Υπάρχει εναλλακτική λύση;

Το δράμα των διαπραγματεύσεων την εβδομάδα που πέρασε, το δράμα της ψηφοφορίας την εβδομάδα που έρχεται, επαναφέρουν δύο κεντρικά ερωτήματα που μας βασανίζουν καιρό τώρα. Το ένα: υπάρχει εναλλακτική πρόταση απέναντι στην πολιτική που η κυβέρνηση Σαμαρά ακολουθεί; Και το δεύτερο: υπάρχει εναλλακτική αντιπολιτευτική στάση απέναντι σε αυτήν που ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει;

Η κυβέρνηση Σαμαρά (ακριβώς όπως και η κυβέρνηση Παπανδρέου πριν από αυτήν) ακολουθεί μια απλή και ευανάγνωστη γραμμή: υπομένουμε τη λιτότητα για να κρατήσουμε τη χώρα στο τρένο του ευρώ - όσο αυτό εξακολουθεί να τρέχει στις γραμμές. Κάνουμε τα πάντα, όχι μόνον εκείνα που θα έπρεπε, μα ακόμη και εκείνα που βλάπτουν (πολιτικά) την κυβέρνηση και (υφεσιακά) τη χώρα, για να μείνουμε ζωντανοί στην ευρωπαϊκή σκηνή. Με την ελπίδα πως, αν μας κρατήσει το σχοινί, το τιμόνι της Ευρώπης αργά ή γρήγορα θα στρίψει προς τον αναπτυξιακό κάβο και η ελληνική οικονομία θα συμπαρασυρθεί. Και με τον φόβο μήπως ένα ατύχημα μας αποκόψει πρόωρα και βρεθούμε, μωρές παρθένες, εκτός ευρω-νυμφώνος, όταν ο νυμφίος της ανάπτυξης εμφανισθεί εν τω μέσω της νυκτός.

Η γραμμή, προφανώς, έχει υψηλό κοινωνικό κόστος. Και δεν έχει καμιά απολύτως εγγύηση επιτυχίας. Αλλά υπάρχει, στ’ αλήθεια, εναλλακτική γραμμή στρατηγικής;

Αν αποκλείσουμε ως κανονική παραφροσύνη την επιλογή της αυτοκτονίας προ του κινδύνου του θανάτου, την επιλογή δηλαδή της ολικής χρεοκοπίας και της επιστροφής στη δραχμή, οικεία βουλήσει, τι μένει; Προτείνεται, κατά καιρούς, μια στρατηγική απείθειας στο δόγμα της λιτότητας. Αν απειλήσουμε, λένε, τους Ευρωπαίους με μια άμεση χρεοκοπία που θα τους τρόμαζε, θα επιταχύναμε την έξοδο όλης της Ευρώπης από τη θεοκρατία της λιτότητας και θα σώζαμε τη χώρα από περιττές οδύνες. Είναι η μόνη εναλλακτική πρόταση που έχω ακούσει να διατυπώνεται. Και ο καθένας μπορεί να τη ζυγίσει. Είναι ασφαλέστερη; Μετρά σωστά τις δυνάμεις της χώρας, τον κίνδυνο να μείνει ολομόναχη στον δρόμο αυτό, χωρίς σύμμαχο, και υπολογίζει το ρίσκο να υποστούμε αυτό με το οποίο θα απειλούσαμε τους άλλους, χωρίς στ’ αλήθεια να το θέλουμε;

Αυτή, πάνω - κάτω, είναι νομίζω η πρόταση που διατυπώνει ο ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή, συν μια θέση αρχής: πως η Αριστερά δεν θα ήταν Αριστερά αν δεν έλεγε «όχι», αν δεν εναντιωνόταν καθολικά στη λιτότητα και δεν αντιστεκόταν σε όσα πικρά για τους εργαζόμενους αυτή φέρνει μαζί της. «Η Αριστερά του "ναι", δεν είναι Αριστερά», λένε, λογχίζοντας τα πλευρά της συμμετέχουσας ΔΗΜΑΡ.

Θα μπορούσε να φέρει κανείς ως αντίλογο την ιστορική εμπειρία.

Την εμπειρία, για παράδειγμα, της βρετανικής Αριστεράς, των Εργατικών, που δέχθηκαν το 1940, σε συνθήκες εθνικής κρίσης, να συμμετάσχουν σε μια κυβέρνηση, υπό την διεύθυνση ενός σκληρού ιδεολογικού τους αντιπάλου και να υποστηρίξουν μια πολιτική που υποσχόταν «αίμα, μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα». Και που ανταμείφθηκαν για τη συμμετοχή τους, το 1945, με μια συντριπτική εκλογική νίκη επί του λαϊκού ήρωα του πολέμου, του δημοφιλέστατου Τσόρτσιλ, νίκη που τους έδωσε τη δυνατότητα να χτίσουν το πιο προωθημένο την εποχή εκείνη κοινωνικό κράτος στον δυτικό κόσμο. Ή την εμπειρία - πιο κοντά στα καθ’ ημάς - του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιταλίας, το οποίο το 1977, σε συνθήκες μεγάλης οικονομικής κρίσης, στήριξε την ακραία πολιτική λιτότητας της κυβέρνησης Αντρεότι και ήρθε σε ρήξη με ισχυρά συνδικαλιστικά του ερείσματα, προτείνοντας μια εκδοχή λιτότητας με κοινωνική δικαιοσύνη ως βιώσιμη απάντηση στον καπιταλισμό του ατομικιστικού καταναλωτισμού. Και, μολονότι υπέστη φθορά και μολονότι το σχέδιο Μπερλινγκουέρ τελικά ματαιώθηκε, το κόμμα ανταμείφθηκε αργότερα με το ιστορικό «σορπάσο».

Αυτή θα ήταν, λοιπόν, μια εναλλακτική αριστερή στάση απέναντι στη στάση της «αντίστασης»: μια Αριστερά που δέχεται να μοιραστεί τις ευθύνες και τις θυσίες, σε συνθήκες εθνικής κρίσης, διεκδικώντας σε αντάλλαγμα τη δίκαιη κατανομή τους, μια τιμωρία των ενόχων της χρεοκοπίας και μια πραγματική, προοδευτική μεταρρύθμιση του σάπιου πολιτικού και οικονομικού μοντέλου, που χρεοκόπησε. Και ο καθένας μπορεί να τη ζυγίσει: θα ήταν περισσότερο ή λιγότερο αριστερή;