"Oύτις εμοί γ όνομα". Η ακατονόμαστη χώρα και η Αριστερά
Στρατής Μπουρνάζος, Αυγή της Κυριακής, 09/03/2008
Αυτοί εδώ οι χωριάτες, που τη γλώσσα τους την καταλαβαίνουν περίφημα κι οι Βούλγαροι κι οι Σέρβοι, αντιπαθούν τους πρώτους γιατί τους πήρανε τα παιδιά τους στο στρατό. Μισούν τούς δεύτερους που τους κακομεταχειρίζονται για Βουλγάρους. Και κοιτάνε με αρκετά συμπαθητική περιέργεια εμάς τους περαστικούς Ρωμιούς, επειδή είμαστε οι γνήσιοι πνευματικοί υπήκοοι τού Πατρίκ,δηλαδή του "Ορθόδοξου Πατριάρχη της Πόλης" [...]. Ωστόσο, δεν θέλουν να είναι μήτε "Μπουλγκάρ" [Βούλγαροι] μήτε "Σρρπ" [Σέρβοι] μήτε "Γκρρρτς" [Έλληνες]. Μοναχά "Μακεντόν ορτοντόξ".
(Στράτης Μυριβήλης, |Η ζωή εν τάφω|, α’ έκδ., Αθήνα 1924)
Στο ευφρόσυνο ανοιξιάτικο κλίμα, με τον άνεμο να φουσκώνει τα πανιά της Αριστεράς, ένα μικρό σύννεφο αχνοφαίνεται στον ορίζοντα: η αμηχανία του ΣΥΡΙΖΑ και του ΣΥΝ για το Μακεδονικό. Αν δεν λαθεύω, η επίσημη θέση --δεν μιλάω για επιμέρους στελέχη, μέλη ή συνιστώσες-- κινείται από τη σιωπή μέχρι κάποιες τοποθετήσεις υπέρ της σύνθετης ονομασίας, με την αμηχανία να δίνει τον τόνο: θα δούμε, θα σκεφθούμε, θα συσκεφθούμε... Κι όμως, το ζήτημα αποτελεί, για τη δικιά μας Αριστερά, όπως έχει φανεί και παλιότερα, πεδίον δόξης λαμπρόν, καθώς σ’ αυτό διασταυρώνονται πολλές ευκαιρίες για να τοποθετηθεί σε θέματα μεγάλα, δύσκολα, αλλά και προνομιακά, αναδεικνύοντας την υπεροχή των ιδεών της: μπορεί, παρεμβαίνοντας σε αυτό το μπλεγμένο κουβάρι που λέγεται "Μακεδονικό", να αντιπαρατεθεί στον εθνικισμό, τον ρατσισμό και τον ελληνοκεντρισμό, στον ιμπεριαλισμό και συνάμα στον πατριωταράδικο "αντιιμπεριαλισμό", να προβάλλει, πολύ συγκεκριμένα, τις ιδέες της για ειρηνική συνύπαρξη στα Βαλκάνια, να μιλήσει για τις μειονότητες, να αναδείξει τα αδιέξοδα της "υπερήφανης" ελληνικής πολιτικής και άλλα πολλά.
Είναι, πολλά, μα πάρα πολλά, αυτά που έχουμε, που μπορούμε και οφείλουμε να πούμε. Τα κωδικοποιώ, με σχετική συντομία.
Ο Αριστοτέλης και ο Βουκεφάλας στερούνται απόψεως επί του ζητήματος
α) Το πρώτο σημείο, από το οποίο θέλω να ξεκινήσω, είναι ότι η συζήτηση και τα επιχειρήματα πρέπει να εδράζονται στο σήμερα. Δεν μπορούμε να ψάχνουμε στα ευρήματα της Βεργίνας, στον Αριστοτέλη ή στον Παύλο Μελά τις απαντήσεις για τις σχέσεις μας με το γειτονικό κράτος, το όνομά του κ.ο.κ. Όπως ακριβώς δεν είναι δυνατόν να ανατρέχουμε στη μάχη του Μαντζικέρτ ή τη Μικρασιατική Καταστροφή για να σταθμίσουμε τις σχέσεις μας με την Τουρκία. Κι αυτό ισχύει για όλες τις πλευρές: ανεξάρτητα από το αίμα και τα δάκρυα που χύθηκαν, από το πόσοι ετελεύτησαν, ένθεν και ένθεν, "εν στόματι μαχαίρας", σήμερα η Μικρά Ασία είναι τουρκική και η ελληνική Μακεδονία είναι ελληνική. Οριστικώς και αμετακλήτως, ανεξάρτητα από το δίκιο και το άδικο.
β) Η Ιστορία όμως --αρκεί οι αναδρομές να μη γίνονται υπό το φως του λύχνου του Κρυφού Σχολειού-- μας είναι απολύτως αναγκαία για να καταλάβουμε πώς διαμορφώθηκε η σημερινή πραγματικότητα: πώς από το γλωσσικό, θρησκευτικό, εθνικό και πολιτισμικό μωσαϊκό που αποτελεί η Μακεδονία στις αρχές του 20ού αιώνα, φτάνουμε στη σημερινή ελληνική Μακεδονία. Κι έτσι, η μελέτη της μπορεί να έχει και μια πιο δραστική χρήση: να κλονίσει τους εθνικούς μύθους, τις "προαιώνιες βεβαιότητες" -- κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο για τη διαπάλη στο πεδίο των ιδεών^1^. Τρία παραδείγματα, επί τροχάδην. Πόσοι γνωρίζουν ότι, στις αρχές του 20ού αιώνα, τους ντόπιους της ευρύτερης Μακεδονίας τούς αποκαλούν οι πάντες "Μακεδόνες", ανάμεσα τους και υπεράνω εθνικής υποψίας συγγραφείς όπως η Πηνελόπη Δέλτα ή ο Στράτης Μυριβήλης; Πόσοι γνωρίζουν ότι το 1912, όταν ο ελληνικός στρατός εισέρχεται στη Θεσσαλονίκη, με βάση τις επίσημες απογραφές, η πλειονότητα των κατοίκων της είναι Εβραίοι; Και πόσοι, τέλος, ξέρουν ότι η καταγωγή των σλαβόφωνων από τους αρχαίους Μακεδόνες υπήρξε βασικό μοτίβο της ελληνικής προπαγάνδας, στην προσπάθειά της να προσεταιριστεί τους πληθυσμούς αυτούς, εκεί στο γύρισμα του 19ου αιώνα; Είναι η εποχή που Έλληνες λόγιοι, όπως ο γυμνασιάρχης Τσιούλκας, ανάγουν τα σλαβομακεδόνικα στην ομηρική γλώσσα: έτσι το |μπόσκαμ| ετυμολογείται ευφάνταστα από το |πιπίσκω|, το |ζαϊσλάμναμ| από το |συνεξελαύνω| και το |ζαϊσφάτταμ| από το |συνεξάπτω|^2^.
Οι βλαβερές συνέπειες της βυζαντινής αρχαιολογίας
γ) Το τρίτο που χρειαζόμαστε είναι η διεθνής διάσταση. Σήμερα, 123 χώρες (σε σύνολο 192 κρατών-μελών του ΟΗΕ) έχουν αναγνωρίσει τη "Μακεδονία" ως "Μακεδονία" -- κι αυτό παρά τον διπλωματικό αγώνα της Ελλάδας. Και όποιοι έχουν εύκαιρες τις συνωμοσιολογικές θεωρίες περί συμφερόντων, εχθρών κ.ο.κ., ας αναλογιστούν ότι, την ίδια στιγμή, τα κράτη που αναγνωρίζουν την "Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου" μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού (μιλάω πάντα για το de jure, αλλιώς και εδώ τα πράγματα είναι πιο σύνθετα).
Ας αφήσουμε όμως τα διπλωματικά κι ας πάμε σε κάτι πιο απτό: όποιο επιστημονικό σύγγραμμα, εγκυκλοπαίδεια ή εφημερίδα ανοίξουμε, σε οποιαδήποτε γλώσσα εκτός της ελληνικής, θα συναντήσουμε τη Republic of Μacedonia ή, πιο απλά, Μacedonia. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις βλαβερές συνέπειες της μελέτης της βυζαντινής αρχαιολογίας, εν έτει 1992: τρόμος και ταραχή κατέλαβε αίφνης τις ευαίσθητες ψυχές των φοιτητριών της Φιλοσοφικής του Αθήνησι, εν τω μέσω του σπουδαστηρίου, καθώς οι παραπομπές ήταν καταιγιστικές: δώστου Macedonia και Μacedoine και άντε πάλι Mazedonien και La Macedonia, και τελειωμό δεν είχαν -- και τα Σκόπια, βέβαια, ήταν απλώς μια πόλη, η πρωτεύουσα της Μακεδονίας.
Είναι προφανές ότι κάτι δεν πάει καλά~ κι αυτό το "κάτι" είναι η απόφαση της Ελλάδας να ξαναβαφτίσει τους γείτονες και να τους αποκαλεί πλέον "Σκοπιανούς". Ελπίζω ότι δεν χρειάζεται να συζητήσουμε εδώ αν όλα αυτά τα δεινά συμβαίνουν επειδή το ελληνικό κράτος ολιγώρησε στον φωτισμό της παγκόσμιας γνώμης, αν οι "Σκοπιανοί" --όπως άλλωστε και οι Τούρκοι-- διαθέτουν φοβερούς και τρομερούς διπλωμάτες ή, αν, τέλος οι ξένοι επιστήμονες πιάστηκαν αδιάβαστοι και πρέπει να εντρυφήσουν στα πονήματα της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών ή του Χολέβα για να ξεστραβωθούν.
δ) Χρειάζεται ακόμα, τοποθετούμενοι δημόσια, απλουστεύοντας ίσως, να αντιστρέψουμε τα ερωτήματα: Πώς θα μας φαινόταν αν ένα γειτονικό κράτος αποφαινόταν ότι δεν μπορούμε να ονομαζόμαστε Έλληνες; Αν αποφάσιζε, ερήμην μας, ότι το σωστό μας όνομα είναι "κράτος των Αθηνών", και επιδιδόταν σε διεθνή εκστρατεία επ’ αυτού; Αν χαρακτήριζε "φοβερή πρόκληση" την εμμονή μας να λεγόμαστε Έλληνες και, τελικά, η παραχώρηση που θα μας έκανε ήταν ότι θα διαπραγματευόταν μαζί μας το |δικό μας| όνομα; Πώς θα μας ακουγόταν μια ανάλογη διένεξη στη Βόρεια Ευρώπη ή την Ασία; Και, τέλος, πόσο συγκλονιζόμαστε από την ιδέα οι νυν Αιγύπτιοι σφετερίζονται την κληρονομιά του Τουταγχαμών, του Χέοπα και του Μηκερίνου;
ε) Άλλο επίπεδο, το πραγματολογικό: ο πληθυσμός, η οικονομία, οι στρατιωτικές δυνάμεις. Ακόμα και μια ματιά στις εγκυκλοπαίδειες καταδεικνύει τη φαιδρότητα της απειλής από το "κρατίδιο", αλλά και το άδικο του πράγματος: είναι καταφανές ποιος είναι ο ισχυρός, ο πλούσιος, ο μεγάλος. Ας πάψουμε λοιπόν να πιπιλάμε την καραμέλα της "Ψωροκώσταινας", ειδικά όταν οι ελληνικές επιχειρήσεις μεγαλουργούν: με βάση στοιχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, το 2006, οι ελληνικές επενδύσεις στην ΠΓΔΜ ήταν 959 εκατομμύρια ευρώ~ καταλάμβαναν έτσι την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών, απασχολώντας πάνω από 20.000 άτομα, και μάλιστα σε τομείς όπως τα πετρελαιοειδή, οι τράπεζες και οι τηλεπικοινωνίες^4^.
στ) Το αμέσως επόμενο επεισόδιο είναι να μιλήσουμε για τις ευθύνες της Ελλάδας. Δυστυχώς, η χώρα μας ήταν αυτή που αρνήθηκε αλαζονικά κάθε διαπραγμάτευση, που οργάνωσε συλλαλητήρια, που διαπραγματευόταν μυστικά με τον Μιλόσεβιτς, που έχεε όξος και χολή, που οργάνωσε το εμπάργκο και τόσα άλλα θλιβερά. Κι όλα αυτά ήταν η επίσημη πολιτική του κράτους, που τη συμμεριζόταν η συντριπτική πλειονότητα του λαού.
ζ) Επίσης, έχει αξία --κι ας μην είναι η δική μας οπτική αυτή-- να καταδείξουμε πού οδήγησε η "αδιαπραγμάτευτη" άρνηση οποιουδήποτε ονόματος περιείχε τη λέξη "Μακεδονία" ή παράγωγά της (θυμίζω ότι αυτή είναι η απόφαση των πολιτικών αρχηγών, το 1992, η οποία, τυπικά, ισχύει ακόμα). Σήμερα λοιπόν επιδιώκουμε, με νύχια και με δόντια, εκείνο που απορρίπταμε διαρρήδην επί πακέτου Πινέιρο: τη σύνθετη ονομασία.
Η "αποτερατοποίηση" των γειτόνων
η) Επείγουσα ανάγκη, ακόμα, είναι η "αποτερατοποίηση" των κατοίκων της γειτονικής χώρας, με οργανωμένες επισκέψεις και κοινές εκδηλώσεις όπου θα μετέχουν Έλληνες και πολίτες της ΠΓΔΜ. Δεν είναι ανάγκη το περιεχόμενο των συναντήσεων να είναι το όνομα~ μπορεί να είναι ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία, η μουσική των δύο χωρών. Έτσι, ώστε να διαπιστώσουμε, ιδίοις όμμασι, ότι στην επικράτεια της ακατονόμαστης χώρας δεν κατοικούν τέρατα, αφιονισμένοι και ανθέλληνες, αλλά άνθρωποι σαν κι εμάς, με τα καλά και τα κακά τους, τα όνειρα και τους φόβους τους, τις κακομοιριές και τα πάθη τους, τις γιορτές και τα πένθη τους. Θα ήταν, αλήθεια, θαυμάσιο να πρωτοστατήσει ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια τέτοια πρωτοβουλία (το 1993 τέτοιες συναντήσεις, στην Αθήνα και τα Σκόπια, είχε οργανώσει η Αντιπολεμική Αντιεθνικιστική Συσπείρωση). Γι’ αυτό ακριβώς, η επίσκεψη Αλαβάνου στα Σκόπια, τον Νοέμβριο, ήταν μια πολιτική κίνηση πρώτης γραμμής.
θ) Και άλλα πολλά: Πρέπει να μιλήσουμε για τα δικαιώματα των Σλαβομακεδόνων που ζουν στη χώρα μας (αφού πρώτα μιλήσουμε για αυτή καθαυτή την ύπαρξή τους, που αρνείται το ελληνικό κράτος). Πρέπει να καταγγείλουμε την απαγόρευση εισόδου στους πολιτικούς πρόσφυγες που ζουν στην ΠΓΔΜ, κάτι γερόντια άνω των ογδόντα, που θα πεθάνουν χωρίς να έρθει γι’ αυτούς το "νόστιμον ήμαρ" (δεν μιλάω για επαναπατρισμό, που σκοντάφτει στις δημεύσεις, καταπατήσεις κ.λπ. περιουσιών, αλλά για επίσκεψη). Πρέπει να αντιταχθούμε στην άσκηση βέτο, μια ακόμα επιθετική πράξη της Ελλάδας, που συχνά υποστηρίζεται με βάση ένα δήθεν αντιιμπεριαλισμό σκεπτικό. Πρέπει...
"Δημοκρατία της Μακεδονίας" ή σύνθετο όνομα;
ι) Σταματάω εδώ, για να προχωρήσω στο δέκατο και πιο ακανθώδες σημείο: Αναγνώριση με τη συνταγματική ονομασία ή διαπραγματεύσεις για σύνθετο όνομα; Πιστεύω ότι αν έχουν ειπωθούν όλα τα παραπάνω, τότε έχει μικρότερη --όχι μικρή, αλλά μικρότερη-- το "διά ταύτα" του ονόματος. Είναι άλλο πράγμα να προτείνουμε διαπραγματεύσεις για το όνομα, έχοντας πρώτα καταγγείλει τον ελληνικό εθνικισμό και διακηρύξει το δικαίωμα των γειτόνων στον αυτοπροσδιορισμό, και τελείως άλλο να ψελλίζουμε απλώς για διαπραγματεύσεις, προκειμένου να καλύψουμε την αμηχανία μας.
Η γνώμη μου, πάντως, είναι ότι πρέπει να ζητήσουμε την αναγνώριση της γειτονικής χώρας με το συνταγματικό --και πραγματικό-- της όνομα: Δημοκρατία της Μακεδονίας. Εξηγούμαι.
