Η πανδημία έχει αναδείξει την ανάγκη για ισχυρό σύστημα Υγείας

«Είναι πάρα πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητή η επίδραση που έχει η ανθρώπινη κοινωνία στον πλανήτη και κατά πόσο μπορεί να την αντέξει»

Την ανάγκη επέκτασης του δημόσιου συστήματος Υγείας τόνισε ο καθηγητής Μικροβιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας Αλκιβιάδης Βατόπουλος μιλώντας στην ΑΥΓΗ και συμπληρώνει ότι πρέπει να αναπροσαρμόσουμε γενικότερα τον τρόπο που ζούμε. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Όμικρον έχει φέρει νέα δεδομένα και πιέζει το Εθνικό Σύστημα Υγείας, ωστόσο παραμένει ενεργό το ενδεχόμενο να αποτελεί το τέλος της πανδημίας λόγω υπερμεταδοτικότητας.

Επιβεβαίωσε δε ότι το μέτρο του 50%+1 στα σχολεία δεν ήταν απόφαση της Επιτροπής και θεωρεί αναπόφευκτη την άνοδο των κρουσμάτων στα παιδιά το επόμενο διάστημα. Τέλος, ο Αλκιβιάδης Βατόπουλος υπογραμμίζει ότι δεν έχει εξαντληθεί το μέτρο της πειθούς για τον εμβολιασμό στη χώρα, κάτι που -σε συνδυασμό με τις ελλείψεις στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας- έχει αποτέλεσμα να μην έχουμε το επιθυμητό ποσοστό εμβολιασμένων πολιτών.

* Σε τι κατάσταση βρισκόμαστε σήμερα με την πανδημία;

Έχουμε ένα ιογενές νόσημα, το οποίο -πρέπει να το θυμόμαστε αυτό συνέχεια- μεταδίδεται με την αναπνοή. Είτε με τα σταγονίδια, κατά κύριο λόγο, που σημαίνει απόσταση μεταξύ των ανθρώπων λιγότερο από ένα μέτρο, αλλά τώρα τελευταία φαίνεται ότι υπάρχει και αερογενής τρόπος μετάδοσης, που σημαίνει μόλυνση έστω κι αν δεν έρχονται σε στενή επαφή. Π.χ. σε ένα κλειστό δωμάτιο ένας άνθρωπος που έχει τον ιό με τον βήχα του ο ιός να βγει στον αέρα και να τον εισπνεύσουν άνθρωποι που θα βρεθούν σε επόμενη φάση στον χώρο. Πράγμα που δείχνει τις δυσκολίες που υπάρχουν στην αντιμετώπισή του.

Επίσης ένα ακόμα χαρακτηριστικό είναι οι συχνές μεταλλάξεις και η επιλογή παραλλαγών, που για να επιλεγούν σημαίνει ότι οπωσδήποτε είναι πιο μεταδοτικές. Άρα έχουμε έναν ιό που γίνεται συνέχεια πιο μεταδοτικός. Τούτων δοθέντων, πότε θα σταματήσει αυτή η πανδημία; Ουσιαστικά όταν ή ο ιός έχει γίνει πάρα πολύ μεταδοτικός και έχει χάσει πολύ από την παθογόνο δύναμή του ή όταν αποκτήσει ανοσία ένα πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

* Η Όμικρον -που έχει τα στοιχεία της υπερμεταδοτικότητας- μπορεί να αποτελέσει το τέλος της πανδημίας;

Θα μπορούσε, αλλά ποτέ κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος γιατί μπορεί να εμφανιστεί μία νέα παραλλαγή. Ακόμα είμαστε μακριά από τα να πούμε ότι πλησιάζουμε στο τέλος της επιδημίας, με την έννοια ότι πριν από δύο μήνες δεν υπήρχε η Όμικρον και όλα ήταν διαφορετικά. Το «καλό» σε αυτή την ιστορία είναι ότι αυξάνεται η ανοσία του πληθυσμού, είτε με τα εμβόλια είτε με τη νόσο. Πλέον έχουμε έναν πληθυσμό παγκόσμια που έχει έρθει σε επαφή με τον ιό και υπάρχει μία στοιχειώδης ανοσία που διευκολύνει την κατάσταση.

