Στην πολιτική χρειάζεσαι εκτός των άλλων και τύχη ή, πιο συγκεκριμένα, χρειάζεσαι μια ευνοϊκή συγκυρία. Και σήμερα η συγκυρία στη Βρετανία είναι σχεδόν η καλύτερη δυνατή για τους Εργατικούς.
Πρώτο στοιχείο, τα χάλια των Τόρηδων. Δεν εννοώ τη μείωση των ποσοστών τους στις δημοσκοπήσεις. Αυτό έχει ξανασυμβεί, στο πλαίσιο πάντα ενός δικομματικού συστήματος όπου τα δύο μεγάλα κόμματα εναλλάσσονται στην εξουσία.
Δεν μιλάμε όμως για υποχώρηση – μιλάμε για βαθιά παρακμή. Η ηγετική ομάδα του Συντηρητικού κόμματος αποτελείται από παλιάτσους, απρόσωπους διεκπεραιωτές και όχι ιδιαίτερα ευφυείς ακροδεξιούς.

Σε σύγκριση με τις βουλευτικές εκλογές, το μεγάλο πλεονέκτημα του δημοψηφίσματος υποτίθεται ότι είναι η καθαρότητα.
Ο κυρίαρχος λαός απαντά Ναι ή Οχι σε συγκεκριμένο ερώτημα και με τρόπο που δεν επιδέχεται αμφισβήτηση επειδή δεν εκλέγει αντιπροσώπους, οι οποίοι μερικές φορές είτε αθετούν τις προεκλογικές υποσχέσεις είτε αυτονομούνται και εμπλέκονται σε κομματικές μανούβρες χωρίς την άδεια των εντολέων τους.
Τα πράγματα φαίνονται απλά αλλά δεν είναι.
Γιατί, όσο παράξενο κι αν ακούγεται, το τίμημα για την καθαρότητα της απάντησης –τι πιο καθαρό από το Οχι ή το Ναι στο δίλημμα του δημοψηφίσματος;– είναι η ασάφεια.

Μπορεί η Ευρώπη (Ευρωπαϊκή Eνωση - ΕΕ) να αποφύγει τα χειρότερα - την πλήρη ενδεχομένως κατάρρευση - μετά το καταστροφικό αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος που οδηγεί στο Brexit, την έξοδο της χώρας από την ΕΕ; Νομίζω ότι υπό προϋποθέσεις μπορεί. Και πρέπει. Μπορεί, δηλαδή, το Brexit να λειτουργήσει θεραπευτικά αν η Ενωση θελήσει να αντλήσει τα αναγκαία διδάγματα και συμπεράσματα

Δεν χρειάζεται μεγάλη φαντασία για να εικάσουμε τους τίτλους εάν είχε επικρατήσει το Bremain αντί του Brexit. «Οι Βρετανοί δεν παρασύρθηκαν απ’ τις σειρήνες του λαϊκισμού!» θα θριαμβολογούσαν οι σχολιαστές. «Οπως το 1940 και σήμερα: Η Μάχη της Αγγλίας έκρινε το μέλλον της Ευρώπης» θα έγραφαν, αντιστεκόμενοι - ελπίζω - στον πειρασμό να τοποθετήσουν τη φωτογραφία του Ντέιβιντ Κάμερον πλάι σε εκείνη του Ουίνστον Τσόρτσιλ.

Η Ιστορία γράφεται και πάει μπροστά με «μαγκιές», αυτό το γνωρίζουμε. Πολλές ρήξεις και τομές δεν θα είχαν γίνει χωρίς παράλογες κινήσεις. Οταν επισημαίνουμε το κόστος διαφόρων ειδών «μαγκιάς», δεν είναι επειδή λατρεύουμε την αδράνεια ή τη διατήρηση του στάτους κβο. Απλώς να επισημάνουμε ότι όταν πίσω από τις «μαγκιές» δεν υπάρχει σχέδιο ή παράτολμο θάρρος ή, ακόμη καλύτερα, και τα δύο, η καταστροφή παραμονεύει. Να το πούμε και απλά, λαϊκά; Τζάμπα μαγκιά δεν υπάρχει, ούτε στις διεθνείς σχέσεις…

Οι Βρετανοί λένε ότι θέλουν ένα ελεύθερο έθνος, γράφει η Liberation, στο κύριο άρθρο της και κάνει μια συναρπαστική ανάλυση για τους «εθνοκυρίαρχους», όπως τους αποκαλεί.

Γράφει αναλυτικά:

«Θέλουν να ξαναγίνουν κυρίαρχοι στο σπίτι τους... Με λίγα λόγια αυτό ήταν και το κριτήριο για το Brexit, όπως τουλάχιστον το παρουσίασαν οι οπαδοί τους καθώς και οι «εθνοκυρίαρχοι» όλης της Ευρώπης.

