Την Κυριακή του Πάσχα, την ημέρα της μεγάλης γιορτής, συμπληρώνεται ένας χρόνος από το κυπριακό δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν. Δεν είναι, βέβαια, μέρα για επετειακούς απολογισμούς, πολιτικολογίες και πικρές σκέψεις. Αλλά δεν είναι και επέτειος που θα έπρεπε να περάσει απαρατήρητη, πιστεύω.

Πού βρισκόμαστε, λοιπόν, έναν χρόνο μετά το δράμα του διπλού δημοψηφίσματος;

Από το δράμα φαίνεται πως περάσαμε στην απόλυτη απο-δραματοποίηση. Από τον πυρετό, στην υποθερμία.

Όσοι φοβούνταν ή προφήτευαν λιμούς, σεισμούς και καταποντισμούς μετά το «όχι», διαψεύστηκαν φυσικά. Κανένα δράμα. H ζωή χωρίς λύση στη μετα-Ανάν Κύπρο κυλά εξαιρετικά ήρεμα.

Τόσο ήρεμα που, όπως μου είπε ένας Τουρκοκύπριος που εργάστηκε με ζήλο για την επανένωση του νησιού, «αρχίζουμε να συνηθίζουμε επικίνδυνα στην ιδέα ότι η μη λύση δεν είναι κάτι φοβερό, θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε να ζούμε έτσι για πολύ. Ίσως για πάντα. Κι εμείς αρχίζουμε να το συνηθίζουμε και η Ευρώπη, τρομαγμένη στην αρχή, βλέπει πως μια διχοτομημένη Κύπρος δεν είναι δα και κανένα σπουδαίο πρόβλημα γι’ αυτήν...».

Στην ελεύθερη Λευκωσία σαν να ακούω την ηχώ του. «Πέρασα τη μισή ζωή μου να αγωνίζομαι για την ένωση με την Ελλάδα και την άλλη μισή να αγωνίζομαι κατά της διχοτόμησης. Τελειώνω τη ζωή μου έχοντας χάσει και στους δύο αγώνες», μου έλεγε παλαιός αγωνιστής της ΕΟΚΑ και μετέπειτα κορυφαίος διπλωμάτης.

Γιατί τόση απαισιοδοξία; - αναρωτιέμαι.

Αυτοψία στον κατεχόμενο Βορρά, πρώτα: Χιλιάδες άνθρωποι περνούν κάθε πρωί τα φυλάκια της γραμμής διχοτόμησης, από Βορρά προς Νότο, και επιστρέφουν κάθε απόγευμα με ένα μεροκάματο στην τσέπη πολλαπλάσιο εκείνου που θα έπαιρναν, αν το έβρισκαν, στον Βορρά. Οι νέοι που διαδήλωναν κατά του Ντενκτάς έχουν πάρει τα διαβατήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας και έχουν απαλλαγεί από αυτό το αίσθημα ασφυξίας, το αίσθημα εγκλεισμού σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, που τους έκανε να εξεγείρονται. Κίνηση, εμπόριο, τουρίστες, λέξεις άγνωστες στο κατεχόμενο μισό της Κύπρου, αρχίζουν να μπαίνουν στο λεξιλόγιό της. Κι όπου ταξιδέψει κανείς στον Βορρά, ένα απέραντο εργοτάξιο. Πολυτελείς επαύλεις, τουριστικά συγκροτήματα και μεζονέτες φυτρώνουν παντού, με πυρετώδεις ρυθμούς, προς πώληση σε Άγγλους πελάτες συνήθως. Και, συνήθως, σε γη που ανήκει και διεκδικείται από τους νόμιμους Ελληνοκυπρίους ιδιοκτήτες της. Σαν να είναι σίγουροι, πωλητές και αγοραστές, ότι οι νόμιμοι ιδιοκτήτες δεν θα επιστρέψουν ποτέ. Ο κωδικός είναι «Ταϊβάν»...

Πίσω στον Νότο, όλοι συζητούν για μια επικείμενη νέα πρωτοβουλία του ΟΗΕ. Μα θα υπάρξει; Έχει κανείς στη διεθνή σκηνή κίνητρο να ανακινήσει ένα θέμα που ούτε για την Ουάσιγκτον ούτε για τις Βρυξέλλες παρουσιάζεται πια επείγον;

Είναι, λοιπόν, και πάλι το Κυπριακό ένα παιχνίδι υπομονής, ψυχραιμίας, στρατηγικής βάθους χρόνου; Ή μήπως έχουν δίκιο οι πιο απαισιόδοξοι που υποστηρίζουν πως η απόρριψη μιας επώδυνης και εξοργιστικά άδικης, σε μερικά σημεία της, λύσης ήταν μια τελευταία ευκαιρία και πως ο ελληνισμός θα δυσκολευτεί να βρει ξανά μέσα και όπλα να ανακινήσει μια νέα παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα, πως οδηγούμαστε σε μια βελούδινη διχοτόμηση, μια διχοτόμηση διά διολισθήσεως, και μάλιστα χωρίς εδαφικά ή άλλα ανταλλάγματα και με το ηθικό βάρος της να πέφτει στις δικές μας πλάτες, αντί στις πλάτες των εισβολέων του ’74;

Μήπως έχουν δίκιο οι απαισιόδοξοι που λένε πως στην πιο κρίσιμη στιγμή της η Κύπρος είχε τη διπλή ατυχία να βρεθεί στο μεν «εθνικό κέντρο» με μια νεοεκλεγμένη κυβέρνηση που νοιαζόταν περισσότερο να αποφύγει το όποιο πολιτικό κόστος παρά να αναμετρηθεί με την Ιστορία, στη δε Λευκωσία με έναν παλαιάς κοπής Πρόεδρο που δεν κατάλαβε, δεν υποψιάστηκε καν ότι η Άγκυρα άλλαζε γραμμή και οδηγήθηκε, αφελώς, να αποδεχθεί την επιδιαιτησία του Ανάν, για ένα σχέδιο που δεν ήθελε καν να διαπραγματευθεί, για να βρεθεί εν τέλει με την πλάτη στον τοίχο...

Επιστρέφω από την Κύπρο με μια γεύση μάλλον απαισιόδοξη. Και με την ευχή να διαψευστεί.