* Είναι υπαρκτό το σενάριο να έχουμε ξεμπερδέψει σε έναν μήνα με την Όμικρον;

Όλα αυτά τα σενάρια είναι υπαρκτά. Αν θα ισχύσουν κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος. Είναι αυτό που λένε «θα κολλήσουμε όλοι να ησυχάσουμε». Ε, αφού ισχύει εν πολλοίς. Είναι ρεαλιστικό να το λες, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα ισχύσει. Γιατί σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να εμφανιστεί ακόμα μία παραλλαγή και να έχει άλλα χαρακτηριστικά, αλλά γενικώς για να επικρατήσουν παραλλαγές θα πρέπει να είναι πολύ μεταδοτικές. Είναι αναγκαίο χαρακτηριστικό. Η Όμικρον έχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Οπότε είναι ρεαλιστικό το σενάριο να πει κανείς ότι με αυτή την ιστορία μπορεί να ξεθυμάνει η πανδημία. Μακάρι να είναι έτσι τα πράγματα, μόνο στην πορεία θα το δούμε.

* Το αισιόδοξο σενάριο συνεπάγεται και άρση των περιορισμών;

Αυτό είναι λίγο νωρίς να το πούμε, γιατί μία από τις παραμέτρους που κοιτάμε είναι να μην έχει τόσους αρρώστους ώστε να μην μπορεί να τους νοσηλεύσει. Κάθε σύστημα Υγείας έχει τα όριά του. Πόσο μάλλον το δικό μας, που έχει τα θέματα που γνωρίζουμε. Πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια να μην αρρωστήσει πολύς κόσμος. Θα ήταν ντροπή να υπήρχαν πολίτες που θα μπορούσαν να γίνουν καλά και να μην γίνονται γιατί δεν μπορούν να νοσηλευτούν. Συνεπώς, επειδή η Όμικρον είναι πολύ μεταδοτική και άρα θα έχουμε πολλές νοσηλείες, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και να μην δώσουμε την αίσθηση ότι είναι μία απλή γριπούλα και ότι ξεμπερδεύουμε.

* Ακούμε για ήπια νόσο, αλλά βλέπουμε αυξημένες εισαγωγές στα νοσοκομεία.

Ακριβώς, επειδή είναι πολύ μεγάλα τα νούμερα.

* Δηλαδή, αναλογικά δεν είναι τόσες οι εισαγωγές όσες είχαμε με τη Δέλτα, αλλά σε ποσότητα αυξάνονται.

Ναι. Σε τυχαία νούμερα, αν αρρωστήσουν 1.000.000 πολίτες και το 10% είναι βαριά, σημαίνει 100.000 άνθρωποι. Αν αρρωστήσουν 10.000 άνθρωποι και το 20% είναι βαριά, είναι πολύ λιγότεροι. Είναι θέμα αριθμών.

* Μήπως θα πρέπει να συνηθίσουμε να ζούμε με νέους κανόνες γενικότερα στη ζωή μας από εδώ και πέρα;

Υπάρχει βιβλιογραφία από το 2007 με μελέτες που είχαν γίνει εξαιτίας του πρώτου SARS, που έλεγαν ότι οι κορωνοϊοί είναι μία ομάδα ιών οι οποίοι μπορούν να προκαλούν πανδημίες. Συνεπώς αυτή η υπεραισιοδοξία που υπήρχε δεν είναι σωστή. Άλλωστε υπάρχουν θέματα που έχουν επισημανθεί από πολλούς και αφορούν τον υπερπληθυσμό, την κατανάλωση ενέργειας, τα πολλά ταξίδια, που είναι παράμετροι που μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλα προβλήματα δημόσιας υγείας.

