Άχρωμη-άγευστη η πρώτη εφαρμογή της Λισσαβώνας

Ενα ντουέτο σχεδόν άγνωστων πολιτικών με μηδενική πείρα στην εξωτερική πολιτική, δΎΟ πολιτικοί αγνώστων «ευρωπαϊκών φρονημάτων», ένα ντουέτο μινιμαλιστικής αίγλης ηγείται από προχθές της Ευρωπαϊκής Ένωσης - ο ιστορικός του μέλλοντος θα μιλήσει άραγε για μια διορατική επιλογή ή για μια χαμένη ευκαιρία; Ο Φλαμανδο-βέλγος χριστιανοδημοκράτης πρωθυπουργός Ερμάν Βαν Ρομπόι είναι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και η Βρετανή Εργατική επίτροπος εμπορίου βαρόνη Κάθριν Άστον είναι η «υπουργός Εξωτερικών» της Ε.Ε.

Ο μεν προωθήθηκε -κυρίως- από τη Γαλλία-Γερμανία και υποστηρίχθηκε από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, η δε υπερίσχυσε του Ιταλού αντιπάλου της Μάσιμο Νταλέμα καθώς προερχόταν από μια σοσιαλιστική κυβέρνηση και ήταν γυναίκα -ως εκ τούτου έλαβε το χρίσμα της «σοσιαλιστικής οικογένειας». «Πιάσαμε πάτο» σχολίασε συνοπτικά ο Πράσινος ευρωβουλευτής Ντανιέλ Κον Μπεντίτ και συνέχισε σαρκαστικά: «το καλό είναι, πως μόνο καλά νέα είναι μπροστά μας, γιατί δεν μπορεί παρά η κατάσταση να βελτιωθεί»...

Η αναπάντεχα γρήγορη ομόφωνη απόφαση των 27 ηγετών τα μεσάνυχτα της περασμένης Πέμπτης για την επιλογή των δύο προσώπων που θα αναλάβουν τα νέα ηγετικά πόστα της Ε.Ε., τελικά έπρεπε να είναι προβλέψιμη. Η Ε.Ε. σε τούτη τη φάση εκδηλώνει μια ψυχολογική κόπωση - έπειτα από τη βασανιστική θεσμική περιπέτεια και τη σφοδρή οικονομική κρίση, δεν θέλει πιεστικές καταστάσεις, διλημματικά ερωτήματα, ηγέτες που να λειτουργούν σε ένα προωθητικό σπιράλ. Θέλει ηρεμία και σταθερότητα, θέλει να ξαναβρεί την ισορροπία της και επιζητά ανθρώπους που να μη βιάζονται, να αποπνέουν εμπιστοσύνη και ασφάλεια, με άλλα λόγια γαλήνη.

Ο κ. Ερμάν βαν Ρομπόι μπορεί να μην έχει πολλά, αυτά τα γνωρίσματα όμως τα έχει. Ο Βέλγος πρωθυπουργός δεν είναι μια χαρισματική προσωπικότητα, δεν έχει ταλέντο στις δημόσιες σχέσεις, δεν είναι γνωστός στη διεθνή σκηνή, όμως έφερε την ηρεμία σε μια χώρα που, έπειτα από μια δίχρονη πολιτική κρίση, είχε αγγίξει τα όρια του εθνικού διχασμού και της εδαφικής τριχοτόμησης. Τα βελγικά ΜΜΕ τον χαρακτηρίζουν «χελώνα» - επειδή είναι αργός, αλλά εξαιρετικά ανθεκτικός.

Επίσης λένε, ότι ως προσωπικότητα δύσκολα τον προσπερνάς, διότι έχει το ταλέντο να μην σε κάνει αντίπαλο χωρίς ωστόσο να υποχωρεί από το αρχικό του σχέδιο. Τέλος παρατηρούν ότι είναι πραγματιστής, ότι ως φανατικός Καθολικός χαρακτηρίζεται από μια σιδερένια αυτο-πειθαρχία και ότι κάτω από το ανέκφραστο βλέμμα κρύβει ένα αιχμηρό και σαρκαστικό πνεύμα.

