικές διακηρύξεις τους;

Απάντηση στα εύλογα αυτά ερωτήματα των πολιτών δεν έχει ακόμη δοθεί. Υποτίθεται ότι αρχικά το εμπόδιο ήταν η πενταετία που έπρεπε να παρέλθει από την προηγούμενη αναθεώρηση, του 2008. Τελικά, όμως, πέρασε άλλη μια πενταετία και η αναθεώρηση καρκινοβατεί, με ορατό τον κίνδυνο να παραπεμφθεί και πάλι στις ελληνικές καλένδες.

Το πρώτο ζήτημα που νομίζω ότι πρέπει να συζητηθεί, εν όψει της προοπτικής για συνταγματική αναθεώρηση, είναι το ποιες διατάξεις αναθεωρούνται και ποιες όχι.

Και τούτο διότι, παρά τη σαφήνεια του άρθρου 110 του Συντάγματος, διατυπώνεται συχνά, από διάφορες πλευρές και με ποικίλες αφετηρίες ή/και σκοπιμότητες, η άποψη ότι υπάρχει δυνατότητα αλλαγής όχι μόνον της διαδικασίας αναθεώρησης -που είναι νομίζω συνταγματικά επιτρεπτή υπό προϋποθέσεις- αλλά και των διατάξεων που ορίζονται ρητά ως μη αναθεωρήσιμες.

Α​​ν με ρωτούσαν τι θα προτιμούσα, τη γελοιοποίηση του Συντάγματος ή την παραβίασή του; Θα απαντούσα χωρίς δισταγμό την παραβίασή του, διότι η παραβίαση είναι στιγμιαία, μπορεί να διορθωθεί και υπάρχουν και κυρώσεις. Η γελοιοποίηση έχει διάρκεια, είναι διάχυτη και αφήνει ίχνη. Δυστυχώς, δεν την απέφυγε η κυβέρνηση με την τελετή που διοργάνωσε για την αναθεώρηση του Συντάγματος μαζί με τις συνταγματικές εξαγγελίες που έκανε, με αφορμή την 42η επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας.

Α​​πό τις προτάσεις που διατύπωσε προ ημερών ο πρωθυπουργός για την αναθεώρηση του Συντάγματος, αποκαλυπτικότερες για τις βαθύτερες αντιλήψεις του είναι, κατά τη γνώμη μου, αυτές που αναφέρονται στον θεσμό του δημοψηφίσματος.
Ο κ. Τσίπρας πρότεινε την καθιέρωση, ούτε λίγο ούτε πολύ, τεσσάρων τύπων δημοψηφίσματος:
Πρώτα απ’ όλα, για την κύρωση «οποιασδήποτε συνθήκης μεταβιβάζει κυριαρχικές αρμοδιότητες του κράτους», σε διεθνείς (προφανώς) οργανισμούς. Δηλαδή, για κάθε περαιτέρω ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου ή ακόμη και του Δικαστηρίου της Ε.Ε. θα χρειάζεται το «ναι» του λαού σε δημοψήφισμα.

Στις 6 Ιανουαρίου του 2015, ο Τσίπρας εμφανιζόταν στον αγιασμό των υδάτων του Πειραιά (περιοχή του ακραίου και ομοφοβικού Μητροπολίτη Σεραφείμ) και άφηνε ένα περιστέρι να πετάξει. Ήταν μόλις 19 ημέρες πριν τις εκλογές. Η κίνησή του προκαλούσε έκπληξη σε πολλούς που είχαν πιστέψει ότι πρόκειται για τον αρχηγό ενός αριστερού κόμματος ο οποίος δήλωνε άθεος, ο οποίος έλεγε πως δεν είναι θρησκευόμενος

Αν ίσχυε το Σύνταγμα Τσίπρα η Ελλάδα δεν θα έμπαινε ποτέ στην ΕΟΚ. Δεν θα είχε ποτέ Πρωθυπουργούς τον Ανδρέα, τον Μητσοτάκη ή τον Σημίτη. Οι πολίτες θα μπορούσαν να μαζέψουν υπογραφές για δημοψηφίσματα για ό,τι τραβάει η ψυχή τους. Και οι ακροδεξιοί θα έκαναν πάρτι με τα εθνικά θέματα και τα ανθρώπινα δικαιώματα

Δεν υπάρχει πλέον κανένας θεσμικός φραγμός. Όλα υποτάσσονται στις ανάγκες ενός αδίστακτου πολιτικού αντιπερισπασμού. Η κυβέρνηση δήλωσε έτοιμη να θυσιάσει τις θεμελιώδεις εγγυήσεις του τυπικού, δηλαδή του γραπτού και αυστηρού, Συντάγματος της χώρας προκειμένου να συγκαλύψει τη δική της κρίση νομιμοποίησης