Πρώτον, αυτή είναι η μόνη πρόταση που συνάδει με τη θεμελιώδη για την Αριστερά θέση του αυτοπροσδιορισμού των λαών. Είναι ντροπή μας να θέλουμε να επιβάλουμε με τη δύναμή μας, με το δίκαιο του ισχυρότερου --γιατί περί αυτού πρόκειται-- στον γειτονικό λαό το πώς θα λέγεται. Για τους αριστερούς, η αναγνώριση της Δημοκρατίας της Μακεδονίας δεν είναι, πρωτίστως, μια λύση ανάγκης, ένας πραγματισμός, μια παραδοχή ότι "σκληρόν προς κέντρα λακτίζειν"~ αυτά τα σταθμίζουν, και οφείλουν να τα σταθμίζουν, οι διπλωμάτες. Για μας όμως είναι ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής μας, στοιχείο συστατικό της άποψης, του διεθνισμού και της κουλτούρας μας.
Δεύτερον, η αναγνώριση της "Μακεδονίας" ως "Μακεδονία" είναι, πιστεύω, η μόνη ειλικρινής πρόταση. Όταν εκατόν είκοσι τόσες χώρες την έχουν αναγνωρίσει ως "Μακεδονία", δεν χρειάζεται δα μεγάλη αναλυτική δεινότητα για να αντιληφθούμε ότι, ακόμα κι αν η διαπραγμάτευση καταλήξει σε κοινά αποδεκτή ονομασία, αυτή θα ισχύσει μονάχα στις διμερείς σχέσεις και τους διεθνείς οργανισμούς~ κοινώς, για να δουλευόμαστε μεταξύ μας, ενώ απανταχού της Γης θα συνεχίσουν να την λένε νέτα σκέτα, "Μακεδονία".
Τρίτον, η υποστήριξη |σε αυτήν τη συγκυρία| του σύνθετου ονόματος και των διαπραγματεύσεων, παρά τις αγαθές ίσως προθέσεις, εγκαινιάζει έναν φαύλο κύκλο. Η Ελλάδα, κάνοντας στροφή 180 μοιρών, κάθεται σήμερα στο τραπέζι, ακολουθώντας μεν πολύ πιο ήπια στάση αλλά διατηρώντας, τροποποιημένη, την ίδια ολισθηρή ιδέα: παλιότερα θα αποφασίζαμε μόνο εμείς για το όνομα των γειτόνων, σήμερα θα αποφασίσουμε μαζί τους -- |για το δικό τους όνομα|, πάντα! Ο κίνδυνος είναι ορατός: καθώς η Ελλάδα αισθάνεται ότι έχει φτάσει στο κατώτατο σκαλί των υποχωρήσεων, η πιθανή εμμονή των Φυρομιανών στο όνομά τους (στο κάτω κάτω, κι αυτωνών το όνομά τους είναι η ψυχή τους), θα εκληφθεί ως απόλυτη αδιαλλαξία. Ειδικά ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν κανέναν λόγο να παγιδευτούν εθελουσίως --λέω εθελουσίως, γιατί η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη, όπως τα κατάφερε, να χορέψει αυτό τον χορό^4^.
***
Όλα ωραία και ανθηρά, λοιπόν, στη Φυρομία; Όχι βέβαια. Και εθνικιστές δρουν και αλυτρωτισμός υπάρχει, κι ούτε επιθυμώ να περιγράψω τους γείτονες ως αγγέλους. Αυτό όμως, στη δική μας ιεραρχία πραγμάτων και αξιών, είναι το λιγότερο σημαντικό. Για τρεις πολύ βασικούς λόγους. Πρώτον, επειδή την κύρια ευθύνη για όσα έγιναν τη φέρει ο ελληνικός εθνικισμός: αυτός ήταν και ο επιθετικός και ο ισχυρός. Δεύτερον, διότι από εποχής Λένιν τουλάχιστον, το στοιχειώδες καθήκον για τους ανά Γης κομμουνιστές είναι να χτυπάνε, πρωτίστως, τον μιλιταρισμό και τον εθνικισμό στη δικιά τους τη χώρα. Τρίτον, καθώς είναι γνωστό πως ο ένας εθνικισμός τρέφει τον άλλο, η διεκδίκηση του Βουκεφάλα ή οι εθνικιστικές "κορώνες" εκ μέρους των γειτόνων δεν μπορεί να είναι άλλοθι για τις δικές μας "κοτρώνες". Κι όσο για την "αρπαγή" του Μεγαλέξανδρου, αντί να προστρέχουμε αγωνιωδώς στο διεθνές δικαστήριο της Ιστορίας μήπως και κατοχυρώσουμε το ελληνικό κοπυράιτ, θα ήταν πολύ πιο γόνιμο, από κάθε άποψη να εξετάσουμε, κριτικά, πώς ένα νεοσύστατο κράτος αναζητά σύμβολα, κατασκευάζει τους εθνικούς του μύθους, ανασυστήνει το παρελθόν του.
Οι θέσεις της Νεολαίας του ΣΥΝ: ένα κείμενο πρωτοποριακό
Οδεύοντας προς το τέλος, παραθέτω ένα απόσπασμα από τις Θέσεις της Νεολαίας του ΣΥΝ, το οποίο συνοψίζει πλήρως την άποψή μου^5^:
"Οι νέοι και οι νέες της Νεολαίας Συνασπισμού, υπερασπιζόμενοι την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, θεωρούμε πως το όνομα ’Μακεδονία’ μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί από τους γείτονές μας και είναι αυτονόητο δικαίωμά τους. Η ιστορική αυτή ονομασία έχει από χρόνια υιοθετηθεί από τους κατοίκους της περιοχής και αντιστοιχεί στη συνείδησή τους αφού με αυτή γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Εξάλλου το όνομα αντιστοιχεί σε πραγματικότητες των διεθνών σχέσεων που διαμορφώθηκαν εδώ και πολλές δεκαετίες και η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να ακυρώσει. Πρόκειται συνεπώς για στοιχείο συνοχής και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αναιρεθεί από οποιονδήποτε εξωτερικό καταναγκασμό. Θεωρούμε πως η αλληλεγγύη και συνεργασία των δύο λαών είναι το στοιχείο που θα επιτρέψει την ειρήνη με την αποστρατιωτικοποίηση των Βαλκανίων καθώς και το σημείο εγγύησης για τον αποκλεισμό κάθε εθνικιστικής έξαρσης. Η τοποθέτησή μας αυτή βεβαίως δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι υιοθετούμε τον σλαβομακεδόνικο εθνικισμό και την επιχειρηματολογία του. Πάγια και αδιαπραγμάτευτη θέση της Νεολαίας Συνασπισμού είναι η πάλη ενάντια σε κάθε εθνικισμό, εντός και εκτός συνόρων".
Για όσους δεν διαφωνούν επί της ουσίας, αλλά θεωρούν ότι "μαξιμάρουμε", προβάλλοντας διακηρύξεις αρχών, σπεύδω να εξηγήσω ότι τη θέση της Νεολαίας τη θεωρώ συγκεκριμένη πολιτική πρόταση, απολύτως μαχητή και μάχιμη στη σημερινή συγκυρία, πράγμα που δεν θα υποστήριζα βέβαια την εποχή των συλλαλητηρίων. Τότε τα αυτιά ήταν τόσο ερμητικά κλειστά που αν μίλαγες για "Δημοκρατία της Μακεδονίας", όχι μόνο διακινδύνευες την υπόληψή σου, ενίοτε και την αρτιμέλειά σου, αλλά το μόνο που πετύχαινες ήταν να κλείσουν ακόμα περισσότερο. Και, προφανώς, ο στόχος δεν ήταν να "μπετονάρεις", ακόμα περισσότερο, ένα επαρκώς "μπετοναρισμένο" ακροατήρια αλλά να ανοίγεις χαραμάδες, προχωρώντας με μικρά βήματα: να κατακτήσεις ότι πρέπει να ακούγονται όλες οι γνώμες, ότι οι απόψεις που αποκλίνουν από την επίσημη δεν είναι προδοτικές, ότι πρέπει να καθίσουμε στο τραπέζι με τους γείτονες. Σε αυτά τα συμφραζόμενα, η πρόταση για διαπραγματεύσεις και σύνθετη ονομασία ήταν τότε όχι απλώς αριστερή, αλλά επαναστατική.
Το 9% είναι πολύ μεγάλο ποσοστό
Το 2008, όμως, είναι πολύ διαφορετικό από το 1992. Θα προσκομίζω έναν κάπως ιδιότυπο παράδειγμα, τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι η κοινή γνώμη σε ποσοστό 85-90% τάσσεται υπέρ του βέτο. Γιατί, εκτός αυτού, οι ίδιες δημοσκοπήσεις μάς λένε και άλλα, αντιφατικά. Στις μετρήσεις της MRB, λ.χ., το 36,5% θεωρεί το Σχέδιο Νίμιτς ως βάση συζήτησης, ενώ τη σύνθετη ονομασία τη δέχεται το 35,4%. Σύμφωνα πάλι με την Public Issue, ένα 9% δέχεται την ονομασία "Δημοκρατία της Μακεδονίας", ενώ, σε άλλη ερώτηση, το 40% θεωρεί την αναγνώριση με αυτό το όνομα "αναγκαίο κακό". Είναι πολύ μεγάλα αυτά τα ποσοστά, όχι μόνο 40, αλλά πολύ περισσότερο το 35 και το 9%! Μετά από μια δεκαπενταετία κατήχησης για την "αρπαγή του ονόματος", για την "παραχάραξη" της Ιστορίας εκ μέρους των "Σκοπιανών", τα ποσοστά αυτά είναι ένας άθλος. (Εκτός αν θεωρούμε ότι οι μάζες έχουν γαλουχηθεί με τις αναλύσεις του Ελεφάντη και του Κωστόπουλου ή ότι σε κάθε σπίτι υπάρχει, χιλιοδιαβασμένος και φθαρμένος από τις υπογραμμίσεις, ο |Ιανός του εθνικισμού|). Δεν ξέρω πώς φτάσαμε σε αυτά (από ρεαλισμό, από άποψη, από απογοήτευση;), αλλά πάντως μας υποδεικνύουν την κατεύθυνση που πρέπει να εργαστούμε.
Άλλωστε, κι οι άλλες δημοσκοπήσεις, με τα 10%, τα 15% και τα 18% υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, τον ίδιο δρόμο μας δείχνουν. Γιατί είναι σφαλερή, πολιτικά, η σκέψη ότι τέτοια ποσοστά μάς επιβάλλουν να στρογγυλεύουμε, να σιωπούμε, να πηγαίνουμε "και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ".
Αντίθετα, τώρα είναι η ώρα των ξεκάθαρων και αποφασιστικών κινήσεων: ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ΣΥΝ, όπως και ο Αλέξης Τσίπρας και ο Αλέκος Αλαβάνος, έχουν δείξει πρόσφατα ότι διαθέτουν και την τόλμη και την πολιτική δεξιότητα να τις κάνουν. Γιατί αλλιώς, αν φυλάμε σαν "σπάνιο φαρφουρί" τα διψήφια ποσοστά, αυτός είναι ο ασφαλέστερος τρόπος όχι μόνο για να τα χάσουμε, μα και για να μένουν για πάντα παγωμένα, νούμερα ψυχρά. Αλλά, για μας, το ζήτημα είναι οι αριθμοί αυτοί να μετασχηματιστούν σε ζώσα δύναμη, να γίνουν φλόγα, χιλιάδες μικρές πυρκαγιές που πυρπολούν τη νιότη, τα μυαλά και τις καρδιές των ανθρώπων.
* "Oύτις εμοί γ’ όνομα" (Κανένας τ’ όνομά μου): έτσι απαντάει ο Οδυσσέας στον Πολύφημο, όταν αυτός τον ρωτάει πώς τον λένε (|Οδύσσεια|, ι 364-367).
1. Στο σημείο αυτό οφείλω να εξάρω τη δουλειά μυρμηγκιού --ή, ορθότερα, μυρμηκολέοντος-- που επιτελούν, εδώ και χρόνια, οι συντάκτες του "Ιού" στην |Ελευθεροτυπία|.
2. Βλ. Τάσος Κωστόπουλος, |Η απαγορευμένη γλώσσα|, β’ έκδ., Βιβλιόραμα, Αθήνα 2008.
3. Αναπαράγω τα στοιχεία, χωρίς να μπορώ να τα αξιολογήσω, από την ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών (www.agora.mfa.gr).
4. Φυσικά, υπάρχει θέμα διαπραγματεύσεων και συνεννοήσεων για πολλά και σοβαρά ζητήματα, όπως σε όλο τον πλανήτη: για τη διαχείριση των υδάτων, τα σύνορα, τις εμπορικές ανταλλαγές, για το όνομα των προϊόντων (ας πούμε τους οίνους ή τους χαλβάδες που θα ονομάζονται, και από τις δύο πλευρές μακεδονικοί). Αυτό είναι όμως κάτι πολύ διαφορετικό.
5. Το πλήρες κείμενο, με όλο το σκεπτικό, το οποίο αξίζει πραγματικά να διαβάσει κανείς, υπάρχει στην ιστοσελίδα της Νεολαίας (www.neolaiasyn.gr), ενότητα "Θέσεις"~ βλ. "Σχέδιο Πολιτικής Απόφασης του 5ου Συνεδρίου", που έκτοτε μετατράπηκε σε απόφαση.
(Στράτης Μυριβήλης, |Η ζωή εν τάφω|, α’ έκδ., Αθήνα 1924)
Στο ευφρόσυνο ανοιξιάτικο κλίμα, με τον άνεμο να φουσκώνει τα πανιά της Αριστεράς, ένα μικρό σύννεφο αχνοφαίνεται στον ορίζοντα: η αμηχανία του ΣΥΡΙΖΑ και του ΣΥΝ για το Μακεδονικό. Αν δεν λαθεύω, η επίσημη θέση --δεν μιλάω για επιμέρους στελέχη, μέλη ή συνιστώσες-- κινείται από τη σιωπή μέχρι κάποιες τοποθετήσεις υπέρ της σύνθετης ονομασίας, με την αμηχανία να δίνει τον τόνο: θα δούμε, θα σκεφθούμε, θα συσκεφθούμε... Κι όμως, το ζήτημα αποτελεί, για τη δικιά μας Αριστερά, όπως έχει φανεί και παλιότερα, πεδίον δόξης λαμπρόν, καθώς σ’ αυτό διασταυρώνονται πολλές ευκαιρίες για να τοποθετηθεί σε θέματα μεγάλα, δύσκολα, αλλά και προνομιακά, αναδεικνύοντας την υπεροχή των ιδεών της: μπορεί, παρεμβαίνοντας σε αυτό το μπλεγμένο κουβάρι που λέγεται "Μακεδονικό", να αντιπαρατεθεί στον εθνικισμό, τον ρατσισμό και τον ελληνοκεντρισμό, στον ιμπεριαλισμό και συνάμα στον πατριωταράδικο "αντιιμπεριαλισμό", να προβάλλει, πολύ συγκεκριμένα, τις ιδέες της για ειρηνική συνύπαρξη στα Βαλκάνια, να μιλήσει για τις μειονότητες, να αναδείξει τα αδιέξοδα της "υπερήφανης" ελληνικής πολιτικής και άλλα πολλά.
Είναι, πολλά, μα πάρα πολλά, αυτά που έχουμε, που μπορούμε και οφείλουμε να πούμε. Τα κωδικοποιώ, με σχετική συντομία.
Ο Αριστοτέλης και ο Βουκεφάλας στερούνται απόψεως επί του ζητήματος
α) Το πρώτο σημείο, από το οποίο θέλω να ξεκινήσω, είναι ότι η συζήτηση και τα επιχειρήματα πρέπει να εδράζονται στο σήμερα. Δεν μπορούμε να ψάχνουμε στα ευρήματα της Βεργίνας, στον Αριστοτέλη ή στον Παύλο Μελά τις απαντήσεις για τις σχέσεις μας με το γειτονικό κράτος, το όνομά του κ.ο.κ. Όπως ακριβώς δεν είναι δυνατόν να ανατρέχουμε στη μάχη του Μαντζικέρτ ή τη Μικρασιατική Καταστροφή για να σταθμίσουμε τις σχέσεις μας με την Τουρκία. Κι αυτό ισχύει για όλες τις πλευρές: ανεξάρτητα από το αίμα και τα δάκρυα που χύθηκαν, από το πόσοι ετελεύτησαν, ένθεν και ένθεν, "εν στόματι μαχαίρας", σήμερα η Μικρά Ασία είναι τουρκική και η ελληνική Μακεδονία είναι ελληνική. Οριστικώς και αμετακλήτως, ανεξάρτητα από το δίκιο και το άδικο.