Προφανώς η παράμετρος υγεία θα πρέπει να μπαίνει πάρα πολύ στον τρόπο που κινούμαστε. Κατά πόσο αυτό είναι εφικτό είναι μία άλλη ιστορία. Είναι και η κλιματική αλλαγή και η βιομηχανική κτηνοτροφία. Όλα αυτά μπαίνουν στο ίδιο πακέτο. Εμπεριέχουν κινδύνους που δεν είναι ορατοί άμεσα, αλλά υπάρχουν.

* Άρα πρέπει να αναπροσαρμόσουμε και τον τρόπο που ζούμε, αλλά και το πώς βλέπουμε το σύστημα Υγείας.

Ακριβώς. Το δημόσιο σύστημα Υγείας πρέπει να επεκταθεί και να γίνει Υγείας και όχι Περίθαλψης. Θα πρέπει το θέμα της Υγείας να εισχωρήσει σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Για παράδειγμα, ακόμα και ένα γεφύρι που χτίζουμε θα πρέπει να δούμε κατά πόσο επηρεάζει κάτι που έχει να κάνει με την Υγεία. Δηλαδή αυτό που λένε οι περιβαλλοντολόγοι και τους θεωρούν γραφικούς. Πρέπει να ξεφύγει η συζήτηση που γίνεται για το περιβάλλον, την ανάπτυξη και να μην θεωρούνται γραφικά. Είναι μία προτεραιότητα κατά τη γνώμη μου και όσο αργούμε να το καταλάβουμε θα δυσκολευόμαστε να κάνουμε πίσω.

Είναι πάρα πολύ σημαντικό να γίνει κατανοητή η επίδραση που έχει η ανθρώπινη κοινωνία στον πλανήτη και κατά πόσο μπορεί να την αντέξει. Για να είμαστε πιο πρακτικοί όμως νομίζω ότι η πανδημία έχει δείξει την ανάγκη του συστήματος Υγείας, του δημόσιου συστήματος Υγείας, του δημόσιου συστήματος περίθαλψης και του δημόσιου συστήματος δημόσιας υγείας. Το τελευταίο κομμάτι είναι η πρόληψη, η επιτήρηση και η ενσωμάτωση των παραμέτρων υγείας σε κάθε δραστηριότητα.

* Με το άνοιγμα των σχολείων είδαμε ξανά άνοδο στα επιδημιολογικά δεδομένα που αφορούν τους ανήλικους.

Ακόμα δεν έχουμε δει την επίδραση του ανοίγματος. Αυτή θα τη δούμε το νωρίτερο με την επόμενη εβδομάδα. Ήταν ένα στοίχημα αυτό που έχει τεθεί. Τα παιδιά πρέπει να πάνε στα σχολεία. Προφανώς το ιδανικό θα ήταν μικρότερες τάξεις, όλα αυτά που ακούγονται. Το θέμα είναι ότι, αν αυτά δεν υπάρχουν, θα πρέπει να βρεθεί ένας άλλος ρεαλιστικός τρόπος, που είναι αυτός που επελέγη με τα τεστ και τις μάσκες.

Προφανέστατα, η κοινωνία πρέπει να ζητήσει -έστω και μεσοπρόθεσμα- να γίνουν όλα αυτά που πρέπει, ώστε να μην έχουμε μεγάλες τάξεις, συνωστισμό των παιδιών. Μέχρι να γίνει αυτό, τα σχολεία πρέπει να προσπαθήσουμε να τα λειτουργήσουμε και συνεπώς επελέγη αυτή η λογική.

* Πολλοί λένε -και η ίδια η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως παραδέχτηκε- ότι θα δούμε μία άνοδο.

