Ύστατο χαίρε στον Βασίλη Νεφελούδη

Λ. ΚΥΡΚΟΣ
Νέστορας του αριστερού κινήματος

Ο Β. Νεφελούδης, ζωντανή ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος, από τους πιο σημαντικούς ηγέτες του κομμουνιστικού κινήματος, έφυγε «πλήρης ημερών» σε ηλικία 98 ετών. Αναδείχτηκε μέσα από τους αγώνες των τροχιοδρομικών, συνέδεσε το όνομά του με τις μακροχρόνιες προσπάθειές του για την οικοδόμηση του συνδικαλιστικού κινήματος μαζί με τους πρωτοπόρους εργάτες της εποχής του, διώχθηκε, φυλακίστηκε, διαπαιδαγώγησε γενιές αγωνιστές με το παράδειγμά του και το φωτεινό του μυαλό. Η σύγκρουσή του με τον Ν. Ζαχαριάδη του κόστισε τη διαγραφή του από το ΚΚΕ, δεν τον εμπόδισε όμως να αγωνίζεται για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Συγκροτημένος, ήρεμος, πράος, κέρδιζε την εμπιστοσύνη των συνομιλητών του και συνέβαλε σε κάθε κίνηση για την ενότητα των εργαζομένων και την κατανίκηση των εξτρεμισμών και του μαξιμαλισμού. Δίκαια ο Β .Νεφελούδης χαρακτηρίστηκε Νέστορας του αριστερού κινήματος. Το καθαρό του μυαλό ήταν ως το τέλος αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης για τη διαδρομή του ελληνικού κινήματος.

Σοφιανος Χρυσοστομίδης
ΖΩΝΤΑΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΜΑΣ

Όλη η ζωή του Βασίλη Νεφελούδη (τον οποίο αποχαιρετούμε το απόγευμα από το νεκροταφείο της Νέας Σμύρνης) ήταν μια διαρκής προσφορά, μια διαρκής παραχώρηση στην υπόθεση της αριστεράς. Ποιας αριστεράς; Θα ρωτήσετε, ίσως. Ο δρόμος, και στην περίπτωση αυτή, είχε τη δική του ιστορία: Πώς από τη Μικρασιατική Καταστροφή φθάνεις στην εποποιία της Εθνικής Αντίστασης; Και πώς από οδηγός τραμ κατακτάς τις κορυφές της συνδικαλιστικής και κομματικής ηγεσίας; Την τριετία 1930-32, ο Βασίλης Νεφελούδης είναι αναπληρωτής γενικός γραμματέας του Δημοκρατικού Συνδικαλιστικού Κινήματος, ενώ από το 1934 έως το 1938 γραμματέας της Κ.Ε. του ενιαίου τότε ΚΚΕ. Σημαντική, όμως, είναι η παρουσία του και στον κοινοβουλευτισμό, αφού θα εκλεγεί βουλευτής της αριστεράς τρεις φορές: το 1932, το 1936 (λίγο πριν από τη δικτατορία Μεταξά) και το 1964, επί ΕΔΑ.

Είπα να γράψω δύο θερμά λόγια για έναν αγαπημένο σύντροφο (και προσωπικό φίλο) και συνειδητοποιώ ότι το πάω περίπου στο «βιογραφικό». Ίσως γιατί δεν κατέχω άλλο τρόπο για να κρύψω τη λύπη μου, την αμηχανία μου. Ίσως γιατί ο Βασίλης, που μόλις έφυγε, παραμένει ένα ζωντανό κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας μας, με τον «περασμένο χρόνο» να γίνεται ένα με τον «τωρινό χρόνο».

Με τον Βασίλη Νεφελούδη δεν έλαχε να συναντηθώ, τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, στο Κάιρο ή στην Αλεξάνδρεια. Τον γνώρισα, όμως, μέσω Στρατή Τσίρκα. Ναι, αυτός ήταν ο «Τίγρης της Φολέγανδρος». Το διήγημα –ο μύθος– τον ήθελε σκληρό και άτεγκτο καθοδηγητή, με μια γλώσσα «γλυκιά, που έκαιε, όμως, σαν φαρμάκι»… Και, ξαφνικά, ο κόσμος ήρθε τα’ απάνω κάτω… Τα μάτια του Τίγρη «γέμισαν δάκρυα» - ένδειξη (ή υπόδειξη) ότι και οι καθοδηγητές έχουν – ή πρέπει να έχουν – ανθρωπιά, ευαισθησία, δημοκρατικότητα. Αλλά αυτός είναι, ακριβώς – ή πρέπει να είναι – και ο δρόμος της ανανεωτικής, δημοκρατικής αριστεράς.

Θέλω να ελπίζω ότι, μια άλλη φορά, θα αξιωθώ να γράψω κάτι πιο συγκροτημένο για τον Βασίλη, που έφυγε «πλήρης ημερών». Ωραίο αυτό το «πλήρης ημερών» αλλά σημασία έχει να «φεύγεις με αξιοπρέπεια». Και για το τελευταίο αυτό φρόντισε, ξεπερνώντας κάθε έννοια ανθρώπινου μόχθου, ο φύλακας-άγγελός του, η πολυαγαπημένη κόρη του Νίκη Νεφελούδη-Χωμενίδου – η «Νικούλα» των δί8σεκτων χρόνων της φυλακής και του κατατρεγμού. Γι’ αυτά τα δίσεκτα, πέτρινα χρόνια υπάρχουν τα βιβλία του Β.Ν., γραμμένα όλα με το αίμα της καρδιάς του – μαρτυρία για τους αγώνες μιας γενιάς, που πάλεψε και μάτωσε για την προκοπή αυτού του τόπου.