β) Η Ιστορία όμως --αρκεί οι αναδρομές να μη γίνονται υπό το φως του λύχνου του Κρυφού Σχολειού-- μας είναι απολύτως αναγκαία για να καταλάβουμε πώς διαμορφώθηκε η σημερινή πραγματικότητα: πώς από το γλωσσικό, θρησκευτικό, εθνικό και πολιτισμικό μωσαϊκό που αποτελεί η Μακεδονία στις αρχές του 20ού αιώνα, φτάνουμε στη σημερινή ελληνική Μακεδονία. Κι έτσι, η μελέτη της μπορεί να έχει και μια πιο δραστική χρήση: να κλονίσει τους εθνικούς μύθους, τις "προαιώνιες βεβαιότητες" -- κάτι ιδιαίτερα κρίσιμο για τη διαπάλη στο πεδίο των ιδεών^1^. Τρία παραδείγματα, επί τροχάδην. Πόσοι γνωρίζουν ότι, στις αρχές του 20ού αιώνα, τους ντόπιους της ευρύτερης Μακεδονίας τούς αποκαλούν οι πάντες "Μακεδόνες", ανάμεσα τους και υπεράνω εθνικής υποψίας συγγραφείς όπως η Πηνελόπη Δέλτα ή ο Στράτης Μυριβήλης; Πόσοι γνωρίζουν ότι το 1912, όταν ο ελληνικός στρατός εισέρχεται στη Θεσσαλονίκη, με βάση τις επίσημες απογραφές, η πλειονότητα των κατοίκων της είναι Εβραίοι; Και πόσοι, τέλος, ξέρουν ότι η καταγωγή των σλαβόφωνων από τους αρχαίους Μακεδόνες υπήρξε βασικό μοτίβο της ελληνικής προπαγάνδας, στην προσπάθειά της να προσεταιριστεί τους πληθυσμούς αυτούς, εκεί στο γύρισμα του 19ου αιώνα; Είναι η εποχή που Έλληνες λόγιοι, όπως ο γυμνασιάρχης Τσιούλκας, ανάγουν τα σλαβομακεδόνικα στην ομηρική γλώσσα: έτσι το |μπόσκαμ| ετυμολογείται ευφάνταστα από το |πιπίσκω|, το |ζαϊσλάμναμ| από το |συνεξελαύνω| και το |ζαϊσφάτταμ| από το |συνεξάπτω|^2^.
Οι βλαβερές συνέπειες της βυζαντινής αρχαιολογίας
γ) Το τρίτο που χρειαζόμαστε είναι η διεθνής διάσταση. Σήμερα, 123 χώρες (σε σύνολο 192 κρατών-μελών του ΟΗΕ) έχουν αναγνωρίσει τη "Μακεδονία" ως "Μακεδονία" -- κι αυτό παρά τον διπλωματικό αγώνα της Ελλάδας. Και όποιοι έχουν εύκαιρες τις συνωμοσιολογικές θεωρίες περί συμφερόντων, εχθρών κ.ο.κ., ας αναλογιστούν ότι, την ίδια στιγμή, τα κράτη που αναγνωρίζουν την "Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου" μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού (μιλάω πάντα για το de jure, αλλιώς και εδώ τα πράγματα είναι πιο σύνθετα).
Ας αφήσουμε όμως τα διπλωματικά κι ας πάμε σε κάτι πιο απτό: όποιο επιστημονικό σύγγραμμα, εγκυκλοπαίδεια ή εφημερίδα ανοίξουμε, σε οποιαδήποτε γλώσσα εκτός της ελληνικής, θα συναντήσουμε τη Republic of Μacedonia ή, πιο απλά, Μacedonia. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις βλαβερές συνέπειες της μελέτης της βυζαντινής αρχαιολογίας, εν έτει 1992: τρόμος και ταραχή κατέλαβε αίφνης τις ευαίσθητες ψυχές των φοιτητριών της Φιλοσοφικής του Αθήνησι, εν τω μέσω του σπουδαστηρίου, καθώς οι παραπομπές ήταν καταιγιστικές: δώστου Macedonia και Μacedoine και άντε πάλι Mazedonien και La Macedonia, και τελειωμό δεν είχαν -- και τα Σκόπια, βέβαια, ήταν απλώς μια πόλη, η πρωτεύουσα της Μακεδονίας.
Είναι προφανές ότι κάτι δεν πάει καλά~ κι αυτό το "κάτι" είναι η απόφαση της Ελλάδας να ξαναβαφτίσει τους γείτονες και να τους αποκαλεί πλέον "Σκοπιανούς". Ελπίζω ότι δεν χρειάζεται να συζητήσουμε εδώ αν όλα αυτά τα δεινά συμβαίνουν επειδή το ελληνικό κράτος ολιγώρησε στον φωτισμό της παγκόσμιας γνώμης, αν οι "Σκοπιανοί" --όπως άλλωστε και οι Τούρκοι-- διαθέτουν φοβερούς και τρομερούς διπλωμάτες ή, αν, τέλος οι ξένοι επιστήμονες πιάστηκαν αδιάβαστοι και πρέπει να εντρυφήσουν στα πονήματα της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών ή του Χολέβα για να ξεστραβωθούν.
δ) Χρειάζεται ακόμα, τοποθετούμενοι δημόσια, απλουστεύοντας ίσως, να αντιστρέψουμε τα ερωτήματα: Πώς θα μας φαινόταν αν ένα γειτονικό κράτος αποφαινόταν ότι δεν μπορούμε να ονομαζόμαστε Έλληνες; Αν αποφάσιζε, ερήμην μας, ότι το σωστό μας όνομα είναι "κράτος των Αθηνών", και επιδιδόταν σε διεθνή εκστρατεία επ’ αυτού; Αν χαρακτήριζε "φοβερή πρόκληση" την εμμονή μας να λεγόμαστε Έλληνες και, τελικά, η παραχώρηση που θα μας έκανε ήταν ότι θα διαπραγματευόταν μαζί μας το |δικό μας| όνομα; Πώς θα μας ακουγόταν μια ανάλογη διένεξη στη Βόρεια Ευρώπη ή την Ασία; Και, τέλος, πόσο συγκλονιζόμαστε από την ιδέα οι νυν Αιγύπτιοι σφετερίζονται την κληρονομιά του Τουταγχαμών, του Χέοπα και του Μηκερίνου;
ε) Άλλο επίπεδο, το πραγματολογικό: ο πληθυσμός, η οικονομία, οι στρατιωτικές δυνάμεις. Ακόμα και μια ματιά στις εγκυκλοπαίδειες καταδεικνύει τη φαιδρότητα της απειλής από το "κρατίδιο", αλλά και το άδικο του πράγματος: είναι καταφανές ποιος είναι ο ισχυρός, ο πλούσιος, ο μεγάλος. Ας πάψουμε λοιπόν να πιπιλάμε την καραμέλα της "Ψωροκώσταινας", ειδικά όταν οι ελληνικές επιχειρήσεις μεγαλουργούν: με βάση στοιχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, το 2006, οι ελληνικές επενδύσεις στην ΠΓΔΜ ήταν 959 εκατομμύρια ευρώ~ καταλάμβαναν έτσι την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών, απασχολώντας πάνω από 20.000 άτομα, και μάλιστα σε τομείς όπως τα πετρελαιοειδή, οι τράπεζες και οι τηλεπικοινωνίες^4^.
στ) Το αμέσως επόμενο επεισόδιο είναι να μιλήσουμε για τις ευθύνες της Ελλάδας. Δυστυχώς, η χώρα μας ήταν αυτή που αρνήθηκε αλαζονικά κάθε διαπραγμάτευση, που οργάνωσε συλλαλητήρια, που διαπραγματευόταν μυστικά με τον Μιλόσεβιτς, που έχεε όξος και χολή, που οργάνωσε το εμπάργκο και τόσα άλλα θλιβερά. Κι όλα αυτά ήταν η επίσημη πολιτική του κράτους, που τη συμμεριζόταν η συντριπτική πλειονότητα του λαού.
ζ) Επίσης, έχει αξία --κι ας μην είναι η δική μας οπτική αυτή-- να καταδείξουμε πού οδήγησε η "αδιαπραγμάτευτη" άρνηση οποιουδήποτε ονόματος περιείχε τη λέξη "Μακεδονία" ή παράγωγά της (θυμίζω ότι αυτή είναι η απόφαση των πολιτικών αρχηγών, το 1992, η οποία, τυπικά, ισχύει ακόμα). Σήμερα λοιπόν επιδιώκουμε, με νύχια και με δόντια, εκείνο που απορρίπταμε διαρρήδην επί πακέτου Πινέιρο: τη σύνθετη ονομασία.
Η "αποτερατοποίηση" των γειτόνων
η) Επείγουσα ανάγκη, ακόμα, είναι η "αποτερατοποίηση" των κατοίκων της γειτονικής χώρας, με οργανωμένες επισκέψεις και κοινές εκδηλώσεις όπου θα μετέχουν Έλληνες και πολίτες της ΠΓΔΜ. Δεν είναι ανάγκη το περιεχόμενο των συναντήσεων να είναι το όνομα~ μπορεί να είναι ο κινηματογράφος, η λογοτεχνία, η μουσική των δύο χωρών. Έτσι, ώστε να διαπιστώσουμε, ιδίοις όμμασι, ότι στην επικράτεια της ακατονόμαστης χώρας δεν κατοικούν τέρατα, αφιονισμένοι και ανθέλληνες, αλλά άνθρωποι σαν κι εμάς, με τα καλά και τα κακά τους, τα όνειρα και τους φόβους τους, τις κακομοιριές και τα πάθη τους, τις γιορτές και τα πένθη τους. Θα ήταν, αλήθεια, θαυμάσιο να πρωτοστατήσει ο ΣΥΡΙΖΑ σε μια τέτοια πρωτοβουλία (το 1993 τέτοιες συναντήσεις, στην Αθήνα και τα Σκόπια, είχε οργανώσει η Αντιπολεμική Αντιεθνικιστική Συσπείρωση). Γι’ αυτό ακριβώς, η επίσκεψη Αλαβάνου στα Σκόπια, τον Νοέμβριο, ήταν μια πολιτική κίνηση πρώτης γραμμής.
θ) Και άλλα πολλά: Πρέπει να μιλήσουμε για τα δικαιώματα των Σλαβομακεδόνων που ζουν στη χώρα μας (αφού πρώτα μιλήσουμε για αυτή καθαυτή την ύπαρξή τους, που αρνείται το ελληνικό κράτος). Πρέπει να καταγγείλουμε την απαγόρευση εισόδου στους πολιτικούς πρόσφυγες που ζουν στην ΠΓΔΜ, κάτι γερόντια άνω των ογδόντα, που θα πεθάνουν χωρίς να έρθει γι’ αυτούς το "νόστιμον ήμαρ" (δεν μιλάω για επαναπατρισμό, που σκοντάφτει στις δημεύσεις, καταπατήσεις κ.λπ. περιουσιών, αλλά για επίσκεψη). Πρέπει να αντιταχθούμε στην άσκηση βέτο, μια ακόμα επιθετική πράξη της Ελλάδας, που συχνά υποστηρίζεται με βάση ένα δήθεν αντιιμπεριαλισμό σκεπτικό. Πρέπει...
"Δημοκρατία της Μακεδονίας" ή σύνθετο όνομα;
ι) Σταματάω εδώ, για να προχωρήσω στο δέκατο και πιο ακανθώδες σημείο: Αναγνώριση με τη συνταγματική ονομασία ή διαπραγματεύσεις για σύνθετο όνομα; Πιστεύω ότι αν έχουν ειπωθούν όλα τα παραπάνω, τότε έχει μικρότερη --όχι μικρή, αλλά μικρότερη-- το "διά ταύτα" του ονόματος. Είναι άλλο πράγμα να προτείνουμε διαπραγματεύσεις για το όνομα, έχοντας πρώτα καταγγείλει τον ελληνικό εθνικισμό και διακηρύξει το δικαίωμα των γειτόνων στον αυτοπροσδιορισμό, και τελείως άλλο να ψελλίζουμε απλώς για διαπραγματεύσεις, προκειμένου να καλύψουμε την αμηχανία μας.
Η γνώμη μου, πάντως, είναι ότι πρέπει να ζητήσουμε την αναγνώριση της γειτονικής χώρας με το συνταγματικό --και πραγματικό-- της όνομα: Δημοκρατία της Μακεδονίας. Εξηγούμαι.
Πρώτον, αυτή είναι η μόνη πρόταση που συνάδει με τη θεμελιώδη για την Αριστερά θέση του αυτοπροσδιορισμού των λαών. Είναι ντροπή μας να θέλουμε να επιβάλουμε με τη δύναμή μας, με το δίκαιο του ισχυρότερου --γιατί περί αυτού πρόκειται-- στον γειτονικό λαό το πώς θα λέγεται. Για τους αριστερούς, η αναγνώριση της Δημοκρατίας της Μακεδονίας δεν είναι, πρωτίστως, μια λύση ανάγκης, ένας πραγματισμός, μια παραδοχή ότι "σκληρόν προς κέντρα λακτίζειν"~ αυτά τα σταθμίζουν, και οφείλουν να τα σταθμίζουν, οι διπλωμάτες. Για μας όμως είναι ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής μας, στοιχείο συστατικό της άποψης, του διεθνισμού και της κουλτούρας μας.
Δεύτερον, η αναγνώριση της "Μακεδονίας" ως "Μακεδονία" είναι, πιστεύω, η μόνη ειλικρινής πρόταση. Όταν εκατόν είκοσι τόσες χώρες την έχουν αναγνωρίσει ως "Μακεδονία", δεν χρειάζεται δα μεγάλη αναλυτική δεινότητα για να αντιληφθούμε ότι, ακόμα κι αν η διαπραγμάτευση καταλήξει σε κοινά αποδεκτή ονομασία, αυτή θα ισχύσει μονάχα στις διμερείς σχέσεις και τους διεθνείς οργανισμούς~ κοινώς, για να δουλευόμαστε μεταξύ μας, ενώ απανταχού της Γης θα συνεχίσουν να την λένε νέτα σκέτα, "Μακεδονία".
Τρίτον, η υποστήριξη |σε αυτήν τη συγκυρία| του σύνθετου ονόματος και των διαπραγματεύσεων, παρά τις αγαθές ίσως προθέσεις, εγκαινιάζει έναν φαύλο κύκλο. Η Ελλάδα, κάνοντας στροφή 180 μοιρών, κάθεται σήμερα στο τραπέζι, ακολουθώντας μεν πολύ πιο ήπια στάση αλλά διατηρώντας, τροποποιημένη, την ίδια ολισθηρή ιδέα: παλιότερα θα αποφασίζαμε μόνο εμείς για το όνομα των γειτόνων, σήμερα θα αποφασίσουμε μαζί τους -- |για το δικό τους όνομα|, πάντα! Ο κίνδυνος είναι ορατός: καθώς η Ελλάδα αισθάνεται ότι έχει φτάσει στο κατώτατο σκαλί των υποχωρήσεων, η πιθανή εμμονή των Φυρομιανών στο όνομά τους (στο κάτω κάτω, κι αυτωνών το όνομά τους είναι η ψυχή τους), θα εκληφθεί ως απόλυτη αδιαλλαξία. Ειδικά ο ΣΥΝ και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχουν κανέναν λόγο να παγιδευτούν εθελουσίως --λέω εθελουσίως, γιατί η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη, όπως τα κατάφερε, να χορέψει αυτό τον χορό^4^.
***
Όλα ωραία και ανθηρά, λοιπόν, στη Φυρομία; Όχι βέβαια. Και εθνικιστές δρουν και αλυτρωτισμός υπάρχει, κι ούτε επιθυμώ να περιγράψω τους γείτονες ως αγγέλους. Αυτό όμως, στη δική μας ιεραρχία πραγμάτων και αξιών, είναι το λιγότερο σημαντικό. Για τρεις πολύ βασικούς λόγους. Πρώτον, επειδή την κύρια ευθύνη για όσα έγιναν τη φέρει ο ελληνικός εθνικισμός: αυτός ήταν και ο επιθετικός και ο ισχυρός. Δεύτερον, διότι από εποχής Λένιν τουλάχιστον, το στοιχειώδες καθήκον για τους ανά Γης κομμουνιστές είναι να χτυπάνε, πρωτίστως, τον μιλιταρισμό και τον εθνικισμό στη δικιά τους τη χώρα. Τρίτον, καθώς είναι γνωστό πως ο ένας εθνικισμός τρέφει τον άλλο, η διεκδίκηση του Βουκεφάλα ή οι εθνικιστικές "κορώνες" εκ μέρους των γειτόνων δεν μπορεί να είναι άλλοθι για τις δικές μας "κοτρώνες". Κι όσο για την "αρπαγή" του Μεγαλέξανδρου, αντί να προστρέχουμε αγωνιωδώς στο διεθνές δικαστήριο της Ιστορίας μήπως και κατοχυρώσουμε το ελληνικό κοπυράιτ, θα ήταν πολύ πιο γόνιμο, από κάθε άποψη να εξετάσουμε, κριτικά, πώς ένα νεοσύστατο κράτος αναζητά σύμβολα, κατασκευάζει τους εθνικούς του μύθους, ανασυστήνει το παρελθόν του.