Η βαρόνη Κάθριν Άστον είναι μια πολιτικός που ενδεχομένως να μας θυμίσει το μοντέλο Μέρκελ - με μια σημαντική διαφορά: στην πολιτική κονίστρα μπήκε σχετικά πρόσφατα. Τίποτα στο βιογραφικό της κ. Άστον δεν εξηγεί την αλματώδη τροχιά που διέτρεξε η καριέρα της - οι σπουδές της σε ένα μεσαίο πανεπιστήμιο, η επαγγελματική της σταδιοδρομία ως σύμβουλος της τοπικής αυτοδιοίκησης, η συμμετοχή της στη Βουλή των λόρδων, συνθέτουν μια πορεία χωρίς τίποτα το λαμπερό.

Η κ. Άστον δεν έχει ποτέ εκλεγεί βουλευτής, ούτε έχει διατελέσει υπουργός - είναι μια ικανή και αυτοδημιούργητη γυναίκα, που ευνοήθηκε από τη συγκυρία: είχε την κατάλληλη εθνική καταγωγή και το κατάλληλο φύλο στην κατάλληλη συγκυρία... Κάποιοι είπαν ότι με την εκλογή της «η Βρετανία πέτυχε τον στόχο της - σκότωσε την ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική»... Η πραγματικότητα είναι ότι ο χρόνος είναι λάθος - ο σωστός χρόνος είναι ο ενεστώτας διαρκείας, καθώς η χάραξη και η άσκηση της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής περνά πλέον καθαρά κι απροσχημάτιστα στα χέρια του Φόρεϊν Όφις...

Αν εξάλλου ο συνταγματικός νομοθέτης της συνθήκης της Λισσαβώνας ήθελε (με τη θέσπιση των δύο νέων πόστων) να σηματοδοτήσει την αναβάθμιση της Ε.Ε. στη διεθνή σκηνή, την ενίσχυση της συνεκτικότητάς της και τη βελτίωση της λειτουργίας της, οι στόχοι αυτοί μοιάζουν να έχουν ήδη αποτύχει. Τα δύο νέα πρόσωπα δεν είναι γνωστά και άρα δεν είναι ο «Ευρωπαίος συνομιλητής» που θα αναζητήσουν στο τηλέφωνο οι ξένοι ηγέτες, η πολυδιάσπαση στην ηγετική πυραμίδα και ο ασαφής προσδιορισμός καθηκόντων προδιαθέτουν μάλλον για «κακοφωνία» και λιγότερο για αρμονία, τα δύο νέα πρόσωπα τελικά θα διαχειριστούν αλλά δεν θα «ζωντανέψουν» τα πόστα τους...

Αν πάντως η ευρωπαϊκή κοινωνία δεν θέλει άλλη πίεση, η ευρωπαϊκή ατζέντα βρίσκεται σε συνθήκες συμπίεσης - ο Χοσέ Μπαρόζο βρίσκεται ήδη στη φάση της διαπραγμάτευσης με τα κράτη-μέλη για την κατανομή των χαρτοφυλακίων ανά επίτροπο και άρα εκτιμάται ότι στα τέλη Δεκεμβρίου θα ξεκινήσει (ενδεχομένως και θα λήξει) η διαδικασία των «ακροάσεων» των υποψηφίων επιτρόπων από τους ευρωβουλευτές. Ως εκ τούτου αναμένεται ότι στην Ολομέλεια του Στρασβούργου στα μέσα Ιανουαρίου ενδεχομένως να είναι εφικτή η έγκριση του νέου «κολεγίου των επιτρόπων» και η ανάθεση καθηκόντων.

Η κ. Μαρία Δαμανάκη, η νέα Ελληνίδα επίτροπος -μια επιτυχής επιλογή που αναμένεται να τύχει ευρύτερης πολιτικής στήριξης από τις Ομάδες της Ευρωβουλής- εκτιμάται πως θα διεκδικήσει το χαρτοφυλάκιο της Ναυτιλίας, Αλιείας. Η Επιτροπή πάντως πρέπει να αρχίσει άμεσα να διεκπεραιώνει τις σοβαρές προτεραιότητές της - να εποπτεύσει των μέτρων που προωθήθηκαν για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, να επεξεργαστεί τη στρατηγική του 2020 (που θα διαδεχθεί τη στρατηγική της Λισσαβώνας), να διαβουλευθεί επί του νέου πλαισίου των δημοσιονομικών προοπτικών, να ασχοληθεί με την κλιματική αλλαγή. Η ζωή τρέχει και η Ε.Ε. έχει σύντομο χρόνο προθέρμανσης.