Ο δημόσιος διάλογος είναι η καλύτερη ασπίδα απέναντι στη σύγχυση που προκαλούν οι καταστροφικές προφητείες - Η πιο ισχυρή αμφισβήτηση της σωτηρίας της χώρας προέρχεται από την άρνηση των εχόντων να πληρώσουν - Προτεραιότητα η ταχεία υλοποίηση εκτεταμένων πολιτικών αλληλεγγύης, δηλαδή μιας γρήγορης κοινωνικής ανακατανομής πόρων.

Χρεωκοπήσαμε; Χρεωκοπούμε; Και τι σημαίνει αυτό; Και τι να πούμε εμείς; Τι να κάνουμε; Ποιός φταίει; Να πάρουμε τα χρήματα από την τράπεζα; Ο βομβαρδισμός του φόβου και των απειλών εντείνεται, μαζί με τον χορό των δισ... Και αν προσθέσουμε και την πολιτική σύγκρουση η σύγχυση κλιμακώνεται επικίνδυνα.

ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ πολλή σοφία να απαντήσουμε ότι δεν χρεωκόπησε η χώρα. Και όσοι το λένε ή το γράφουν γνωρίζουν ότι είναι ψεύδος. Το δημόσιο χρέος, βεβαίως, ήταν και είναι πολύ μεγάλο, τα επιτόκια δανεισμού απειλητικά. Ο δανεισμός από την Ε.Ε., την ΕΚΤ και το ΔΝΤ -έναντι των σκληρών όρων του Μνημονίου- ήταν η λύση που συμφώνησε πέρυσι η κυβέρνηση, ακριβώς μπροστά στην απειλή της αδυναμίας της να πληρώσει τις υποχρεώσεις. Αυτό δεν είναι δικαιολογία ή δικαιολόγηση της κυβερνητικής πολιτικής: είναι απλώς η αλήθεια.

ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ εξαγγελίες του ελληνικού Αρμαγεδδώνα πλέκονται γύρω από δύο διαφορετικές κεντρικές θέσεις: Η μία λέει ότι η οικονομική πολιτική που ακολουθείται δεν οδηγεί στη σωτηρία, αλλά στον γκρεμό. Η άλλη θέση είναι ότι όπως έχουν έρθει τα πράγματα δεν υπάρχει σωτηρία ό,τι κι αν γίνει. Η πρώτη κατηγορία αναζητεί διεξόδους, άλλες πολιτικές. Η δεύτερη προδιαγράφει τις εξελίξεις και συστήνει τη μόνη πράξη ρεαλισμού, την αναδιάρθρωση του χρέους -που δεν σημαίνει περισσότερα δανεικά όπως τεχνηέντως αφήνουν τα εννοηθεί ποικίλοι προπαγανδιστές της αναδιάρθρωσης. Αντιθέτως, συμπεφωνημένο ψαλίδισμα του σημερινού χρέους και επέκταση της αποπληρωμής σημαίνει νέους σκληρούς όρους -εγγυήσεις- οικονομικής πολιτικής. Και στην περίπτωση της μονομερούς άρνησης (αδυναμίας) εξόφλησης των ομολόγων που λήγουν, αδυναμία νέου δανεισμού, πέραν των προβλημάτων με τη ζώνη του ευρώ κ.λπ. Που σημαίνει βίαιη μείωση των τρεχόντων διαθεσίμων του κράτους ή αλλιώς γενικευμένη στάση πληρωμών.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ αυτή στάση, που δεν βλέπει τελικά λύση, προσιδιάζει περισσότερο στους εξωτερικούς παρατηρητές που κάνουν τις επιθυμίες ή τους φόβους πραγματικότητα. Δεν ταιριάζει και πολύ σε εσωτερικούς παράγοντες - κόμματα, κοινωνικές οργανώσεις, οικονομικά κέντρα, πολίτες - όσους έχουν συμφέρον να εργαστούν για την αποτροπή μιας χρεωκοπίας. Αναμφίβολα, οι οικονομικές εξελίξεις δεν καθορίζονται μόνον από βουλήσεις. Ούτε πολύ περισσότερο από τις δικές μας βουλήσεις όταν υπάρχει τόσο βαθιά διαπλοκή με τις ευρωπαϊκές και διεθνείς διεργασίες και συγκρούσεις. Κανείς δεν μπορεί με τιμιότητα να διαβεβαιώνει ότι απετράπη η χρεωκοπία. Όσοι όμως ενδιαφέρονται, γιατί κατανοούν τη βαρύτητα των εξελίξεων, το ορθότερο, το χρησιμότερο είναι να συμβάλλουν στην υλοποίηση πολιτικών σωτηρίας. Από αυτή τη σκοπιά ο δημόσιος διάλογος και η αντιπαράθεση προτάσεων για την οικονομική πολιτική, την αντιμετώπιση της ύφεσης, τη στήριξη των εσόδων του δημοσίου είναι και αυτονόητος και εύλογος και χρήσιμος και αναγκαίος.