Οι θέσεις της Νεολαίας του ΣΥΝ: ένα κείμενο πρωτοποριακό
Οδεύοντας προς το τέλος, παραθέτω ένα απόσπασμα από τις Θέσεις της Νεολαίας του ΣΥΝ, το οποίο συνοψίζει πλήρως την άποψή μου^5^:
"Οι νέοι και οι νέες της Νεολαίας Συνασπισμού, υπερασπιζόμενοι την αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών, θεωρούμε πως το όνομα ’Μακεδονία’ μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιηθεί από τους γείτονές μας και είναι αυτονόητο δικαίωμά τους. Η ιστορική αυτή ονομασία έχει από χρόνια υιοθετηθεί από τους κατοίκους της περιοχής και αντιστοιχεί στη συνείδησή τους αφού με αυτή γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Εξάλλου το όνομα αντιστοιχεί σε πραγματικότητες των διεθνών σχέσεων που διαμορφώθηκαν εδώ και πολλές δεκαετίες και η Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να ακυρώσει. Πρόκειται συνεπώς για στοιχείο συνοχής και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αναιρεθεί από οποιονδήποτε εξωτερικό καταναγκασμό. Θεωρούμε πως η αλληλεγγύη και συνεργασία των δύο λαών είναι το στοιχείο που θα επιτρέψει την ειρήνη με την αποστρατιωτικοποίηση των Βαλκανίων καθώς και το σημείο εγγύησης για τον αποκλεισμό κάθε εθνικιστικής έξαρσης. Η τοποθέτησή μας αυτή βεβαίως δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι υιοθετούμε τον σλαβομακεδόνικο εθνικισμό και την επιχειρηματολογία του. Πάγια και αδιαπραγμάτευτη θέση της Νεολαίας Συνασπισμού είναι η πάλη ενάντια σε κάθε εθνικισμό, εντός και εκτός συνόρων".
Για όσους δεν διαφωνούν επί της ουσίας, αλλά θεωρούν ότι "μαξιμάρουμε", προβάλλοντας διακηρύξεις αρχών, σπεύδω να εξηγήσω ότι τη θέση της Νεολαίας τη θεωρώ συγκεκριμένη πολιτική πρόταση, απολύτως μαχητή και μάχιμη στη σημερινή συγκυρία, πράγμα που δεν θα υποστήριζα βέβαια την εποχή των συλλαλητηρίων. Τότε τα αυτιά ήταν τόσο ερμητικά κλειστά που αν μίλαγες για "Δημοκρατία της Μακεδονίας", όχι μόνο διακινδύνευες την υπόληψή σου, ενίοτε και την αρτιμέλειά σου, αλλά το μόνο που πετύχαινες ήταν να κλείσουν ακόμα περισσότερο. Και, προφανώς, ο στόχος δεν ήταν να "μπετονάρεις", ακόμα περισσότερο, ένα επαρκώς "μπετοναρισμένο" ακροατήρια αλλά να ανοίγεις χαραμάδες, προχωρώντας με μικρά βήματα: να κατακτήσεις ότι πρέπει να ακούγονται όλες οι γνώμες, ότι οι απόψεις που αποκλίνουν από την επίσημη δεν είναι προδοτικές, ότι πρέπει να καθίσουμε στο τραπέζι με τους γείτονες. Σε αυτά τα συμφραζόμενα, η πρόταση για διαπραγματεύσεις και σύνθετη ονομασία ήταν τότε όχι απλώς αριστερή, αλλά επαναστατική.
Το 9% είναι πολύ μεγάλο ποσοστό
Το 2008, όμως, είναι πολύ διαφορετικό από το 1992. Θα προσκομίζω έναν κάπως ιδιότυπο παράδειγμα, τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι η κοινή γνώμη σε ποσοστό 85-90% τάσσεται υπέρ του βέτο. Γιατί, εκτός αυτού, οι ίδιες δημοσκοπήσεις μάς λένε και άλλα, αντιφατικά. Στις μετρήσεις της MRB, λ.χ., το 36,5% θεωρεί το Σχέδιο Νίμιτς ως βάση συζήτησης, ενώ τη σύνθετη ονομασία τη δέχεται το 35,4%. Σύμφωνα πάλι με την Public Issue, ένα 9% δέχεται την ονομασία "Δημοκρατία της Μακεδονίας", ενώ, σε άλλη ερώτηση, το 40% θεωρεί την αναγνώριση με αυτό το όνομα "αναγκαίο κακό". Είναι πολύ μεγάλα αυτά τα ποσοστά, όχι μόνο 40, αλλά πολύ περισσότερο το 35 και το 9%! Μετά από μια δεκαπενταετία κατήχησης για την "αρπαγή του ονόματος", για την "παραχάραξη" της Ιστορίας εκ μέρους των "Σκοπιανών", τα ποσοστά αυτά είναι ένας άθλος. (Εκτός αν θεωρούμε ότι οι μάζες έχουν γαλουχηθεί με τις αναλύσεις του Ελεφάντη και του Κωστόπουλου ή ότι σε κάθε σπίτι υπάρχει, χιλιοδιαβασμένος και φθαρμένος από τις υπογραμμίσεις, ο |Ιανός του εθνικισμού|). Δεν ξέρω πώς φτάσαμε σε αυτά (από ρεαλισμό, από άποψη, από απογοήτευση;), αλλά πάντως μας υποδεικνύουν την κατεύθυνση που πρέπει να εργαστούμε.
Άλλωστε, κι οι άλλες δημοσκοπήσεις, με τα 10%, τα 15% και τα 18% υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, τον ίδιο δρόμο μας δείχνουν. Γιατί είναι σφαλερή, πολιτικά, η σκέψη ότι τέτοια ποσοστά μάς επιβάλλουν να στρογγυλεύουμε, να σιωπούμε, να πηγαίνουμε "και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ".
Αντίθετα, τώρα είναι η ώρα των ξεκάθαρων και αποφασιστικών κινήσεων: ο ΣΥΡΙΖΑ και ο ΣΥΝ, όπως και ο Αλέξης Τσίπρας και ο Αλέκος Αλαβάνος, έχουν δείξει πρόσφατα ότι διαθέτουν και την τόλμη και την πολιτική δεξιότητα να τις κάνουν. Γιατί αλλιώς, αν φυλάμε σαν "σπάνιο φαρφουρί" τα διψήφια ποσοστά, αυτός είναι ο ασφαλέστερος τρόπος όχι μόνο για να τα χάσουμε, μα και για να μένουν για πάντα παγωμένα, νούμερα ψυχρά. Αλλά, για μας, το ζήτημα είναι οι αριθμοί αυτοί να μετασχηματιστούν σε ζώσα δύναμη, να γίνουν φλόγα, χιλιάδες μικρές πυρκαγιές που πυρπολούν τη νιότη, τα μυαλά και τις καρδιές των ανθρώπων.
* "Oύτις εμοί γ’ όνομα" (Κανένας τ’ όνομά μου): έτσι απαντάει ο Οδυσσέας στον Πολύφημο, όταν αυτός τον ρωτάει πώς τον λένε (|Οδύσσεια|, ι 364-367).
1. Στο σημείο αυτό οφείλω να εξάρω τη δουλειά μυρμηγκιού --ή, ορθότερα, μυρμηκολέοντος-- που επιτελούν, εδώ και χρόνια, οι συντάκτες του "Ιού" στην |Ελευθεροτυπία|.
2. Βλ. Τάσος Κωστόπουλος, |Η απαγορευμένη γλώσσα|, β’ έκδ., Βιβλιόραμα, Αθήνα 2008.
3. Αναπαράγω τα στοιχεία, χωρίς να μπορώ να τα αξιολογήσω, από την ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών (www.agora.mfa.gr).
4. Φυσικά, υπάρχει θέμα διαπραγματεύσεων και συνεννοήσεων για πολλά και σοβαρά ζητήματα, όπως σε όλο τον πλανήτη: για τη διαχείριση των υδάτων, τα σύνορα, τις εμπορικές ανταλλαγές, για το όνομα των προϊόντων (ας πούμε τους οίνους ή τους χαλβάδες που θα ονομάζονται, και από τις δύο πλευρές μακεδονικοί). Αυτό είναι όμως κάτι πολύ διαφορετικό.
5. Το πλήρες κείμενο, με όλο το σκεπτικό, το οποίο αξίζει πραγματικά να διαβάσει κανείς, υπάρχει στην ιστοσελίδα της Νεολαίας (www.neolaiasyn.gr), ενότητα "Θέσεις"~ βλ. "Σχέδιο Πολιτικής Απόφασης του 5ου Συνεδρίου", που έκτοτε μετατράπηκε σε απόφαση.
Θέμα επικαιρότητας:
FYROM
- Κομματικές αναγνώσεις του Μακεδονικού Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 26/01/2019, εφημεριδα ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
- Η ΔΗΜΑΡ ΨΗΦΙΖΕΙ ΝΑΙ ΣΤΗ «ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ» Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 24/01/2019
- Βότσαλα στη λίμνη Κώστας Καρακώτιας, 11/01/2019, Τα Νέα
- Παιχνίδια Μιχάλης Μητσός, 08/01/2019, Τα Νέα
- Μακεδονικό: επισπεύδοντες, όχι καθυστέρηση Θόδωρος Τσίκας, 01/10/2018, εφημεριδα ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
- Οι Πρέσπες στην Βόρεια κάλπη! Λάρκος Λάρκου, 23/09/2018, Μεταρρύθμιση
- Σκέψεις για την ΣΥΜΦΩΝΙΑ & την αποτροπή μιας… αυτοκτονίας Θανάσης Γεωργακόπουλος, 16/06/2018
- Λύση στο Μακεδονικό και εκλογές 14/06/2018
- Το τίμημα του Μακεδονικού Θόδωρος Τσίκας, 14/06/2018, Athens Voice
- Deja vu Δημήτρης Ψυχογιός, 14/06/2018
- Λύση για το ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ Θόδωρος Μαργαρίτης, 10/06/2018, Κυριακάτικη KONTRA NEWS
- «Μακεδονικό»: Ο ασθενής κρίκος Σωτήρης Βαλντέν, 11/02/2018, Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ/ Ενθέματα
- Συλλαλητήριο -Πλυντήριο Στέργιος Καλπάκης, 09/02/2018
- Απλά μαθήματα ονοματοδοσίας Άγγελος Χανιώτης, 04/02/2018, Το Βήμα της Κυριακής
- Τι γυρεύει η εκκλησία στο θολό «παζάρι» των συλλαλητηρίων + Ο Μεσσηνίας Χρυσόστομος, 30/01/2018, αmen.gr
- Κώστας Σημίτης:Το εθνικό συμφέρον επιτάσσει λύση -Βάση η ενδιάμεση συμφωνία του 1995 30/01/2018
- Η χώρα των εμβατηρίων Γιάννης Παπαθεοδώρου, 29/01/2018, dim/art
- Τα συλλαλητήρια αυτή τη στιγμή δεν βοηθούν, καθώς δίνουν βήμα σε ακραίες φωνές που επιδιώκουν να διχάσουν τον ελληνικό λαό 26/01/2018
- Ο εθνικός αυτισμός Πέτρος Παπασαραντόπουλος, 19/01/2018
- Βουκεφάλες; Γιώργος Καρελιάς, 18/01/2018, www.protagon.gr
- 2+1 ιστορίες απ’ τη Μακεδονία Στέργιος Καλπάκης, 16/01/2018
- «ΣΚΟΠΙΑΝΟ»: Ουσία ή τακτική; Θόδωρος Μαργαρίτης, 14/01/2018, Νέα σελίδα
- Το Μακεδονικό (ξανά) Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 13/01/2018, εφημεριδα ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
- Μακεδονομάχοι χωρίς αιτία Νίκος Μπίστης, 08/01/2018, www.thecaller.gr
- Χρειαζόμαστε έναν Βενιζέλο για το «Μακεδονικό»; Γιώργος Σιακαντάρης, 06/01/2018, Το Βήμα της Κυριακής
- Μακεδονικό, ο εθνικός μας μπάφος Ανδρέας Πετρουλάκης, 02/01/2018
- Το Σκοπιανό Αλέξης Παπαχελάς, 30/12/2017, Η Καθημερινή της Κυριακής
- Θαν. Θεοχαρόπουλος: Η σύνθετη ονομασία για χρήση έναντι όλων αποτελεί θέση αρχής και δεν εξαρτάται από τη στάση κανενός 27/12/2017, Ρ/θμός Αθήνα 9,84
- Το Κυπριακό, το Μακεδονικό και ο Ιανός Κοτζιάς Νίκος Μπίστης, 20/12/2017, www.protagon.gr
- Το όνομα, η ψυχή μας και η άβυσσος… Άρης Τόλιος, 30/09/2015, www.protagon.gr
- Κίρο Γκλιγκόρωφ Νίκος Μπίστης, 03/01/2012, www.protagon.gr
- Η δίκη του Μεγαλέξανδρου Χριστίνα Πουλίδου, 23/11/2008, Αυγή της Κυριακής
- Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει, αενάως κοσκινίζει... Χριστίνα Πουλίδου, 12/10/2008, Αυγή της Κυριακής
- Η σπορά και ο θερισμός των εξελίξεων Χριστίνα Πουλίδου, 28/09/2008, Αυγή της Κυριακής
- Εθνικές ακροβασίες: το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στην πόλη των Σκοπίων; Λόης Λαμπριανίδης, 28/09/2008, Αυγή της Κυριακής
- Εχουμε κάνει μέγα φάουλ με τις περιουσίες των Σλαβομακεδόνων Αλέξης Ηρακλείδης, 20/07/2008, Κυρ. Ελευθεροτυπία
- Φταίει κι αυτός, φταίμε κι εμείς, δεν φταίν οι άλλοι... Χριστίνα Πουλίδου, 20/07/2008, Αυγή της Κυριακής
- Μακεδονικό: αυτοπροσδιορισμός και σύνθετη ονομασία Δαμιανός Παπαδημητρόπουλος, 22/06/2008, Αυγή της Κυριακής
- Οταν παρεμβαίνουν οι παπάδες Ριχάρδος Σωμερίτης, 27/05/2008, ΤΟ ΒΗΜΑ
- Ο λαϊκισμός βλάπτει σοβαρά το Μακεδονικό Γιάννης Μπαλάφας, 14/05/2008, Αυγή
- Να επιδιωχθεί αμοιβαία αποδεκτή λύση Γιάννης Μπαλάφας, 18/04/2008
- Η σαλάτα είναι "μακεδονική", η γλώσσα είναι "σκοπιανή", η φέτα είναι – ανυπερθέτως - ελληνική... Χριστίνα Πουλίδου, 13/04/2008, Αυγή της Κυριακής
- ΠΓΔΜ: Μετά το "σοκ" του ελληνικού βέτο Κάκη Μπαλλή, 13/04/2008, Αυγή της Κυριακής
- "Μακεδονικά" παραλειπόμενα Σία Αναγνωστοπούλου, 13/04/2008, Αυγή της Κυριακής
- Το κόστος του βέτο Αλέξης Ηρακλείδης, 06/04/2008, Το Βήμα της Κυριακής
- Η αυτοδιάθεση των λαών τον 21ο αιώνα Ιουλία Σκουνάκη, 06/04/2008, Αυγή της Κυριακής
- Μια χαμένη ευκαιρία Δημήτρης Χασάπης, 06/04/2008, Αυγή της Κυριακής
- Για το Μακεδονικό και τη Σύνοδο του Βουκουρεστίου Γιάννης Μπαλάφας, 04/04/2008
- Μας κατανοούν όταν μιλάμε σύγχρονα... Π.Κ. Ιωακειμίδης, 04/04/2008, Τα Νέα
- Τα Σκόπια είναι πόλη και όχι ονομασία χώρας Γιάννης Μπαλάφας, 03/04/2008, Αυγή
- Πάνω χέρι, κάτω χέρι, τίνος είν το παραπάνω; Χριστίνα Πουλίδου, 30/03/2008, Αυγή της Κυριακής
- Μakedonija Αλέξης Ηρακλείδης, 27/03/2008, Τα Νέα
- Ένα αμερικανικό θέατρο σκιών... Χριστίνα Πουλίδου, 16/03/2008, Αυγή της Κυριακής
- "Oύτις εμοί γ όνομα". Η ακατονόμαστη χώρα και η Αριστερά Στρατής Μπουρνάζος, 09/03/2008, Αυγή της Κυριακής
- Το λυκόφως των Ειδώλων Γιώργος Γιαννακόπουλος, 09/03/2008, Αυγή της Κυριακής
- Λαοσυνάξεις Γιώργος Μπράμος, 06/03/2008, Αυγή
- «Από-Σκοπιανοποίηση» τώρα! Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, 03/03/2008, Αγγελιοφόρος
