Ο Γάλλος κοινωνιολόγος Πιερ Ροζανβαλόν, με αφορμή την έκδοση του τελευταίου βιβλίου του «Les épreuves de la vie» (Seuil 2021), έδωσε στο περιοδικό L’ Espresso τη συνέντευξη που ακολουθεί.

Το ότι η διαχείριση του χιονιά οδήγησε σε απόλυτο φιάσκο είναι ορατό στη μεγάλη πλειοψηφία της κοινής γνώμης. Η πραγματικότητα είναι λοιπόν ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη περνάει τώρα τη χειρότερη φάση της. Την ίδια ώρα όμως και η αξιωματική αντιπολίτευση (όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις) περνάει τη δική της χειρότερη φάση, ενώ η νευρωτική αντιπολιτευτική τακτική της είναι αδιέξοδη.

Από το 2004 μέχρι σήμερα οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου εγκατέλειψαν τη «στρατηγική Ελσίνκι» και άφησαν τα προβλήματά τους με την Τουρκία να λιμνάζουν. Σήμερα το Κυπριακό και οι διαφορές στις θάλασσες έγιναν πιο βαθιές και τοξικές από ποτέ, μισό αιώνα μετά την εισβολή του ’74. Ιδίως για την Κύπρο, που βυθίζεται στη διχοτόμηση. Η αδράνεια, η καταφυγή στον λαϊκισμό δεν άφησαν τίποτα παγωμένο

«Η απόλυτη (κοινοβουλευτική) πλειοψηφία δεν σημαίνει απόλυτη εξουσία, δεν σημαίνει ότι μπορείς να κυβερνάς μόνος». Αυτή η δήλωση του Αντόνιο Κόστα, η πρώτη του δήλωση μετά την αναπάντεχη νίκη του στις πορτογαλικές εκλογές της περασμένης Κυριακής, θα έπρεπε, πιστεύω, να μεταφραστεί στα ελληνικά. Προς γενική χρήση από το ελληνικό πολιτικό προσωπικό, της Δεξιάς και της Αριστεράς. Γιʼ αυτό και ξεκινώ από αυτήν.

Μετά την ήττα της υποτιθέμενης ριζοσπαστικής Αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ και την επικράτηση της υποτιθέμενης νεοφιλελεύθερης Νέας Δημοκρατίας, ένα φάσμα πλανάται πάνω από την πολιτική ζωή της χώρας: η σοσιαλδημοκρατία.

Αν δεν κάνω λάθος, η πρώτη ένδειξη για την παρουσία μιας εναλλακτικής στάσης που διαφοροποιείται κάπως από τα δύο κόμματα εξουσίας, αλλά με σαφή ροπή προς τα αριστερά, ήταν η λεγόμενη Προοδευτική Συμμαχία. Η οποία, και πάλι αν δεν κάνω λάθος, μάλλον φυτοζωεί, ενώ οι δυο μεγάλες φυλές του ΣΥΡΙΖΑ συγκρούονται εν όψει του συνεδρίου.

Η νίκη του Πορτογάλου σοσιαλιστή Αντόνιο Κόστα προκάλεσε ευφορία στις τάξεις των Ευρωπαίων σοσιαλδημοκρατών και προβληματισμό στη ριζοσπαστική Αριστερά λόγω των πολύ χαμηλών επιδόσεων των δύο κομμάτων της (Κομμουνιστικό Κόμμα, Μπλόκο) που στήριζαν την κυβέρνηση Κόστα, αλλά προκάλεσαν τις εκλογές επειδή αρνήθηκαν να ψηφίσουν τον προϋπολογισμό και απαίτησαν πιο γενναιόδωρα μέτρα για τους εργαζόμενους.

Στις πρόωρες εκλογές του Νοεμβρίου 2015, οι πορτογάλοι Σοσιαλιστές κατετάγησαν δεύτεροι πίσω από τον συνασπισμό της Δεξιάς. Κατάφεραν, όμως, ελέω απλής αναλογικής, να σχηματίσουν κυβέρνηση μειοψηφίας με τη στήριξη του Αριστερού Μπλοκ και του Ενωτικού Δημοκρατικού Συνασπισμού (Κομμουνιστικό Κόμμα και Πράσινοι), την κυβέρνηση «Μαραφέτι» (Geringonça), όπως την αποκάλεσε περιφρονητικά η Δεξιά. Η συνεργασία επισφραγίστηκε με τετραετή προγραμματική συμφωνία των τριών κομμάτων, με κεντρικό στόχο να τελειώσει η λιτότητα και να αποκατασταθούν τα λαϊκά εισοδήματα.

Η Πορτογαλία είναι μια μοναδική περίπτωση. Σε μια άκρη της Ευρώπης, μια χώρα με τα χαρακτηριστικά της Ελλάδας, με αντίστοιχο πληθυσμό αλλά και μια κοινή εμπειρία Μνημονίων, ακολούθησε μια διαφορετική πορεία με αποκορύφωμα την εξαιρετική επιτυχία της στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού με ένα ποσοστό εμβολιασμού της τάξεως του 90%.

Η τύχη το έχει φέρει δύο από τις πιο σημαδιακές αλλά και τόσο διαφορετικές επετείους της εθνικής μας ιστορίας να διαδέχονται η μία την άλλη. Τα διακόσια χρόνια της Επανάστασης του 1821, τα εκατό χρόνια της Μικρασιατικής Καταστροφής. Διαφορετικά ιστορικά γεγονότα, διαφορετικές εκβάσεις, διαφορετικά συναισθήματα. Από τη μια το έπος της ανεξαρτησίας, από την άλλη το τραύμα της ήττας.

Τι θα συμβεί όταν η ανάπτυξη των στρατευμάτων της Ρωσίας στα σύνορα με την Ουκρανία ολοκληρωθεί; Δεν γνωρίζουμε ακόμη, όμως τα δεδομένα δείχνουν ολοένα περισσότερο προς έναν επικείμενο πόλεμο. Εφόσον δε αυτό συμβεί, οι συνέπειες για την Ευρώπη θα είναι πολύ σοβαρές, θέτοντας σε αμφισβήτηση την ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων και τις αρχές στις οποίες βασίστηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου - την αποκήρυξη της βίας, την αυτοδιάθεση, το απαραβίαστο των συνόρων και την εδαφική ακεραιότητα.