ΜΑΛΙΣΤΑ, ο διάλογος και η δημόσια αντιπαράθεση είναι η καλύτερη ασπίδα απέναντι στη σύγχυση και στην απογοήτευση που προκαλούν οι καταστροφικές προφητείες. Και η κυβέρνηση αντί να οχυρώνεται πίσω από την απόλυτη ορθότητα των επιλογών της καλύτερο είναι να πατάει πάνω στην επιθυμία της κοινωνίας να αποφύγει τον γκρεμό, στη συλλογική αναζήτηση λύσεων και εναλλακτικών και διαφορετικών. Βεβαίως διάλογος με γενικόλογα συνθήματα και ασυνάρτητες προτάσεις δεν γίνεται. Όμως και οι πιο περίεργες προτάσεις πάντα έχουν να προσφέρουν είτε θετικά είτε αρνητικά. Οπωσδήποτε το κύριο είναι να αντιπαρατεθούν οι μείζονες επιλογές, ώστε η κοινωνία να διαλέγει υπεύθυνα και όχι στο κλίμα “δεν πληρώνουμε”. Χωρίς κόστος δεν υπάρχει διέξοδος.

ΤΟ ΠΡΩΤΟ, κύριο θέμα παραμένει: ποιοί θα πληρώσουν και πάλι, ποιοί δεν πληρώνουν. Και ύστερα όσο πυκνώνει η διεθνής οικονομική πίεση βασικό ερώτημα θα τίθεται ανάμεσα σε δύο κεντρικές επιλογές: συμφέρει τη χώρα, την οικονομική της ζωή, τους εργαζόμενους μια μακρά πολυετής αλλά σχετικά πιο ήπια ύφεση ή μια απότομη αλλά σύντομη πορεία προς τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων στα δημόσια οικονομικά της χώρας; Η πρώτη επιλογή δίνει περισσότερο χρόνο προσαρμογής των υπαρχουσών δομών και νοοτροπιών, ο ορίζοντας όμως θα παραμένει σκοτεινός. Η δεύτερη αν και πιο απειλητική περιορίζει συγκριτικά το κοινωνικό κόστος, καθώς ο χρόνος, η διάρκεια της ύφεσης είναι καθοριστική παράμετρος. Έχει όμως ως απαραίτητη προϋπόθεση την εξίσου ταχεία υλοποίηση εκτεταμένων πολιτικών αλληλεγγύης, δηλαδή μιας γρήγορης κοινωνικής ανακατανομής πόρων. Αλλά θέλουν να πληρώσουν οι έχοντες; Εδώ ελλοχεύει η πιω ισχυρή αμφισβήτηση της ικανότητας της χώρας να γλυτώσει την χρεωκοπία. Και αν δεν θέλουν τι περιμένει η κυβέρνηση για να οργανώσει αυτή την ανακατανομή;