- Το κράτος και το... κρατίδιο Π.Κ. Ιωακειμίδης, 29/02/2008, Τα Νέα
- Απ’ τη Βρετάνη έρχομαι... Πάσχος Μανδραβέλης, 26/02/2008, Η Καθημερινή
- Μακεδονικό: Στερνή μου γνώση... Δημήτρης Παπαδημούλης, 24/02/2008, Αυγή της Κυριακής
- Προς ... διπλή λύση ή μήπως προς εκλογές; Χριστίνα Πουλίδου, 17/02/2008, Αυγή της Κυριακής
- Υλικό ανάφλεξης υπάρχει, υλικό λύσης δεν υπάρχει... Χριστίνα Πουλίδου, 02/12/2007, Αυγή της Κυριακής
- Η ασπίδα του ελληνικού βέτο στην προάσπιση της Συμμαχίας... Χριστίνα Πουλίδου, 18/11/2007, Αυγή της Κυριακής
- Το Μακεδονικό προ των πυλών Αλέξης Ηρακλείδης, 13/11/2007, Τα Νέα
- Βρέστε τα Λεωνίδας Κύρκος, 11/11/2007, Αυγή της Κυριακής
- Το εμπόριο του φόβου για την «ακατονόμαστη» Πάσχος Μανδραβέλης, 09/11/2007, Η Καθημερινή
- …του Αλεξάνδρου χώρα Διονύσης Γουσέτης, 03/11/2007, Αυγή
- Τάσεις νέας, γενικευμένης αστάθειας Π.Κ. Ιωακειμίδης, 02/11/2007
- Η ώρα της αλήθειας Θόδωρος Μαργαρίτης, 21/10/2007, Αυγή της Κυριακής
- Τα Βαλκάνια κι εμείς Δαμιανός Παπαδημητρόπουλος, 21/10/2007, Αυγή της Κυριακής
- Η ώρα του Μακεδονικού Αλέξης Ηρακλείδης, 19/10/2007, Τα Νέα
- Κραυγές και ψίθυροι Σήφης Πολυμίλης, 17/10/2007
- Γιατί δεν πείθουμε στο Μακεδονικό Αθηνά Σκουλαρίκη, 14/10/2007, Κυρ. Ελευθεροτυπία
- Αριστερά και Μακεδονικό: ώρα για ριζική ανατροπή Νάσος Θεοδωρίδης, 14/10/2007, Αυγή της Κυριακής
- Ανιστόρητη ιστορία Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 15/12/2004, Ελευθεροτυπία
- Μερικές σκέψεις για το Μακεδονικό Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 17/11/2004, Ελευθεροτυπία
- Η αναγνώριση: πραγματικό ή φαντασιακό πρόβλημα; Σωτήρης Βαλντέν, 13/11/2004, Ελευθεροτυπία
- Πίσω στο 1992; Τάκης Κατσαρός, 08/11/2004, Ελευθεροτυπία
- Λάθος το βέτο στην Ευρωπαϊκή Ένωση Μιχάλης Παπαγιαννάκης, 08/11/2004, Τα Νέα
Σύνολο: 78 Κείμενα
Πρόσφατα κείμενα
- Άρθρα
- Ειδήσεις
- Απόψεις
- Συνταγματικά ψεύδηΔημήτρης Ψυχογιός, 14/02/2019
- Η χαμένη άνοιξη της κεντροαριστεράς και της χώραςΠαναγιώτης Χατζηγεωργίου, 11/02/2019
- Δεν είναι μόνο η οικονομία, ανόητε!Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 09/02/2019
- Ο πόλεμος που χάνουμεΓιάννης Βούλγαρης, 09/02/2019
- Η ώρα του δημοσιογραφικού εμπάργκοΆγγελος Κωβαίος, 04/02/2019
- Η ΔΗΜΑΡ είναι αντιπολίτευση ο ΣΥΡΙΖΑ κυβέρνησηΘανάσης Θεοχαρόπουλος, 03/02/2019
- Η ευθύνη του πρωθυπουργούΚώστας Καλλίτσης, 03/02/2019
- Ή στραβός είν΄ο γιαλός ή στραβά αρμενίζουμεΠαναγιώτης Χατζηγεωργίου, 02/02/2019
- Πεδίο ευκαιριών και κινδύνωνΚώστας Καλλίτσης, 27/01/2019
- Κομματικές αναγνώσεις του ΜακεδονικούΓιώργος Γιαννουλόπουλος, 26/01/2019
- Γαλλογερμανική ένωση στην ΕΕΠ.Κ. Ιωακειμίδης, 23/01/2019
- Μιλώντας με Ελληνες της διασποράςΚώστας Καλλίτσης, 20/01/2019
- Αναδιάταξη ή παγίωση του διχασμού;Γιάννης Βούλγαρης, 19/01/2019
- Η αδράνεια στο χρέος κοστίζει ακριβάΚώστας Καλλίτσης, 13/01/2019
- Πολίτες σε απόσυρσηΜαρία Κατσουνάκη, 12/01/2019
- Η στιγμή της αλήθειας για το BrexitΓιώργος Γιαννουλόπουλος, 12/01/2019
- Βότσαλα στη λίμνηΚώστας Καρακώτιας, 11/01/2019
- Από τον Ρήγα Βελεστινλή στα Ευρωπαϊκά ΒαλκάνιαΠάνος Σκοτινιώτης, 09/01/2019
- ΠαιχνίδιαΜιχάλης Μητσός, 08/01/2019
- Το 2019 και το ΠΡΩΤΕΙΟ της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣΓιώργος Σιακαντάρης, 06/01/2019
- Γιατί, απλά, έτσι δεν πάει άλλο...Κώστας Καλλίτσης, 06/01/2019
- Για το άρθρο 16 (ξανά)Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 29/12/2018
- Ελλάδα 2018: το γεγονός που δεν έγινεΓιάννης Βούλγαρης, 29/12/2018
- Κατά προτεραιότητα, ψηφοθηρία…Κώστας Καλλίτσης, 23/12/2018
- Η ΔΗΜΑΡ θα υπάρχει ενισχυμένη στο ΚΙΝΑΛΣτέργιος Καλπάκης, 19/12/2018
- Εθνικολαϊκιστές ˮΚαμμένοιˮ υπάρχουν σε αρκετά κόμματαΘανάσης Θεοχαρόπουλος, 18/12/2018
- Δεν εμπιστεύονται τη χώραΚώστας Καλλίτσης, 16/12/2018
- Επεσε έξω ο Κωνσταντίνος ΜητσοτάκηςΓιώργος Γιαννουλόπουλος, 15/12/2018
- 2019: Τα Κρίσιμα Θεσμικά Διακυβεύματα για το Πολιτικό ΣύστημαΓιώργος Χ. Σωτηρέλης, 15/12/2018
- Ο άγριος ΦεβρουάριοςΚώστας Καλλίτσης, 02/12/2018
- Η συντηρητική παλινόρθωση στη Θεσσαλονίκη είναι αναπόφευκτη;Σάκης Παπαθανασίου, 02/12/2018
- Απαιτείται Πειστική Προοδευτική Απάντηση Απέναντι Στην Άνοδο Του Συντηρητισμού Και Της ΑκροδεξιάςΘανάσης Θεοχαρόπουλος, 02/12/2018
- Μοιάζουν σε περισσότερα απ’ όσα διαφέρουνΓιώργος Σιακαντάρης, 02/12/2018
- Ανάπτυξη γίνεται με νέες επενδύσεις, όχι επιδόματαΝίκος Χριστουδουλάκης, 02/12/2018
- Η σοσιαλδημοκρατική στροφή του ΣΥΡΙΖΑΓιώργος Γιαννουλόπουλος, 01/12/2018
- O προϋπολογισμός του 2019, ο Ευκλείδης και ο ΚαντονάΦίλιππος Σαχινίδης, 01/12/2018
- Η έξοδος στις αγορές και το «νέο 2010»Κώστας Καλλίτσης, 25/11/2018
- Ζητείται αναθεωρητική τόλμη για Εκκλησία και ΠανεπιστήμιοΓιώργος Χ. Σωτηρέλης, 24/11/2018
- ΈγκλημαΜιχάλης Μητσός, 21/11/2018
- Ο ΟΡΓΟΥΕΛ στην ΠΑΤΗΣΙΩΝΓιάννης Παπαθεοδώρου, 19/11/2018
- ΟΑΕΔ: από τους ανέργους, στο πελατειακό κράτοςΚώστας Καλλίτσης, 18/11/2018
- Όταν οι Σοσιαλδημοκράτες χειροκροτούν τον λαϊκισμόΓιώργος Σιακαντάρης, 18/11/2018
- Οι θεσμικές αλλαγές δεν μπορούν να υλοποιηθούν όταν εντάσσονται σε εκλογικούς σχεδιασμούςΔημήτρης Χατζησωκράτης, 17/11/2018
- ΓΕΝΝΗΘΗΚΑ 17 ΝΟΕΜΒΡΗΘόδωρος Μαργαρίτης, 17/11/2018
- Μαθητικές διαμαρτυρίεςΓιώργος Γιαννουλόπουλος, 17/11/2018
- ΔΗΜΑΡ: ΣΤΑΘΕΡΗ ΣΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ14/02/2019
- Να μη χαθεί άλλη μια ευκαιρία για μια γενναία και ρηξικέλευθη συνταγματική αναθεώρησηΘανάσης Θεοχαρόπουλος, 13/02/2019
- Για μια νέα αρχή30/01/2019
- ΘΕΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΑΝ ΑΡΓΗΣΕΔημήτρης Χατζησωκράτης, 29/01/2019
- Η ΔΗΜΑΡ ΨΗΦΙΖΕΙ ΝΑΙ ΣΤΗ «ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΡΕΣΠΩΝ»Θανάσης Θεοχαρόπουλος, 24/01/2019
- ΔΗΜΑΡ στη δίκη της ΧΑ: Να αποδοθεί δικαιοσύνη 5 χρόνια μετά τη δολοφονία Φύσσα10/12/2018
- Θανάσης Θεοχαρόπουλος: Απαιτείται γενναία συνταγματική αναθεώρηση26/11/2018
- ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ «ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ή ΘΕΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ;22/11/2018
Ημερολόγιο κειμένων
◄ | Φεβρουάριος 2019 |
► |
W | Δε | Τρ | Τε | Πέ | Πα | Σά | Κυ |
---|---|---|---|---|---|---|---|
5 | 28 | 29 | 30 | 31 | 1 | 2 | 3 |
6 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
7 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
8 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
9 | 25 | 26 | 27 | 28 | 1 | 2 | 3 |
Θέματα επικαιρότητας
- 2019
- BREXIT
- FYROM
- Αντιεθνικισμός- Αντιρατσισμός
- Αριστερά-κεντροαριστερά
- Οικονομική κρίση
- Πολιτικό Σύστημα
- Συνταγματικη Αναθεώρηση
- 2018
- Αμερική
- Ανθρώπινα δικαιώματα
- Αντισιμιτισμός
- Βία
- ΔΗΜΑΡ
- Εθνικισμός
- Εθνικολαϊκισμός
- Εκκλησία -Κράτος
- Εκλογικό Σύστημα
- Ελληνικά Κόμματα
- Ελληνοτουρκικά
- Εξωτερική Πολιτική
- Ιστορία του Αριστερού κινήματος
- ΚΙΝΑΛ
- ΚΙΝΑΛ
- ΚΙΝΑΛ
- ΚΙΝΑΛ
- Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ
- Κυπριακό
- Μεταναστευτικό
- ΜΜΕ
- Νέα Δημοκρατία
- Νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ
- Παιδεία
- Πολυτεχνείο 73
- Σοσιαλδημοκρατία
- Τουρκία
- Χρυσή Αυγή
- 2017
- ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ
- Ενιαίος φορέας της κεντροαριστεράς
- 21 Απριλίου 1967
- Αγροτικό
- Γαλλία προεδρικές εκλογές 2017
- Για τον Μιχάλη
- Ευρωπαϊκή Αριστερά
- Η Ευρώπη των 27
- Η Ευρώπη των 28
- Ισπανία
- Λαϊκισμός
- Λατινική Αμερική
- Μεγ. Βρεττανία
- Νεολαία
- Σχέσεις εκκλησίας και κράτους
- Τρομοκρατία
- 2016
- 1821
- Ασφαλιστικό
- Γαλλία
- Δικαιοσύνη
- ΔΝΤ
- Μετά το 3ο Μνημόνιο
- Προϋπολογισμός 2017
- ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ-ΠΟΤΑΜΙ_ΚΙΔΗΣΟ-ΚΙΝΗΣΕΙΣ
- Συνέδριο ΣΥΡΙΖΑ 2016
- Το Ποτάμι
- 2015
- Αντιδικτατορικός Αγώνας
- Βαλκάνια
- Γερμανικές Αποζημιώσεις
- Γεωστρατηγική
- ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ. Εκλογές 2015
- Δημοψήφισμα 2015
- Διαπραγματεύσεις Ελλάδος-ΕΕ
- Εκλογές 2015
- Εκλογές, Σεπτέμβριος 2015
- Έκτακτο Συνέδριο ΔΗΜΑΡ
- Η πορεία της ΔΗΜΑΡ μετά τις εκλογές 2015
- Μεγ. Βρετανία
- Μετά τη Συμφωνία Ελλάδας-Ευρωζώνης
- Μετά το 4ο Συνέδριο της ΔΗΜΑΡ
- Μετεκλογικά, 2015
- Παρίσι, Παρασκευή 13/11/2015
- Περιβάλλον-Οικολογία
- Ρωσία
- 2014
- 2ο Συνέδριο ΔΗΜΑΡ
- G20
- Αυτοδιοικητικές Εκλογές 2014
- Δεκέμβρης 44
- ΔΗΜΑΡ-ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
- Δημόσια Διοίκηση-Αυτοδιοίκηση
- Ενέργεια
- Ευρωεκλογές 2014
- Μετά τις ευρωεκλογές 2014
- Μετά το 2ο Συνέδριο
- Μετανάστες
- Μουντιάλ 2014
- Παλαιστίνη
- Ποεδρική εκλογή
- Τεχνολογία
- Υγεία
- 2013
- Αραβικός Κόσμος
- Γερμανία , εκλογές 2013
- Ε.Ε. - Κοινή Αγροτική Πολιτική
- Ελληνοαμερικάνικες σχέσεις
- Κυβέρνηση Εθνικής Ευθύνης
- Συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ
- ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ-ΣΥΡΙΖΑ
- 2012
- "Αγανακτισμένοι"
- Αριστερά και Οικολογία
- Εκλογές 2012
- Πελατειακό κράτος
- Πολιτικό Σύστημα
- Συρία
- Φοιτητικές εκλογές
- 2011
- Αθήνα 2004
- Αθλητισμός
- Αποχαιρετισμός στον Λεωνίδα
- Βία στα γήπεδα
- Γερμανία , εκλογές 2010
- Δημιουργούμε τη ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ
- Δημοσιονομικό Σύμφωνο 091211
- Διαχείρηση απορριμάτων
- Επέτειος της πτώσης της δικτατορίας
- Έρευνα
- Ιαπωνία
- Ιράν
- Κυβέρνηση Παπαδήμου
- Μέση Ανατολή
- Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο
- Μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές 2010
- ΜΜΜ
- Μνημόνιο-Κυβερνητική πολιτική
- Παγκοσμιοποίηση
- Ποδόσφαιρο
- Πυρηνική Ενέργεια
- Σκάνδαλο Siemens
- 2010
- "Καλλικράτης"
- 100 πρώτες ημέρες
- Αϊτή
- ΑΜΕΑ
- ΑΠΕ
- Αφγανιστάν
- Βρεττανικές Εκλογές 2010
- ΔΗΜΑΡ-ΣΥΝ/ΣΥΡΙΖΑ
- Διαδηλώσεις- Βία
- Εγκληματικότητα
- Εκλογή Προέδρου Δημοκρατίας 2010
- Εκολογικός Νόμος
- Έκτακτο ΣΥΝέδριο
- ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΈΣΕΙΣ
- Ισραήλ-Παλαιστίνη
- Κίνα
- Κοπεγχάγη 2009
- Μετά το 6ο ΣΥΝέδριο
- Μετανάστες, ιθαγένεια
- Μνημόνιο
- ΝΑΤΟ
- Ναυτιλία
- Περιφερειακή συγκρότηση-Αυτοδιοικητικές εκλογές 2010
- ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ
- Πτώση του τείχους
- Πυρκαϊές 2010
- Ρομά
- Σκάνδαλα ομολόγων
- Σκάνδαλο Βατοπεδίου
- ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΌ
- 2009
- 1989, Πτώση του Τείχους
- Αμερικανικές εκλογές
- Αμερικάνικες επεμβάσεις
- Γεμανία, εκλογές 2009
- Γερμανία, εκλογές 2009
- Δεκέμβρης ΄09
- Διαρκές ΣΥΝέδριο, Σεπτέμβριος 2009
- Διαρκές Συνέδριο ΣΥΝ 13-5/02/09
- Διεθνής Τρομοκρατία
- Ευρωεκλογές 2009
- Ευρωεκλογές 2010
- Η Ευρώπη των 25
- Ισλάμ
- ΚΚΕ
- Μετά τις εκλογές
- Μετά τις εκλογές 041009
- Μετά τις ευρωεκλογές 2009
- Οικολογία και Ανανεωτική Αριστερά
- Προγραμματικά
- Προγραμματικό Συνέδριο του ΣΥΝ
- Προς τις βουλευτικές εκλογές 2009
- Πυρκαϊές 2009
- Ρωσικές επεμβάσεις
- Σκάνδαλο Παυλίδη
- Χρηματοπιστωτική κρίση
- 2008
- 21/4/67, 40 χρόνια μετά
- 5ο ΣΥΝέδριο
- Αμμερικάνικες εκλογές 2006
- Άνοιξη Πράγας
- Για την "Αυγή Α.Ε."
- Διαδίκτυο-Blogers
- Εξεταστική-Προανακριτική για Βατοπέδιο
- Ευρωπαϊκό Σύνταγμα
- Κεντροαριστερά
- Μάης ΄68
- Μετά το 5ο ΣΥΝέδριο
- Μεταρρυθμιστική Συνθήκη
- Ντόπιγκ
- Πεκίνο 2008
- Συμβούλιο Κορυφής Ε.Ε.
