Oι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί στην Ε.Ε.

Η Επιτροπή Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Ε.Κ.) ψήφισε στα μέσα Μαϊου προτάσεις σχετικά με τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς (ΓΤΟ) σε τρόφιμα και ζωοτροφές, ξεκαθαρίζοντας αρκετά σημεία ενός δύσκολου και πολύπλοκου διαλόγου που διαρκεί εδώ και πάνω από δέκα χρόνια.

Σε εργαστήρια ερευνών οι ΓΤΟ χρησιμοποιούνται ήδη για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων ή θεραπευτικών μεθόδων. Το ζήτημα είναι αν είναι ασφαλές και λογικό να "απελευθερωθούν" ΓΤΟ στο φυσικό περιβάλλον, να καλλιεργηθούν δηλαδή διάφορα φυτά που τους περιέχουν (μετά από επεμβάσεις της γενετικής μηχανικής), και στη συνέχεια φυσικά να παραχθούν και να διατεθούν σε ανθρώπους και ζώα (και έτσι πάλι σε ανθρώπους), ως νωπά ή μεταποιημένα τρόφιμα.

Οι παραγωγοί και έμποροι των ΓΤΟ (μεγάλες εταιρίες και εργαστήρια των λεγόμενων "επιστημών της ζωής") ισχυρίζονται ότι ζήτημα ασφάλειας της υγείας δεν υπάρχει, μια και π.χ. εκατομμύρια αμερικανών εδώ και πολλά χρόνια καταναλίσκουν τέτοια προϊόντα, των οποίων η καλλιέργεια αναπτύσσεται και σε άλλες χώρες (Καναδάς, Αργεντινή, Κίνας...). Έτσι κι αλλιώς πολλά τέτοια προϊόντα κυκλοφορούν ήδη στις αγορές ( τομάτα, σόγια, καλαμπόκι, βαμβάκι, ελαιοκράμβη, πατάτα, κολοκύθια...).

Υπάρχει ωστόσο ένα ισχυρότατο ρεύμα αντίθεσης στους ΓΤΟ (επιστήμονες, ενώσεις καταναλωτών, οικολογικές οργανώσεις...). Επισημαίνονται οι κίνδυνοι από ένα "πείραμα" ιστορικής εμβέλειας, του οποίου δεν γνωρίζουμε όλες τις επιπτώσεις, πολλές από τις οποίες μπορεί να είναι μη αντιστρέψιμες. Η γενετική μηχανική κόβει και ράβει γονίδια από έναν οργανισμό σε άλλο, συχνά σε μη συγγενικά είδη (από ζώα ή βακτήρια σε φυτά, από τον άνθρωπο σε φυτά...), φιλοδοξώντας να ελέγξει την εξέλιξη και να δημιουργήσει φυτά και ζώα που δεν θα εμφανίζονταν ποτέ με φυσικό τρόπο. Οι "κατασκευές" της είναι ασταθείς και με συνέπειες απρόβλεπτες. Οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν την εξάπλωση μεταλλαγμένων γονιδίων σε συγγενικά είδη, την ανάπτυξη νέων επιβλαβών ειδών που θα έχουν μετατραπεί σε πιο ανθεκτικά σε ζιζανιοκτόνα ή σε αντιβιοτικά, με προφανή απειλή για την ανθρώπινη υγεία κλπ Επίσης πέρα από την υγεία, συζητούνται πολύ πειστικά οι απειλές κατά της βιοποικιλότητας (μείωση ή και εξαφάνιση των φυσικών ειδών). Ή ακόμη η μονοπώληση σπόρων μια και οι ΓΤΟ που χρησιμοποιούνται από τους αγρότες γίνονται αντικείμενα "ευρεσιτεχνίας" και πωλούνται κατά αποκλειστικότητα από τους παραγωγούς ΓΤΟ, μαζί με τα αντιστοιχούντα ζιζανιοκτόνα κλπ. Υπάρχουν δε και σοβαρές μελέτες που δείχνουν ότι ακόμη και η οικονομική αποδοτικότητα των καλλιεργειών δεν είναι δεδομένη (βλ. μεταξύ άλλων και Seeds of doubt, της βρετανικής Soil Association, με αναφορές στην...αμερικανική γεωργία και έρευνα.).