Θα τη δούμε. Αυτό που έχει σημασία είναι να δούμε αν υπάρχουν συρροές στα σχολεία. Αυτό θέλει έναν ειδικό τρόπο να το μελετήσει κανείς. Πιστεύω ότι ο ΕΟΔΥ έχει οργανωθεί αρκετά, ώστε να μπορούμε να δούμε αν τα κρούσματα είναι απόρροια του σχολείου ή κόλλησαν σε άλλες δραστηριότητες. Αυτό είναι το μέτρο που θα μας δείξει τι έχει γίνει με τα σχολεία.

* Έχει ασκηθεί κριτική, πάντως, και για το μέτρο του 50%+1.

Το 50%+1 έχουμε πει επισήμως ότι δεν ήταν θέση της επιτροπής. Είχε τεθεί από τον Σεπτέμβριο ως ένα όριο, το οποίο για εκπαιδευτικούς λόγους δεν μπορεί να λειτουργήσει το σχολείο. Η φιλοσοφία που λέμε είναι ότι δεν κλείνουμε το σχολείο και με τα πολλά τεστ προσπαθούμε να περιορίσουμε τη διασπορά. Όταν αυτό δεν το πετύχουμε, αναγκαστικά πρέπει να κλείσει. Αλλά δεν μπορούμε να ξέρουμε από τώρα τον αριθμό και δεν είναι απαραίτητο να είναι ενιαίο σε όλη την Ελλάδα.

* Να κλείσουμε με το θέμα τον εμβολίων. Υπάρχει ακόμα, μετά από έναν χρόνο του προγράμματος «Ελευθερία», αρκετός κόσμος -και σε μεγάλες ηλικίες- που δεν έχει εμβολιαστεί. Μπορεί να ανατραπεί αυτό, έστω και τώρα;

Είναι θέμα αγωγής υγείας. Δηλαδή πώς μπορείς να πείσεις τον πληθυσμό να αλλάξει τη συμπεριφορά του. Δεν είναι εύκολο και γι’ αυτό πολλές φορές είναι αναγκαία η επιβολή. Δική μου γνώμη είναι ότι δεν έχει εξαντληθεί το μέτρο της πειθούς. Βέβαια, ένας από τους λόγους που δεν έχει εξαντληθεί είναι διότι στην Ελλάδα δεν έχουμε συστήματα πρωτοβάθμιας περίθαλψης, όπου ο πολίτης θα έχει τον γιατρό του και τον εμπιστεύεται. Στο εξωτερικό, μέσω των προσωπικών γιατρών ενημερώνονταν για το εμβόλιο και πείθονταν.

Παρ’ όλο που κι εγώ βγαίνω στα μέσα και στηρίζω το εμβόλιο, οι συγγενείς μου θέλουν να τους μιλήσω προσωπικά. Ο κόσμος θέλει έναν άνθρωπο να του το πει ο ίδιος. Εδώ φάνηκαν οι ελλείψεις που υπάρχουν. Αυτοί που φοβούνται δεν έχουν κάπου να αποταθούν. Δεν ξέρω κι αν οι γιατροί στην πρωτοβάθμια είναι ενημερωμένοι. Η πειθώ στην Ελλάδα δεν έχει πετύχει και αναγκαστικά πάμε στην επιβολή.

Ένα μεγάλο πράγμα στη δημόσια υγεία -που είναι πολιτική δραστηριότητα- είναι η ενημέρωση. Όχι τα σποτάκια στην τηλεόραση, αλλά πραγματική ενημέρωση. Αυτό δεν το έχουμε. Πολλοί γιατροί και κυρίως νοσηλευτές θα μπορούσαν να βοηθήσουν, να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου. Υπάρχει φόβος. Εκτός από τους «ψεκασμένους» -που δεν μου αρέσει ο όρος-, οι οποίοι είναι ελάχιστοι και έχουν πολιτική άποψη για το εμβόλιο, οι υπόλοιποι απλώς φοβούνται, είναι σαφές.