- 2007
- Διάλογος για τις Προοπτικές της Αριστεράς
- Ιστορία Στ΄Δημοτικού
- Μετεκλογικά 2007
- Νέες Τεχνολογίες
- Προεδρικές εκλογές Γαλλία
- Προς τις Βουλευτικές εκλογές
- ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ, Ανανεωτική πορεία ή αναδίπλωση;
- 2006
- Βιοηθική
- Δημοτικονομαρχιακές εκλογές 2006
- Διαδίκτυο
- Επέμβαση στον Λίβανο
- Ευρωεκλογές 2004
- Ευρωτουρκικά
- Μετά τις ευρωεκλογές 2004
- Παραίτηση Δαμανάκη
- ΠΑΣΟΚ, κενροαριστερά, σχέσεις με αριστερά
- Πετρελαϊκή κρίση
- 2005
- Το Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ
- 2004
- Αμερικάνικες Εκλογές 2004
- Εκλογές 2004
- Μπροστά στο ΣΥΝέδριο
- Πρόεδρος Δημοκρατίας
- 2003
- Ελληνική Προεδρία
- Η Χάρτα της Σύγκλισης
- Χώρος Διαλόγου
Αρθρογράφοι
- Adler Alexandre
- Ago Niko
- Ahuja Anjana
- Aixmiros O
- Alibhai-Βrown Υasmin
- Arnason Johanan P.
- Ashley Jackie
- Attali Jacques
- Aubry Μartine
- AYDINTASBAS ΑSLI
- Baker Gerard
- Bauman Zygmunt
- Beck Ulrich
- Berman Sheri
- Berners-Lee Tim
- Blanchard Emmanuel
- Bolzman Claudio
- Brooks David
- Canino Αndrea
- Castells Manuel
- Clogg Richard
- Coates David
- Cochet Yves
- Cohen Roger
- Colombani Jean-Marie
- Copp Doug
- Cordonnier Laurent
- Corsetti Giancarlo
- COURTOIS GERARD
- Daniel Jean-Marc
- Day Mark
- Dejevsky Mary
- Delbeke Jos
- Delhomais Ρierre Αntoine
- Delors Jacques
- DIXON HUGO
- Dobson Andrew
- DUPIN ERIC
- Dyer Ceoff
- Färm Göran
- Featherstone Kevin
- Ferenczi Thomas
- Ferner Elke
- Ferrand Olivier
- Ferreras Isabelle
- Fischer Joschka
- Fitoussi Jean-Paul
- Friedman Thomas
- Gabriel Sigmar
- Galbraith James Kenneth
- Gamble Andrew
- Garton Ash Timothy
- Gerson Michael
- Giddens Antony
- Gros Daniel
- Gross Daniel
- Guélaud Claire
- Hall Ben
- Hamon Benoît
- Hirst Joel
- Hohnen Paul
- Hollande Francois
- Hughes Kathryn
- Ignatius David
- Irvin George
- Jackson Tim
- Juncker Jean-Claude
- Klein Naomi
- Krugman Paul
- Kuisma Mikko
- Lagarde Christine
- Laidi Ζaki
- LIpietz Alain
- Lomborg Bjorn
- Loth Renee
- Lula da Silva Luiz Inácio
- Mattioli Gianni
- Mayer Catherine
- Meyer - Cording Claus
- Miliband David
- Morin Edgar
- Mudde Cas
- Munchau Wolfang
- Napolitano Giorgio
- Normand Jean-Michel
- Obama Barack
- Okland Astrid Ζωή
- Oz Amos
- Padoa-Schioppa Tomaso
- Padovani Marcelle
- Perrier Guillaume
- Persson Goran
- Philip Bruno
- Pisani-Ferry Jean
- Plihon Dominique
- Pons Ρhilippe
- Potier Samuel
- Ramonet Ignacio
- Rasmussen Ρoul Νyrup
- Ridet Philippe
- Rifkin Jeremy
- Rocard Michel
- Rogers Paul
- Roubini Nouriel
- Rupnik Jacques
- Schröder Gerhard
- Schulz Martin
- Schwall-Düren Angelica
- Shambaugh David
- Slackman Μichael
- Spence Michael
- Steinmeier Frank-Walter
- Stephens Philip
- Stiglitz Joseph E.
- Strauss-Kahn Dominique
- Toner Robin
- Trichet Jean-Claude
- Truc Olivier
- Truong Nicolas
- Veltroni Walter
- Verheugen Gunter
- Verhofstadt Guy
- Vernet Daniel
- Vorkotter Uwe
- Wallerstein Immanuel
- Watkins Kevin
- Weber Henri
- WOLFF RICHARD
- Yiounker Jean Claude
- Αβδελά Έφη
- Αγαλιώτης Γιώργος
- Αγγελής Βαγγέλης
- Αγγελόπουλος Γιώργος
- Αγριαντώνη Χριστίνα
- Αθανασίου Θανάσης
- Αθανασόπουλος Παύλος
- Αθινάκης Δημήτρης
- Ακρίτα Ελενα
- Αλ Σάλεχ Αφροδίτη
- Αλεγκρετι Τζοβανι
- Αλεξάκος Κωνσταντίνος
- Αλεξανδρής Άρης
- Αλεξανδρής Ευάγγελος
- Αλεξόγλου Σάββας
- Αλεξόπουλος Χρίστος
- Αλί Μπιράντ Μεχμέτ
- Αλιβιζατος Νίκος
- Αλιβιζάτος Νίκος Κ.
- Αλιβιζάτος Νίκος Κ.
- Αλιετά Μισέλ
- Αλιμί Σερζ
- Αλιμπράντης Νικήτας
- Άλτερ Τζόναθαν
- Αμάτο Τζουλιάνο
- Αμίν Σαμίρ
- Αμπατζόγλου Γιώργος
- Αμπραχαμιάν Έρβαρντ
- Αναγνωστόπουλος Κώστας Π.
- Αναγνωστόπουλος Δημήτρης
- Αναγνωστοπούλου Ελένη
- Αναγνωστοπούλου Σία
- Αναγνωστοπούλου Άννα
- Ανανδρανιστάκης Γιώργος
- Ανανιάδης Νότης
- Αναστασάκος Γιάννης
- Αναστασιάδης Νίκος
- Αναστασίου Φωτεινή
- Αναστόπουλος Τάκης
- Ανδρέου Κώστας
- Ανδριοπούλου Σοφία
- Ανδρουλάκης Νίκος
- Ανέστη Κατερίνα Ι.
- Ανηψητάκης Αντώνης
- Αντωνίου Χρυσούλα
- Αντωνίου Γιάννης
- Αντωνόπουλος Νικηφόρος
- Αντωνόπουλος Γιώργος
- Αποστολίδης Ηλίας
- Αρανίτσης Ευγένιος
- Αργείτης Γιώργος
- Αργυρόπουλος Χριστόφορος
- Αργυρός Κώστας
- Αργυρός Γιάννης
- Άρθρο Κύριο
- Αρχοντάκης Κώστας
- Ασδραχάς Σπύρος Ι.
- Αταλί Ζακ
- Αυδίκος Ευάγγελος
- Βαγενάς νάσος
- Βαΐου Ντίνα
- Βακαλιός Θανάσης
- Βακαλόπουλος Μπάμπης
- Βακιρτζής Σταμάτης
- Βαλεντίνι Φραντσέσκο
- Βαλερστάιν Ιμάνιουελ
- Βαλντέν Σωτήρης
- Βαξεβάνης Κώστας
- Βαρβιτσιώτη Ελένη
- Βαρουφάκης Γιάνης
- Βαρώτσος Ανδρέας
- Βασιλάκης Μανώλης
- Βασιλείου Τάσος
- Βασιλείου Θανάσης
- Βασιλείου Γιώργος
- Βασιλιάς Ανδρέας
- Βασιλόπουλος Περικλής
- Βατάλης Σωκράτης
- Βελεγράκης Μανόλης Ι.
- Βεμπέρ Ανρί
- Βενιζέλος Ευάγγελος
- Βέντολα Νίκι
- Βεντούρης Δημήτρης
- Βεργής Απόστολος
- Βεργόπουλος Γιώργος
- Βερέμης Θάνος
- Βερνίκος Γιώργος
- Βλαστάρης Γιάννης
- Βλάχος Μάρκος
- Βολιώτης Άγγελος
- Βουδούρης Οδυσσέας
- Βούλγαρης Γιάννης
- Βούλγαρης Θέμης
- Βουρνάς Κώστας
- Βρανάς Ρούσσος
- Γαβρόγλου Κώστας
- Γαλανάκη Ρέα
- Γαλανοπούλου Μαρία
- Γαλιατσάτος Παναγής
- Γαλιατσάτου Μαράια
- Γασπαράτος Τάκης
- Γεννηματά Φώφη
- Γεράκης Θωμάς
- Γεωγακόπουλος Θανάσης
- Γεωργακόπουλος Θανάσης
- Γεωργακόπουλος Θοδωρής
- Γεωργακοπούλου Βένα
- Γεωργακοπούλου Ρούλα
- Γεωργάτος Γεράσιμος
- Γεωργελές Φώτης
- Γεωργιάδη Βασιλική
- Γεωργιάδης Νίκος
- Γεωργιάδου Βασιλική
- Γεωργίου Θεόδωρος
- Γεωργίου Χρήστος
- Γεωργούλας Μπάμπης
- Γεωργουσόπουλος Κώστας
- Γεωργουσόπουλος Κώστας
- Γιαλκέτσης Θανάσης
- Γιαλυψός Δημήτρης
- Γιάμαλη Αναστασία
- Γιαννακάκη Μαρία
- Γιαννακίδης Κώστας
- Γιαννακόπουλος Γιώργος
- Γιανναράς Χρήστος
- Γιάνναρος Γιώργος
- Γιάνναρου Λίνα
- Γιαννίτσης Τάσος
- Γιαννουλόπουλος Γιώργος
- Γιανουλόπουλος Γιάννης
- Γιανουλόπουλος Γιώργος
- Γιαταγάνας Ξενοφών
- Γιατζόγλου Δημήτρης
- Γιατρομανωλάκης Γιώργης
- Γιουβέν Ερντάλ
- Γιουνκέρ Ζαν-Κλοντ
- Γιούνκερ Ζαν-Κλοντ
- Γιουρμετάκης Ανδρέας
- Γκαλίνο Λουτσιάνο
- Γκάλτουνγκ Γιόχαν
- Γκάμπριελ Ζίγκμαρ
- Γκάμπριελ Σίγκμαρ
- Γκαρμπούνης Χρήστος
- Γκέρο Νοϊγκεμπάουερ
- Γκίντενς Άντονι
- Γκιώνης Νίκος
- Γκλοτς Πέτερ
- Γκονζαλες Φελίπε
- Γκορμπατσώφ Μιχαήλ
- Γκόρου Αθηνά
- Γκωσσέ Μαρσέλ
- Γλέζος Μανώλης
- Γολέμης Χάρης
- Γουλιάρου Αθηνά
- Γουργουλιάνης Κωνσταντίνος
- Γουργούρη Φανή
- Γουσέτης Διονύσης
- Γραμματικάκης Γιώργος
- Γρατσίας Νίκος
- Γρέβιας Θανάσης
- Γρηγοράκος Λεωνίδας
- Γρηγοριάδης Ιωάννης Ν.
- Γρηγοριάδου Ιωάννα
- Γρυσπολάκης Ιωακείμ
- Δαλίπης Αντώνης
- Δαμιανίδη Άννα
- Δανέλλης Σπύρος
- Δαρσινός Τάσος
- Δαφέρμος Ολύμπιος
- Δελαστίκ Γιώργος
- Δεληβοριάς Φώτης
- Δεληγιάννης Ανδρέας
- Δεληγκάρης Βασίλης
- Δελούκας Αλέξανδρος
- Δελφάκης Νίκος
- Δεμερτζής Νίκος
- Δερτιλής Γιώργος
- Δεσποτόπουλος Κωνσταντίνος Ι.
- Δεσποτόπουλος Κωνσταντίνος
- Δημάδης Θάνος
- Δήμας Σταύρος
- Δημητρακάς Παναγιώτης
- Δημητρακόπουλος Θέμης
- Δημητριάδης Σωτήρης
- Δημητρίου Στέφανος
- Δημόπουλος Βαγγέλης
- Δημόπουλος Ευθύμης
- Δήμου Νίκος
- Δημουλής Δημήτρης
- Διακουλάκης Νίκος
- Διαμαντάκου Πόπη
- Διαμαντίδης Δημήτρης
- Διαμαντόπουλος Χρόνης
- Διαμαντοπούλου Άννα
- Διαμαντούρος Νικηφόρος
- Διβάνη Λένα
- Διβάρης Διονύσης
- Διόγος Μάκης
- Δοξιάδης Αρίστος
- Δοξιάδης Απόστολος
- Δούκας Προκόπης
- Δραβαλιάρης Τριαντάφυλλος
- Δραγασάκης Γιάννης
- Δρανδάκης Λεωνίδας Γ.
- Δρόσος Γιάννης
- Δρουσιώτης Μακάριος
- Δρυμιώτης Ανδρέας
- Δωροβίνης Βασίλης Κ.
- Εco Umberto
- Εγιαζαριάν Ασότ
- Εζμπουντούν Εργκούν
- Ελεφάντης Άγγελος
- Έλλις Αθανάσιος
- ΕΠΙΒΑΤΗΣ Δίκτυο
- Επιτροπάκη Κατερίνα
- Ερμής Νικόλαος
- Ευαγγελίδου Μάρω
- Ευθυμιόπουλος Ηλίας
- Ευλογημένος Γιάννης
- Ζακάρ Αλμπέρ
- Ζάμπας Κώστας
- Ζαμπούκας Ανδρέας
- Ζαράνης Ηλίας
- Ζαρέτος Θεόδωρος
- Ζαχαρέας Αιμίλιος
- Ζαχαριάδης Κώστας
- Ζαχαριάδης Νίκος
- Ζαχαριάδης Σταμάτης
- Ζάψας Γιώργος
- Ζενερέ Ζακ
- Ζέπος Κώστας
- Ζέπος Κώστας Δ.
- Ζήρας Βασίλης
- Ζίζεκ Σλάβοϊ
- Ζιν Χάουαρντ
- Ζορκάδης Βαγγέλης
- Ζορμπά Μυρσίνη
- Ζούλας Κωνσταντίνος
- Ζουμπουλάκης Σταύρος
- Ζουμπουλάκης Μιχάλης
- Ζουναλής Βασίλης
- Ηirsch Afua
- Ηulot Νicolas
- Ηρακλείδης Αλέξης
- Θέμελης Νίκος
- Θεμπριάν Χουαν Λούις
- Θεοδορώπουλος Τάκης
- Θεοδωράκης Μίκης
- Θεοδωράκης Σταύρος
- Θεοδωρίδης Νάσος
- Θεοδωρόπουλος Βύρων
- Θεοδωρόπουλος Τάκης
- Θεοτοκάς Γιώργος
- Θεοχάρης Χάρης
- Θεοχαρόπουλος Θανάσης
- Θρασυβούλου Μάριος
- Θωμόπουλος Αριστείδης
- Θωμόπουλος Γιώργος
- Ιατρού Σταύρος
- Ιμπραήμ Δημήτρης
- Ινγκράο Πιέτρο
- Ιντζίδης Βαγγέλης
- Ιορδανίδης Κώστας
- Ιορδάνογλου Χρυσάφης Ι.
- ιός Ο
- Ιωακειμίδης Π.Κ.
- Ιωακειμίδης Παναγιώτης Δ.
- Ιωαννίδης Γιώργος
- Ιωάννου Χάρης
- κ. Ιερώνυμος Αρχιεπίσκοπος
- Κiniklioglu Suat
- Κrugman Ρaul
- Καβουνίδης Σπύρος
- Καβουριάρης Μάκης
- Καζάκος Πάνος
- Καζαλόττι Ελιζαμπέττα
- Καζαλόττι Ελιζαμπέττα
- Καϊμάκη Βάλια
- Κακαλέτρης Παναγιώτης
- Κακατσάκη Χρύσα
- Κακουλίδης Γιάννης
- Καλαβάσης Φραγκίσκος
- Καλαμάρας Γιώργος
- Καλαντζής Παναγιώτης
- Καλατζής Δημήτρης
- Καλαφάτης Θανάσης
- Καλλιπολίτη Δώρα
- Καλλίτσης Κώστας
- Καλογεροπούλου Μαρία
- Καλογήρου Γιάννης
- Καλογήρου Ορέστης
- Καλοκαιρινός Αλέξης
- Καλούδης Θοδωρής
- Καλουδιώτης Δημήτρης
- Καλπάκης Στέργιος
- Καλφέλης Γρηγόρης
- Καλφέλης Γρηγόριος Π.
- Καμάρας Κωνσταντίνος
- Καμί Ζαν Υβ
- Καμίνης Γιώργος
- Καμπουράκης Δημήτρης
- Καμπύλης Τάκης
- Καν Ζαν Φρανσουά
- Κανδαράκης Μιχάλης
- Κανέλης Ηλίας
- Κανέλλης Ηλίας
- Κανέλλης Βασίλης Σ.
