Απόσπασμα από δήλωση κυβερνητικού εκπροσώπου κάπου στον πλανήτη Γη: «Η κυβέρνηση δεν παρεμβαίνει ούτε στα μέσα ενημέρωσης ούτε στη δουλειά των δημοσιογράφων. Σέβεται απόλυτα την ανεξαρτησία τους». Εδώ γελάει κάθε πικραμένος, ακόμα κι αν έχει συνεργάτη-σύμβουλο έναν περιοδεύοντα πολιτευτή της περιωπής του κ. Ψαριανού. Και γελάει αυτοσαρκαστικά, από θλίψη. Ακόμα και ο ίδιος ο κυβερνητικός εκπρόσωπος γελάει από μέσα του τη στιγμή που κάνει μια τόσο παραμυθητική δήλωση. Σαρκαστικά. Ξέρει γιατί. Κι εμείς ξέρουμε. Και οι αναγνώστες-τηλεθεατές-ακροατές ξέρουν. Το πιστοποιούν άλλωστε και οι έρευνες της κοινής γνώμης διεθνώς, στις οποίες καταγράφονται υψηλά έως υψηλότατα ποσοστά αναξιοπιστίας των ΜΜΕ.

Δεκάδες δημοσιογράφοι έχουν περιθωριοποιηθεί, έχουν μετακινηθεί βιαίως, υποβαθμίστηκαν ή μπήκαν στο ψυγείο

Εικόνα κατοχής και σφετερισμού από τους εκλεκτούς της κυβέρνησης Ν.Δ. επικρατεί στην ΕΡΤ εδώ και έναν χρόνο. Στην αρχή με τοποθετήσεις στρατηγικού χαρακτήρα στις θέσεις-κλειδιά και στη συνέχεια με τη συστηματική ανατροπή όσων χτίστηκαν στην περίοδο 2015-2019: προγράμματα, εκπομπές, δομές, πρόσωπα, απομακρύνονται ή καταργούνται από το νέο καθεστώς, που έχει απλώσει πλοκάμια μέχρι την τελευταία γωνιά της διοικητικής πυραμίδας.

Είναι γνωστό πως ο σίγουρος χαμένος στις ένοπλες συρράξεις και στις δραματικές διακρατικές κρίσεις είναι η αλήθεια και η ενημέρωση. Ο Βίσμαρκ, μάλιστα, υποστήριζε πως τα μεγαλύτερα ψέματα λέγονται ύστερα από το κυνήγι, κατά τη διάρκεια του πολέμου και πριν από τις εκλογές.

Παντού στον κόσμο, η ματιά που τα καθιερωμένα εθνικά μέσα ενημέρωσης έχουν για την κατάσταση σε περίοδο διακρατικών κρίσεων είναι, συνήθως, από την πλευρά των «εθνικών συμφερόντων».

Από τις πιο εμφανείς διαφορές ανάμεσα σε μας και τους ξένους –εννοώ τους Δυτικοευρωπαίους– είναι οι θεσμικές ρυθμίσεις που καθορίζουν το πώς λειτουργεί η τηλεόραση. Δεν αναφέρομαι στην ποιότητα. Η τηλεοπτική αθλιότητα ενδημεί σε όλες τις χώρες, ιδίως σε ερασιτεχνικά ιδιωτικά κανάλια όπου βλέπεις και ακούς τέρατα και σημεία. Στα πιο σοβαρά, όμως, και στο ειδησεογραφικό τμήμα τους ισχύουν ορισμένοι κανόνες οι οποίοι στα καθ’ ημάς όχι μόνο δεν τηρούνται αλλά παραβιάζονται κατάφωρα.

Αν και του επαγγέλματος, συμβαίνει να είμαι ξενομαθημένος. Κι αυτό εξηγεί γιατί η πρώτη μου γνωριμία με τα ελληνικά δελτία ειδήσεων ήταν κάτι σαν πολιτισμικό σοκ.

Οι στίχοι είναι παλιοί και γνωστοί ήδη από τα ρομαντικό χρόνια του 19ου αιώνα, τότε που μεσουρανούσε το άστρο του Αλεξάνδρου Σούτσου: Είν’ ελεύθερος ο Τύπος, φθάνει μόνον να μην βλάψεις / της Αρχής τους Υπαλλήλους, τους Κριτάς, τους Υπουργούς μας και των Υπουργών τους φίλους· / είν’ ελεύθερος ο Τύπος, φθάνει μόνον να μη γράψεις. Η πρόσφατη δίωξη και το «αυτόφωρο» των δημοσιογράφων του Φιλελευθέρου για ένα πρωτοσέλιδο με τίτλο «Ανήθικο πάρτι» έφερε στο προσκήνιο της δημοσιότητας πολλά προβλήματα, που εδώ και καιρό, ναρκοθετούν την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών: ένα τυποκτόνο νόμο, τη δυσανεξία της κυβέρνησης στην πολιτική κριτική, την επιλεκτική κατασκευή εχθρών.

Επειτα από 95 χρόνια θητείας στη δημόσια ζωή, η εφημερίδα που κρατάτε ίσως να μη βρίσκεται τις επόμενες ημέρες στη συνηθισμένη θέση της στα περίπτερα. Μπορεί μέσα στις σελίδες της να πέρασε η πολιτική, πνευματική, οικονομική ζωή της χώρας, να αποτυπώθηκαν οι ελπίδες, τα πάθη και οι παθογένειες της κοινωνίας, αλλά οι αμείλικτες οικονομικές συνθήκες, τα εκδοτικά λάθη και η διαρκής πολιτική στοχοποίησή της πιέζουν για υποστολή της σημαίας της.

Αν στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης υπήρχε ένας χώρος που παρά τα λάθη του, μερικές φορές και τις υπερβολές του, υπεράσπιζε τον ορθό λόγο, τις σταθερές αξίες της φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας, τον διάλογο και τον πλουραλισμό, αυτός ήταν κυρίως ο χώρος που κάλυπταν οι δύο εφημερίδες του ΔΟΛ, «Το Βήμα» και «Τα Νέα». Από την άλλη πλευρά, την αποκαλούμενη και συντηρητική, που σε πολλά πράγματα ήταν πιο προοδευτική από κάποιους δήθεν ριζοσπάστες αριστερούς, υπάρχει η «Καθημερινή». Σήμερα ο χώρος της μετριοπάθειας, της σύνεσης και της συναίνεσης κινδυνεύει να χάσει τις δύο πιο σοβαρές εφημερίδες του.