Η συζήτηση μπορεί να συνεχιστεί. Είναι απαράδεκτο να επιβληθεί η διακοπή της και να απαιτείται η προσχώρηση των πάντων στο μόνο επιχείρημα της ελευθερίας του εμπορίου. Αυτό είναι το νόημα της πρόσφατης προσφυγής των ΗΠΑ και άλλων κρατών στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) εναντίον της ΕΕ. Στην ΕΕ, αλλά και διεθνώς, γίνεται δεκτό ότι σε περιπτώσεις αμφιβολίας εφαρμόζεται η "αρχή της προφύλαξης". Γι αυτό και στην ΕΕ υπάρχει εδώ και χρόνια μορατόριουμ ως προς την παροχή αδειών για καλλιέργεια ΓΤΟ. Γι αυτό και το ΕΚ απαιτεί ότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα πρέπει να είναι διασφαλισμένος ο διαχωρισμός των καλλιεργειών ΓΤΟ από τις άλλες, ότι αν επιτραπούν ΓΤΟ θα πρέπει να μην ξεπερνούν το 0,5% των τροφίμων, και τέλος ότι τα τρόφιμα που περιέχουν ΓΤΟ θα πρέπει να έχουν σαφή σήμανση, ώστε οι καταναλωτές να έχουν το δικαίωμα της επιλογής να συμμετάσχουν στο "πείραμα" των ΓΤΟ ή όχι. Επί της ουσίας ποιος μπορεί να έχει αντίρρηση σε αυτές τις άκρως συμβιβαστικές προτάσεις;

Υπάρχει μόνο το επιχείρημα ότι ήδη πολλοί καταναλίσκουν ΓΤΟ ανά τον κόσμο( βέβαια με ελλιπέστατη ή απούσα σήμανση των τροφίμων, ακόμα και στις γενικά "αυστηρές" ΗΠΑ...) και ότι ήδη το "πείραμα" έχει πετύχει... Όμως σε όλες περίπου τις χώρες οι σχετικές δημοσκοπήσεις δίνουν τεράστιες πλειοψηφίες πολιτών-καταναλωτών που ανησυχούν ως προς τους ΓΤΟ και ζητούν δικαίωμα ενημέρωσης και επιλογής, κάτι που όλοι πρέπει να σεβαστούν, ιδίως σε οικονομίες της...αγοράς όπου ο καταναλωτής είναι βασιλιάς ! Και βέβαια πώς να μην ανησυχεί όταν θυμάται τα όσα άθλια και άκρως επικίνδυνα συνέβησαν μετά τις "καινοτόμες" πρωτοβουλίες της κυρίας Θάτσερ στον τομέα της βοοτροφίας : εντελώς "νόμιμα" χαλάρωσε τις προφυλάξεις στη παραγωγή των ζωοτροφών (κρεατάλευρα), και ακόμη ψάχνουμε πώς να απαλλαγούμε από τον εφιάλτη των τρελών αγελάδων Χτύπησε πάλι προ ημερών στον Καναδά, που μακαρίως στηρίζει βέβαια το "πείραμα" των ΓΤΟ..., ενώ οι ΗΠΑ ξέχασαν την ελευθερία του εμπορίου και επέβαλαν πλήρες εμπάργκο στις εισαγωγές κρέατος από κει. Δεν θα ήταν καλύτερο να έχει από πολύ παλιά εφαρμοστεί η αρχή της προφύλαξης απέναντι σε τεχνολογίες και παρεμβάσεις που μπορεί να έχουν αποτελέσματα δεκάδες χρόνια μετά ;