- Κανέλλης Ηλίας
- Κανελλοπούλου Βάσω
- Καντ Κλεισθένης
- Κανφίν Πασκάλ
- Κάουφμαν Συλβί - Υβόν
- Καπλάνι Γκαζμέντ
- Καπόπουλος Γιώργος
- Κάπρος Παντελής
- Καράβελλας Δημήτρης
- Καραβίτη Φαίη
- Καραγιάννης Μάκης
- Καραγιάννης Τάκης
- Καραγκουλές Δημήτρης
- Καρακάσης Γιάννης
- Καρακούσης Αντώνης
- Καρακώτιας Κώστας
- Καραλιώτας Σάκης
- Καραμούζης Νίκος
- Καραμπουγιουκλού Σάμη
- Καρανασοπούλου Ειρήνη
- Καραντζόλα Ελένη
- Καρασσαβίδου Ελένη
- Καρατέγος Κώστας
- Καραφέριας Στέλιος Θ.
- Καρδάσης Βασίλης
- Καρελιάς Γιώργος
- Καρζής Φοίβος
- Κάρης Κώστας
- Καριπίδης Γιώργος
- Καρκαγιάννης Αντώνης
- Καρκαγιάννης Αντώνης
- Καρούνος Θόδωρος
- Καρτάλης Γιώργος
- Καρτερός Θανάσης
- Καρύδης Βασίλης
- Καρύδης Βασίλης Χ.
- Καρυστιάνη Ιωάννα
- Κασιμάτης Στέφανος
- Καστανάς Λεωνίδας
- Καστανίδης Χάρης
- Καστανίδου Συμεωνίδου Ε.
- Καστέλ Ρομπέρ
- Κατηφόρης Γιώργος
- Κατρεμέρ Ζαν
- Κατρούγκαλος Γιώργος
- Κατσαμούρης Αστέριος
- Κατσάμπας Θάνος
- Κατσάνης Πολύβιος
- Κατσαρός Τάκης
- Κατσαρός Τάκης
- Κατσιμάρδος Τάκης
- Κατσιμπάρδης Γιώργος
- Κατσίμπρας Νικόλας
- Κατσουνάκη Μαρία
- Καφετζής Τάκης
- Καψάλης Απόστολος
- Καψής Παντελής
- Κέζα Λόρη
- Κεμανίδης Γιάννης
- Κεμπφ Ερβέ
- Κεντρωτή Αλεξάνδρα
- Κεπέλ Ζιλ
- Κερέ Μπενουά
- Κεφάλης Χρήστος
- Κεφαλίδου Χαρά
- Κεχαγιά Βούλα
- Κεχαγιόγλου Ελένη
- Κεχριώτης Βαγγέλης
- Κιάος Νίκος
- ΚΙΖΙΛΓΙΟΥΡΕΚ Νιαζί
- Κιζίλγιουρεκ Νιαζί
- Κικίλιας Ηλίας
- Κιμπουρόπουλος Γιάννης
- Κιντή Βάσω
- Κιτρομηλίδης Πασχάλης Μ.
- Κλαδούχου Κατερίνα
- Κλαουδάτου Μέμα
- Κλαυδιανός Παύλος Δ.
- Κλαυδιανός Παύλος
- Κλαυδιανός Ανδρέας
- Κληρίδης Γλαύκος
- Κλουτσινιώτη Ράνια
- Κολιοπάνος Πάνος
- Κόλλιας Θεόδωρος
- Κόλλιας Φώτης
- Κολομπανί Ζαν-Μαρί
- Κον-Μπεντίτ Ντανιέλ
- Κοντιάδης Ξενοφών
- Κοντολέων Έλια
- Κοππά Μαριλένα
- Κορβίνο Τερέζα
- Κόρμ Ζωρζ
- Κοροβέσης Περικλής
- Κορωναίος Πασχάλης
- Κορωνάκης Τάσος
- Κοτανίδης Γιώργος
- Κοτζαμπόπουλος Αλέκος
- Κοτζιάς Νίκος
- Κοτρώτσος Σεραφείμ
- Κούβελας Ηλίας
- Κουβέλη Μαρία
- Κουβέλη Ευαγγελία Φ.
- Κουβέλης Φώτης
- Κουγιουμουτζής Λευτέρης
- Κουζέλης Γεράσιμος
- Κουζής Γιάννης
- Κουκιάδης Ιωάννης Δ.
- Κουκουβιτάκης Γιώργος
- Κουκουλόπουλος Πάρις
- Κούλογλου Στέλιος
- Κουλουμπής Θεόδωρος
- Κουμάνταρος Δημήτρης
- Κουναλάκη Ξένια
- Κουράκης Ανδρέας
- Κούρκουλας Άλκης
- Κούρκουλας Δημήτρης
- Κούρκουλος Κώστας
- Κουρμούσης Μιχάλης
- Κουρουζίδης Σάκης
- Κουρουνιώτης Χρήστος
- Κούρτοβικ Δημοσθένης
- Κουσνέρ Μπερνάρ
- Κουσούλης Λευτέρης
- Κουτρούκης Κώστας
- Κούτσης Αλέκος
- Κουτσοπίνης Παναγιώτης
- Κουτσούκος Γιάννης
- Κοφφεράτι Σέρτζιο
- Κοψίδης Μάκης
- Κοψίνη Χριστίνα
- Κοψίνη Χριστίνα
- Κρεμμυδάς Βασίλης
- Κρεμύδας Βασίλης
- Κρούγκμαν Πολ
- Κρουστάλλη Δήμητρα
- Κτιστάκης Γιώργος
- Κτωρής Σώτος
- Κυπριανού Άντρος
- Κυριακίδης Μιχάλης
- Κυριακόπουλος Δημήτρης
- Κυριακού Γρηγόρης
- Κυριόπουλος Γιάννης
- Κύρκος Λεωνίδας
- Κυρτάτας Δημήτρης
- Κυρτάτας Δημήτρη Ι.
- Κωβαίος Άγγελος
- Κωνσταντάρας Νίκος
- Κωνσταντίνου Γιάννης
- Κωνσταντόπουλος Χρήστος
- Κωστής Κώστας
- Κωστόπουλος Βασίλης
- Λαζάρ Μαρκ
- Λάζαρ Μάρκ
- Λάζαρης Ευστάθιος
- Λαζαρίδης Γεώργιος Σ.
- Λάζος Χρήστος Γ.
- Λαϊντί Ζακί
- Λακασάς Απόστολος
- Λακόπουλος Γιώργος
- Λακόπουλος Γιώργος
- Λακόπουλος Γιάννης
- Λαλιώτης Κώστας
- Λαμπάτος Γαβρίλης
- Λαμπράκη-Πλάκα Μαρίνα
- Λαμπριανίδης Λόης
- Λαμπρινίδης Φώτης
- Λαμπρινός Φώτος
- Λαμπρινού Κατερίνα
- Λάμψιας Παναγιώτης
- Λαπαβίτσας Κώστας
- Λαπατσιώρας Σπύρος
- Λάρκου Λάρκος
- Λαρουτιρού Πιερ
- Λασκαράτος Αλέκος
- Λασκαράτος Αλέξης
- Λάσκος Χρήστος
- Λαφαζάνης Παναγιώτης
- ΛΑΦΟΝΤΑΙΝ ΟΣΚΑΡ
- Λε Ιαρίκ Πατρίκ
- Λεβέντ Σενέρ
- Λεβέντης Σωτήρης
- Λεβέντης Θανάσης
- Λεοντίδου Λίλα
- Λεπαρμαντιέ Αρνό
- Λιάκος Αντώνης
- Λιαλιούτη Μυρτώ
- Λιαργκόβας Παναγιώτης
- Λιβαδάς Σταύρος
- Λιβανίου Ευαγγελία
- Λιγνός Γιώργος
- Λιναρδάτου Οντίν
- Λιντ Μάικλ
- Λιοναράκη Μυρσίνη
- Λιοναράκης Νικήτας
- Λιοσάτος Δημήτρης
- Λις Κολιν
- Λοβέρδος Ανδρέας
- Λοβέρδος Ανδρέας Ν.
- Λουκάς Δηµήτρης
- Λουκάς Δημήτρης
- Λουκάς Στάθης
- Λούλης Γιάννης
- Λουλούδης Λεωνίδας
- Λουτράδης Χρήστος
- Λυκούδης Σπύρος
- Λυμπεράκη Αντιγόνη
- Λωράν Πιέρ
- Μαγγηριάδης Απόστολος
- Μάγκλαρης Κώστας
- Μάγκλαρης Βασίλης
- Μαγκλίνης Ηλίας
- Μαγκλίνης Ηλίας
- Μαγκριώτης Γιάννης
- Μαζάουερ Μαρκ
- Μαΐστρος Παναγιώτης
- Μακρή Κάτια
- Μακρυγιαννάκης Αντώνης
- Μαλέλης Σταμάτης
- Μαλλιώρη Μένη
- Μανδαράκης Βασίλης
- Μανδαρβέλης Πάσχος
- Μανδραβέλης Πάσχος
- Μάνδρου Ιωάννα
- Μάνη Μαρίνα
- Μανιάτης Δημήτρης Ν.
- Μανιάτης Γιάννης
- Μανίκας Στέφανος
- Μανιτάκης Αντώνης
- Μανιτάκης Αντωνης
- Μάνος Στέφανος
- Μάνου Μαρία
- Μανσούρης Γιώργος Μ.
- Μανταδάκης Άγγελος
- Μαντέλης Τάσος
- Μαντίκος Θάνος
- Μαραβέγιας Ναπολέων
- Μαραντζίδης Νίκος
- Μαργαρίτης Θόδωρος
- Μαργαρίτης Αντώνης
- Μάρδας Δημήτρης
- Μαρίνου Δέσποινα
- Μαρκίδης Αλέκος
- Μαρκίς Μάικ
- Μάρκου Κατερίνα
- Μαρνέλλος Γιώργος
- Μάστορης Βασίλης
- Μαστρογιάννης Βασίλης
- Ματιάς Μαρίζα
- Ματσαγγάνης Μάνος
- Μαυράκης Δημήτρης
- Μαυρίδης Θανάσης
- Μαυρίκας Χαράλαμπος
- Μαχαίρας Χρήστος
- Μαχαίρας Χρήστος
- Μαχιάς Θανάσης
- Μέγας Χρήστος
- Μεϊμάρογλου Γιάννης
- Μελανσόν Ζαν Λικ
- Μεντζελίδης Γιώργος
- Μετζιολάρο Μάουρο
- Μηλιός Γιάννης
- Μηλιώνης Γιώργος
- Μήλλας Ηρακλής
- Μηταφίδης Τριαντάφυλλος
- Μητρόπουλος Κώστας Σ.
- Μητρόπουλος Δημήτρης
- Μητσός Αχιλλέας
- Μητσός Μιχάλης
- Μίλερ Γιαν-Βέρνερ
- Μίλιμπαντ Ντέιβιντ
- Μίνχαου Βόλφγκανγκ
- Μίρσχαϊμερ Τζον
- Μισλό Βενσάν
- Μιχαήλ Μιχάλης
- Μιχαηλίδης Αντώνης
- Μιχαηλίδης Χρήστος
- Μιχαλακέα Αθηνά
- Μιχαλάκης Αντώνης
- Μίχας Τάκης
- Μοιρασγεντής Σεβαστιανός
- Μοκεφί Μανσουριά
- Μοναστηριώτης Βαγγέλης
- Μοναστηριώτης Γιώργος
- Μορέιρα Ροτζέριο
- Μορέν Εντγκάρ
- Μορώνης Μιχάλης
- Μόσιαλος Ηλίας
- Μοσκοβισί Πιέρ
- Μοσχονάς Γεράσιμος
- Μουζέλης Νίκος
- Μούσης Νίκος
- Μούσι Φάμπιο
- Μπαγεώργος Στέφανος
- Μπαγιώργος Στέφανος
- Μπαζιάνα Μπέττυ
- Μπαϊράμογλου Αλί
- Μπακουνάκης Νίκος
- Μπαλαμπανίδης Γιάννης
- Μπαλάνος Κώστας
- Μπαλαούρας Μάκης
- Μπαλάφας Γιάννης
- Μπαλή Κάκη
- Μπάλιας Γιώργος
- Μπαλλή Κάκη
- Μπαλτάς Αριστείδης
- Μπαντιού Αλέν
- Μπαργιώτας Κώστας
- Μπάρμπερ Μπένζαμιν
- Μπαρτζινόπουλος Ερρίκος
- ΜΠΑΣΑΝΙΝΙ ΦΡΑΝΚΟ
- Μπασιάκος Γιάννης
- Μπασιάκος Γιάννης Κ.
- Μπεζανσενό Ολιβιέ
- Μπέης Κώστας
- Μπέης Κώστας
- Μπεκ Ούλριχ
- Μπελιμπασάκης Ανδρέας
- Μπερτινότι Φάουστο
- Μπερτινόττι Φάουστο
- Μπιράντ Μεχμέτ Αλί
- Μπίρμπας Δημήτρης
- Μπίσκι Λόταρ
- Μπισκίνης Κωστής
- Μπισκίνης Κώστας
- Μπίστης Νίκος
- Μπιτζάνης Κώστας
- Μπιτζάνης Κωστής
- Μπιτούνη Νικολέττα
- Μπιτσάκης Ευτύχης
- Μπλερ Τόνι
- Μπογδάνος Κωνσταντίνος
- Μπογιατζής Βασίλης
- Μπογιόπουλος Νίκος
- Μπόκα Τζόρτζιο
- Μποτόπουλος Κώστας
- Μποτόπουλος Κώστας
- Μποτόπουλος Κώστας Β.
- Μπούζας Γιώργος
- Μπουκάλας Παντελής
- Μπουλμπασάκος Γιώργος
- Μπουλουμπασάκος Γιώργος
- Μπουρδάρας Γιώργος
- Μπούρης Γιάννης
- Μπουρνάζος Στρατής
- Μπουρνόβα Ευγενία
- Μπουτάρης Γιάννης
- Μπόφινγκερ Πέτερ
- Μπράμος Γιώργος
- Μπρεδήμας Αντώνης
- Μυλόπουλος Γιάννης
- Μυλόπουλος Γιάννης Α.
- Μυταφίδης Τριαντάφυλλος
- Μυτιληναίος Βαγγέλης
- Μωραϊτης Θάνος
- Μώρου Ισμήνη
- Νάντσου Θεοδότα
- Ναυπλιώτης Δημήτρης
- Νεόφυτος Μητροπολίτης Μόρφου
- Νεράτζης Παύλος
- Νέτας Βίκτωρ
- Νεφελούδης Ανδρέας
- Νικολαϊδης Γρηγόρης
- Νικολαϊδης Ευάγγελος
- Νικολαϊδου Λαμπρινή
- Νικολακόπουλος Ηλίας
- Νικολάου Γιάννης
- Νιώτη Στέλλα
- Νοταράκης Διονύσης
- Νούτσος Παναγιώτης
- Ντ Αλέμα Μάσιμο
- Νταγλιούδης Αντώνης
- Ντάλεκ Ρόμπερτ
- Ντάλης Σωτήρης
- Νταλυαντζί Νιγιαζί
- Ντάρεντορφ Ραλφ
- ντε Σούζα Σάντος Μποαβεντούρα
- Ντεκαγιόν Ζοέλ
- Ντελόρ Ζακ
- Ντιαμέλ Αλάν
- Ντιμιτρόφ Νικολά
- Ντόκος Θάνος
- Ντουμανλί Εκρέμ
- Ντούτσκε Ρούντυ
- Ντράγκι Μάριο
- Ντράρεντορφ Ραλφ
- ντυ Ρουά Ιβάν
- Ντ’ Ελια Σέρτζιο
- Ξεκαλάκης Στέφανος Μ.
- Ξενάκη Κίττυ
- Ξηρόκωστας Κων/νος
- Ξηροτύρη Ασημίνα
- Ξυδάκης Νίκος Γ.
- Ξυδάκης Νίκος
- ΞΥΘΑΛΗΣ Παναγιώτης
- Ξυθάλης Παναγιώτης
- Οζ Άμος
- Όζμεντ Στέβεν
- Οικονομίδης Αλέξης
- Οικονομίδης Ρωμανός
- Οικονομίδης Δημήτρης
- Οικονόμου Θανάσης
- Οικονόμου Γιώργος Ν.
- Οικονόμου Βασίλης
- Οικονόμου Παντελής
- Οικονονομίδης Ρωμανός
- Οκρέν Κριστίν
- Ολιβερ Τιμ
- Όστρομ Έλινορ
- Ουρανός Μάνος
- Όφε Κλάους
- Πάγκαλος Θεόδωρος
- Παγκάλου Έφη
- Παγουλάτος Γιώργος
- Πάικος Βασίλης
- Παλαιολογόπουλος Δημήτρης
- Παλαιολογοπούλου Ρούλα
- Παλαιολόγος Χρήστος
- Παλαμαριτζής Γιώργος
- Παλαμίδης Αλέξης
- Παλλήκαρης Ευτύχης
- Πάλλης Θάνος
- Παναγιωτόπουλος Νίκος
- Παναγιωτόπουλος Τάκης
- Παναγιωτόπουλος Βασίλης
- Παναγιωτόπουλος Παναγής
- Παναγιωτόπουλος Χρήστος
- Παναγιώτου Παναγιώτης
- Παναγιώτου Παναγιώτης Δ.