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Βρετανία μπορεί σε μια δεύτερη ανάγνωση να παραγάγει ορισμένες ευεργετικές συνέπειες για την Ενωση. Βεβαίως, σε μια πρώτη προσέγγιση το Brexit - εάν και εφόσον συντελεσθεί μετά την ενεργοποίηση του σχετικού άρθρου της Συνθήκης - θα σηματοδοτήσει τον πρώτο ακρωτηριασμό της Ενωσης και την αμφισβήτηση του τελεσίδικου χαρακτήρα της ενοποίησης

Οι μόνοι που πανηγύρισαν για το Brexit στην Ελλάδα είναι η Χρυσή Αυγή και ο Λάκης Λαζόπουλος. Οι πρώτοι θυμήθηκαν τα γνωστά εθνικιστικά παραληρήματα τους και ο τηλε-λαϊκιστής καλλιτέχνης εξέφρασε τις μόνιμες αντι-ευρωπαϊκές του θέσεις: «η Αγγλία δεν έφυγε από την Ευρώπη, έφυγε από την Ευρώπη της Γερμανίας. Η Ευρώπη αποχώρησε πρώτη. Από τα ιδανικά της, από την αδυναμία της να προσφέρει μια ζωή πολιτισμένη και ανθρώπινη στους Ευρωπαίους πολίτες. Σκόρπισε φτώχεια, ανεργία, μίσος». Η Αγγλία όμως δεν είναι ούτε η χώρα της φτώχειας, ούτε της ανεργίας. Ακόμα και το μίσος είναι μια αντιδραστική επινόηση των ευρωσκεπτικιστών, που βλέπουν παντού μια απειλή απέναντι στην άλλοτε κραταιά αυτοκρατορία.

...Το αποτέλεσμα του Brexit ήταν οριακό αλλά καθόλου τυχαίο. Γενιές διαπλάστηκαν με τη ρητορική του αντιευρωπαϊσμού, την περιφρόνηση στην «Ευρώπη», το μίσος προς τους γκρίζους γραφειοκράτες των Βρυξελλών «που βαρεθήκαμε να μας λένε τι να κάνουμε». Ο Κάμερον, ο μοιραίος πρωθυπουργός, έχτισε καριέρα τοκίζοντας στον ευρωσκεπτικισμό.

Το Ηνωμένο Βασίλειο έκανε ένα άλμα στο κενό. Επειτα από δύο 10ετίες συστηματικής καλλιέργειας του ευρωσκεπτικισμού και αντιμετώπισης της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως μιας απλής κοινής αγοράς, ο Ντ. Κάμερον αποδεικνύεται ο μοιραίος άνθρωπος. Η βρετανική οικονομία και η απασχόληση θα υποστούν ζημιά. Οι εξαγωγές της χώρας θα ταλαιπωρηθούν καθώς θα πρέπει να συναφθούν νέες εμπορικές συμφωνίες με την Ευρώπη και άλλες χώρες του κόσμου – οι σχετικές διαπραγματεύσεις συνήθως διαρκούν 5-7 χρόνια. Η χώρα και ειδικά το City ως χρηματοπιστωτικό κέντρο αποδυναμώνονται καθώς θα πάψουν να είναι πύλη ευρωπαϊκής εισόδου για την Κοινοπολιτεία και τρίτες χώρες.

Οι Βρετανοί είχαν ανέκαθεν ένα κόμπλεξ απέναντι στους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Η ιστορία τους, από το 1689 μέχρι σήμερα, χαρακτηριζόταν πάντα από σταθερότητα. Η ηπειρωτική Ευρώπη γνώρισε αυτό το διάστημα μεγάλη αναταραχή: τη Γαλλική Επανάσταση του 1789, την αποτυχία των φιλελεύθερων επαναστάσεων του 1848, την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917.

Ακουγα, χθες, τον Αλέξη Τσίπρα να ισχυρίζεται ότι «η αίσθηση της κοινής [ευρωπαϊκής] προοπτικής και του κοινού μέλλοντος δίνει τη θέση της στη δήθεν ασφάλεια της εθνικής περιχαράκωσης και στον εθνικό απομονωτισμό» και δεν πίστευα στ’ αφτιά μου. Αυτός δεν είχε κάνει, πέρυσι, ένα απολύτως διχαστικό δημοψήφισμα με αίτημα ένα γενικώς και αορίστως Οχι, για το οποίο μάλιστα ισχυριζόταν ότι «δεν είναι απλά ένα σύνθημα αλλά [η] ξεκάθαρη επιλογή του λαού για το πώς θα ζήσει την επόμενη μέρα»;