- Παναγόπουλος Κώστας
- Παναγόπουλος Θανάσης
- Παναρέτου Σούλα
- Πανούσης Γιάννης
- Πανταζόπουλος Ανδρέας
- Παντελάκης Γιάννης
- Πάντζαλης Νίκος
- Παξινού-Βαφειάδου Ειρήνη
- Πάουερ Νίνα
- Παπαβασιλόπουλος Γιώργος
- Παπαγεωργίου Μενέλαος
- Παπαγιαννάκης Λευτέρης
- Παπαγιαννάκης Μιχάλης
- Παπαγιαννίδης Αντώνης
- Παπαδάκη Ελίζα
- Παπαδάτου Σοφία Αράβου
- Παπαδημητρίου Ευθύμης
- Παπαδημητρίου Μπάμπης
- Παπαδημητρίου Γιώργος
- Παπαδημητρίου Στράτος
- Παπαδημητρόπουλος Δαμιανός
- Παπαδημούλης Δημήτρης
- Παπαδογιάννης Νίκος
- Παπαδόπουλος Ανδρέας Γ.
- Παπαδόπουλος Θάνος
- Παπαδόπουλος Νότης
- Παπαδόπουλος Ανδρέας Ε.
- Παπαδόπουλος Ανδρέας
- Παπαδόπουλος Παύλος
- Παπαδόπουλος Αλέκος
- Παπαδόπουλος Ανδρέας Ε.
- Παπαδόπουλος Πάνος
- Παπαδόπουλος Πολυδεύκης
- Παπαδόπουλος- Τετράδης Γιώργος
- Παπαδοπούλου Τέτα
- Παπαδοπούλου Χριστίνα
- Παπάζογλου Μάνος
- Παπαθανασίου Σάκης
- Παπαθανασόπουλος Στέλιος
- Παπαθανασόπουλος Θάνος
- Παπαθεοδωρόπουλος Τάκης
- Παπαθεοδωρόπουλος Παναγιώτης
- Παπαθεοδωροπουλος Παναγιώτης
- Παπαθεοδώρου Γιάννης
- Παπαθεοδώρου Θεόδωρος
- Παπαθεόδώρου Γιάννης
- Παπαθεωδορώπουλος Παναγιώτης
- Παπαιωάννου Γιώργος
- Παπαϊωάννου Χαρά
- Παπαϊωάννου Κωστής
- Παπαϊωάννου Γιώργος
- Παπανδρέου Περικλής
- Παπαπέτρου Μιχάλης
- Παπασαραντόπουλος Πέτρος
- Παπασίμος Γιώργος
- Παπασπηλιόπουλος Σπήλιος
- Παπασπυρόπουλος Γιώργος
- Παπαστάθης Αργύρης
- Παπατόλιας Απόστολος
- Παπαχελάς Αλέξης
- Παπαχελάς Αλέξης
- Παπούλιας Δημήτρης
- Παπούλιας Μάκης
- Παπουτσής Αλέξανδρος
- Παππάς Τάσος
- Παππάς Στέλιος
- Παππάς Ανδρέας
- Παππάς Γιώργος
- Παππούς Γιώργος
- Παραλίκας Αποστόλης
- Παρασκευόπουλος Νίκος
- Παρασκευόπουλος Γιάννης
- Παρασύρης Αντώνης
- Πασσάς Αργύρης
- Πατέστος Κωνσταντίνος Γ.
- Παυλόπουλος Τάκης
- Παυλόπουλος Γιώργος
- Πελαγίδης Θοδωρής
- Πελαγίδης Θεόδωρος
- Πελώνη Αριστοτελία
- Πεπελάσης Αδαμάντιος
- Περουλάκης Άρης
- Περπέρας Νίκος
- Πεσμαζόγλου Βασίλης
- Πεσμαζόγλου Στέφανος
- Πετράκης Παναγιώτης Ε.
- Πετρουλάκης Ανδρέας
- Πετσίνης Ανδρέας
- Πήττας Γιώργος
- Πιζάνιας Πέτρος
- Πικετί Τομά
- Πιτέλα Τζάνι
- Πιτσιόρλας Στέργιος
- Πληθάρας Αχιλλέας
- Πολίτης Σεραφείμ
- Πολίτης Αλέξης
- Πολυδώρου Μιχάλης
- Πολυμίλης Σήφης
- Πορτάλιου Ελένη
- Πορφυργένη Κατερίνα Μιλτ.
- Πουλάκης Κώστας
- Πουλίδου Χριστίνα
- Πράνγκερ Ρόμπερτ Τζ.
- Πρετεντέρης Γιάννης Κ.
- Προβατάς Φώτης
- Προκοπάκης Γιώργος
- Πρόντι Ρομάνο
- Πρωτοπαπάς Μπάμπης
- Πρωτοπαπάς Χαράλαμπος
- Πρωτοπαππάς Μπάμπης
- Ραγκούσης Γιάννης
- Ραμπίνι Φρεντερίκο
- Ράμφος Στέλιος
- Ραντάν Πιέρ
- Ράπανος Βασίλης Θ.
- Ράπτης Νίκος
- Ράσελ Τζένι
- Ραυτόπουλος Δημήτρης
- Ρεβέλι Μάρκο
- Ρέγκλινγκ Κλάους
- Ρενιέρης Αντώνης
- Ρεπούση Μαρία
- Ρεσβάνης Κώστας
- ΡΗΓΑ ΑΝΝΑ Π.
- Ρήγα Άννα Π.
- Ρήγας Παναγιώτης
- Ρηγόπουλος Δημήτρης
- Ρίκο Σαντιάγκο Αλμπα
- Ρινόπουλος Λουκάς
- Ριτζούλης Γιώργος Β.
- Ρίφκιν Τζέρεμι
- Ροζάκης Χρήστος
- Ροζανβαλόν Πιερ
- Ροκάρ Μισέλ
- Ρομπόλης Σάββας
- Ρομπόλης Σάββας Γ.
- Ροντρίγκεζ Γκρέγκορι
- Ροσανβαλόν Πιερ
- Ροσάντα Ροσάνα
- Ρουµπίνι Νουριέλ
- Ρουπακιώτης Αντώνης
- Ρούφαλο Τζόρτζιο
- Ρουφόλο Τζόρτζιο
- Ρούφολο Τζόρτζιο
- Ρωμανός Αριστείδης
- Σαββίδης Φίλιππος
- Σακελαρόπουλος Θόδωρος
- Σακελλάρης Ιωάννης
- Σακελλαρόπουλος Θεόδωρος
- Σακελλίων Σταμάτης
- Σακελλίωνας Σταμάτης
- Σακιώτης Γιάννης
- Σακκά Ιλεάνα
- Σακς Τζέφρι
- Σάλβανο Ρομπέρτο
- Σαλβαντόρι Μάσιμο
- Σαλβατόρι Μάσιμο
- Σαμαντάς Τέλης
- Σάμουελσον Ρόμπερτ
- Σαμπατακάκης Μιχάλης
- Σαρδελιάνος Δημήτρης
- Σαριλάκη Βασιλίκα
- Σαρτόριους Νικολάς
- Σαχινίδης Φίλιππος
- Σβορώνος Νίκος
- Σεβαστάκης Δημήτρης
- Σεβαστάκης Νικόλας
- Σεβαστάκης Δημήτρης Α.
- Σεβαστάκης Νίκος
- Σεϊτανίδης Διαμαντής
- Σελλά Όλγα
- Σεν Αμάρτια
- Σένετ Ρίτσαρντ
- Σεραφείμ Πολίτης
- Σερέτη Κατερίνα
- Σημίτης Κώστας
- Σημίτης Σπύρος
- Σιακαντάρης Ηλίας
- Σιακαντάρης Γιώργος
- Σιδέρης Νίκος
- Σιδέρης Γιάννης
- Σιούτη Βασιλική
- Σκαμπαρδώνης Γιώργος
- Σκανδαλίδης Κώστας
- Σκιαδάς Νίκος
- Σκοπούλη Φωτεινή
- Σκοτινιώτης Πάνος
- Σκουλαρίκη Αθηνά
- Σκουνάκη Ιουλία
- Σµιτ Χέλµουτ
- Σμυρλής Κώστας
- Σολταρίδης Συμών
- Σουλιώτης Μίμης
- Σούλτσε Ίνγκο
- Σοφούλης Κωνσταντίνος
- Σοφούλης Κώστας
- Σπάκοβιτζ Ανέτ
- Σπανού Αγγελική
- Σπηλιόπουλος Τάκης
- Σπίγκος Χρήστος
- Σπιλάνης Γιάννης
- Σπινέλλι Μπάρμπαρα
- Σπινθουράκης Μανώλης
- Σπιτσέρης Νίκος
- Σπυρόπουλος Κώστας
- Σπυρόπουλος Ροβέρτος
- Σρέντερ Γκέρχαρντ
- Σρικί Φιλίπ
- Στάγκος Άγγελος
- Στάη Ελλη
- Σταθάκης Γιώργος
- Σταθόπουλος Πάνος
- Σταθόπουλος Μιχάλης
- Στάικος Χρήστος
- Σταϊνμάιερ Φρανκ Βάλτερ
- Σταματόπουλος Γιώργος
- Στάμου Δημήτρης
- Στασινός Ανδρέας
- Στασινού Νατάσσα
- Σταυρόπουλος Χρήστος
- Σταυρόπουλος Στάθης
- Στεφανίδης Μάνος
- Στεφανόπουλος Κωστής
- Στεφάνου Στέφανος
- Στίγκλιτζ Τζόζεφ
- Στιγκλιτς Τζοζεφ
- Στίγκλιτς Τζόζεφ
- Στογιάννος Αλέκος
- Στούπας Κώστας
- Στραγαλινός Αποστόλης
- Στραγαλινός Απόστολος
- Στρατόπουλος Γιώργος
- Στρός Καν Ντομινίκ
- Στυλιανίδης Στέλιος
- Συνοδινός Τζούλιος
- Συρίγος Φίλιππος
- Συρμαλένιος Νίκος
- Σφοίνη Αλεξάνδρα
- Σχίζας Γιάννης
- Σχινάς Θόδωρος
- Σχινάς-Παπαδόπουλος Ιάσων
- Σώκος Πάνος
- Σωμερίτης Ριχάρδος
- Σωτηρέλη Γιώργου Χ.
- Σωτηρέλης Γιώργος Χ.
- Σωτηρέλης Γιώργος
- Σωτηρέλης Γιώργος X.
- Σωτηρίου Διδώ
- Ταγιάνι Αντόνιο
- Τάκης Ανδρέας
- Ταλαμάγκας Βασίλης
- Ταμήλος Μιχάλης
- Ταμπούκι Αντόνιο
- Τάσιος Θεοδόσης
- Τάσσιος Θ.Π.
- Ταχιάου Χριστίνα
- Τέλλογλου Τάσος
- Τέλογλου Τάσος
- Τζανάκης Στέφανος
- Τζήκας Γιάννης Π.
- Τζιαμπάζης Κυριάκος
- Τζιαντζή Μαριάννα
- Τζιάς Γιώργος Θ.
- Τζιάς Παύλος
- Τήνιος Πλάτων
- Τίρμαν Τζον
- Τοθ Μπάρμπαρα
- Τόλιος Διομήδης
- Τόλιος Άρης
- Τομπάζος Σταύρος
- Τοπάλη Μαρία
- Τούντας Γιάννης
- Τουρέν Αλέν
- Τραϊφόρος Βασίλης
- Τρεμόπουλος Μιχάλης
- Τριανταφυλλίδης Μιχάλης Γ.
- Τριανταφύλλου Ελίζα
- Τριανταφύλλου Σώτη
- Τριάντης Γιάννης
- Τριφύλλης Αντώνης
- Τσακνής Διονύσης
- Τσακνιάς Γιώργος
- Τσακόπουλος Χρήστος
- Τσακυράκης Σταύρος
- Τσαλίκογλου Φωτεινή
- Τσαμουργκέλης Γιάννης
- Τσάρτας Πάρις
- Τσάτσης Θωμάς
- Τσάτσος Δημήτρης
- Τσέκος Θεόδωρος
- Τσεκούρα Έλσα
- Τσεκούρας Θανάσης
- Τσελεπής Τουμάζος
- Τσεμπελής Γιώργος
- Τσερεζόλε Ελένη
- Τσιακνής Διονύσης
- Τσικαρδάνη Ντόρα
- Τσικαρδάνη Δώρα
- Τσίκας Θόδωρος
- Τσίμας Παύλος
- Τσιμεράκης Αντρέας
- Τσιντσίνης Μιχάλης
- Τσιόδρας Δημήτρης
- Τσιρώνης Γιάννης
- Τσιτήλου Σόνια Γ.
- Τσιτήλου Σόνια
- Τσιτσελίκης Κωνσταντίνος
- Τσιχλιάς Σωκράτης
- Τσόλης Ζώης
- Τσορμπατζόγλου Πάνος
- Τσουκαλάς Γιώργος
- Τσουκαλάς Κωνσταντίνος
- Τσούκαλης Λουκάς
- Τσούκαλης Νίκος
- Τσούκας Χαρίδημος Κ.
- Τσούκας Χαρίδημος
- Τσουκνίδας Άρης
- Τσουκνίδας Λάμπρος Αθ.
- Τσουκνίδας Λάμπρος
- Τσουκόνι Βιτόριο
- Τσουπαρόπουλος Κώστας
- Τσούρος Σιδερής
- Τσώλης Ζώης
- Φανουράκης Μιχάλης
- Φάντης Ανδρέας
- Φαράκος Γρηγόρης
- Φασίνο Πιέρο
- Φασούλας Γιάννης
- Φελέκης Νίκος
- Φερέτος Δημήτρης
- Φέρχοφστατ Γκυ
- Φίλης Γιάννης
- Φίλης Κωνσταντίνος
- Φιλίνη Άννα
- Φίλιος Φίλιππας
- Φιλιππίδης Νίκος
- Φιντάλγο Χοσέ-Μαρία
- Φίσερ Γιόσκα
- Φιτσανάκης Σήφης
- Φούντα Νίκη
- Φουντής Αντώνης
- Φουρτούνης Γιώργος
- Φραγκάκη Μαρίκα
- Φραγκουδάκη Άννα
- Φύσας Δημήτρης
- Φύσσας Δημήτρης
- Φωτίου Νίκος
- Φωτόπουλος Νίκος
- Χαζαναβίσιους Μισέλ
- Χαϊνάς Κώστας
- Χαλαζωνίτης Δημήτρης
- Χάλαρης Μιχάλης
- Χαλικιά Δήμητρα
- Χάμπερμας Γιούργκεν
- Χανδάνος Γιώργος
- Χανιώτης Άγγελος
- Χάουαρντ Ντικ
- Χαραλαμπίδης Νίκος
- Χάρης Γιάννης Η.
- Χαρτουλάρη Μικέλα
- Χασάπης Δημήτρης
- Χασαπλαδάκης Δημήτρης
- Χατζάκος Λυκούργος
- Χατζηβασιλείου Βαγγέλης
- Χατζηγεωργίου Τάκης
- Χατζηγεωργίου Παναγιώτης
- Χατζηδημητρίου Τάκης
- Χατζηµπίρος Κίμων
- Χατζημπίρος Κίµων
- Χατζημπίρος Κίμων
- Χατζηπαντελής Θεόδωρος
- Χατζής Αριστείδης
- Χατζησάββας Παναγιώτης Η.
- Χατζησωκράτης Δημήτρης
- Χατζόπουλος Χρήστος
- Χειμωνάς Θανάσης
- Χελάκης Γιώργος
- ΧΕΛΙΔΩΝΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ Ν.
- Χελιδώνης Αντώνης
- Χελμ Ντίτερ
- Χερτσογκ Νταγκμαρ
- Χιλ Τζορτζ
- Χίλσαμ Λίντσεϊ
- Χλύκας Νίκος
- Χλωμούδης Κώστας
- Χομπσμπάουμ Έρικ
- Χόμπσμπομ Έρικ
- Χόμπσμπωμ Έρικ
- ΧΟΣΚΙΝ ΡΕΜΠΕΚΑ
- Χούκλη Μαρία
- Χρήστου Δημήτρης
- Χριστοδουλάκης Νίκος
- Χριστοδουλίδου Αστέρω
- Χριστοδουλοπούλου Τασία
- Χριστόπουλος Δημήτρης
- Χριστουδουλάκης Νίκος
- Χριστόφιας Δημήτρης
- Χριστοφιλόπουλος Δημήτρης
- Χριστοφιλόπουλου Δημήτρη Γ.
- Χριστοφιλοπούλου Εύη
- Χρυσόγελος Νίκος
- Χρυσόγονος Κώστας
- Χρυσολωρά Ειρήνη
- Χρυσολωράς Νίκος
- Χρυσοστομίδης Ανταίος
- Χρυσοστομίδης Σοφιανός
- Χρυσόστομος + Ο Μεσσηνίας
- Χρυσοχοϊδης Μιχάλης
- Χωμενίδης Χρήστος
- Χωμενίδης Χρήστος Α.
- Χωμενίδης Χρήστος
- Ψαριανός Γρηγόρης
- Ψαρουδάκης Γεώργιος Μ.
- Ψαρράκης Δημήτρης
- Ψαρράς Δημήτρης
- Ψύρρας Θωμάς
- Ψυχογιός Δημήτρης
- Ψυχογιός Δημήτρης Κ.