Οι νεκροί της «Μαρφίν»

«Η τιμή της μνήμης πολιτών που έπεσαν θύματα μίσους και ιδεολογικής βίας δεν μπορεί να αποτελεί πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης και διχασμού … ελπίζω και εύχομαι να μην ξαναζήσουμε ποτέ στη χώρα μας εκδηλώσεις ακραίας πόλωσης και τυφλής βίας».

Δεν μπορώ να φανταστώ ποιος στοιχειωδώς σοβαρός άνθρωπος –δηλαδή όχι ο Καρανίκας– θα διαφωνούσε με αυτά τα λόγια της Προέδρου της Δημοκρατίας. Ομως, όσα άλλα ειπώθηκαν και γράφτηκαν με αφορμή την εκδήλωση για τους νεκρούς της «Μαρφίν» σηκώνουν πολλή συζήτηση.

Κατ’ αρχάς ας εξετάσουμε τη μομφή του ΣΥΡΙΖΑ ότι το να θυμόμαστε τι συνέβη τότε έχει μια ιδεολογική και επικοινωνιακή διάσταση. Νομίζω ότι όχι μόνο έχει, αλλά και ότι δεν θα μπορούσε να μην έχει. Σε αντίθεση με την κ. Σακελλαροπούλου που μιλάει εξ ονόματος όλων, τα κόμματα προϋποθέτουν μια σχέση αντιπαλότητας μεταξύ τους, όπου ισχύει το «η στενοχώρια σου, η χαρά μου». Φυσικά στις επίσημες δηλώσεις τους υπάρχουν πάντα αναφορές σε μια αφηρημένη ηθική διάσταση, όπως π.χ. «χάθηκε μια ανθρώπινη ζωή», αλλά εκείνο που μετράει είναι να κερδίσεις πόντους εσύ και να χάσουν πόντους οι απέναντι.

Δεν ξέρω πώς θα αποτιμηθεί η στάση που τήρησαν τα κόμματα, αλλά θα εκπλαγώ αν η Νέα Δημοκρατία δεν βγει κερδισμένη από την όλη υπόθεση. Και εννοώ ιδεολογικά και επικοινωνιακά, όσο δίκιο κι αν έχει ο ΣΥΡΙΖΑ που ανέδειξε τις ιδεολογικές και επικοινωνιακές στοχεύσεις της.

Και θα είναι νίκη εκτός έδρας. Διότι αυτοί που τίμησαν τους νεκρούς της «Μαρφίν» άγγιξαν, συνειδητά ή κατά τύχη, ένα ιδεολογικά ευαίσθητο και καλά κρυμμένο αδύνατο σημείο της Αριστεράς. Η οποία στον δημόσιο λόγο της αποδοκιμάζει τη βία και θλίβεται όταν χάνονται ανθρώπινες ζωές αλλά καθορίζει την ένταση της θλίψης της από το αν το θύμα ήταν αριστερός και ο θύτης δεξιός ή το αντίστροφο.

Για να το πω αλλιώς, αν η κυβέρνηση προσπάθησε να εκμεταλλευτεί ιδεολογικά και επικοινωνιακά τους τρεις αδικοχαμένους της «Μαρφίν», τι διαφορετικό κάνει κάθε χρόνο ο ΣΥΡΙΖΑ για τον εξίσου αδικοχαμένο Γρηγορόπουλο; Γιατί οι αριστεροί μπορούν να θυμούνται τους νεκρούς τους και να τους τιμούν, ενώ οι δεξιοί τυμβωρυχούν για να φέρουν σε δύσκολη θέση τον Αλέξη Τσίπρα;

Το πρόβλημα είναι γενικότερο κι έχει να κάνει με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της μεταπολίτευσης και το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς. Το οποίο θεωρήθηκε αυτονόητο και ως τέτοιο υπεράνω κάθε κριτικής προσέγγισης, ενώ ταυτόχρονα έδωσε στους αριστερούς το δικαίωμα να ηθικολογούν με βάση όχι τις πράξεις αλλά τους πράττοντες. Κοντολογίς, όταν το κάνετε εσείς είναι κακό, όταν το κάνουμε εμείς είναι καλό.

Ως γνωστόν, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να αποκρύψουμε την υποκρισία ή τις αντιφάσεις μας είναι να μη θέτουμε δύσκολα ερωτήματα που η απάντησή τους θα τις ανασύρει στην επιφάνεια. Η απόκρυψη αυτή κατά κανόνα δεν γίνεται ενσυνείδητα και κακοπροαίρετα αλλά λειτουργεί ως απώθηση μιας παράφωνης και άβολης σκέψης, η οποία θα αμφισβητήσει την εικόνα που έχουμε για το ποιοι είμαστε και τι θέλουμε.

Δηλαδή κρυβόμαστε πρώτα από τον εαυτό μας και μετά από τους άλλους. Επιπλέον, υπάρχει και η εξής εκλογίκευση: μια αναστοχαστικά κριτική προσέγγιση θα δώσει όπλα στους αντιπάλους μας που καταπιέζουν τον λαό, τον οποίο εμείς υπερασπιζόμαστε.

Για να επιστρέψουμε στους νεκρούς της «Μαρφίν», η Αριστερά τους αντιμετώπισε σαν τα αεροπλάνα που δεν έπεφταν ποτέ στη Σοβιετική Ενωση αλλά μόνο στη Δύση. Οπως υπαγορεύει το σχήμα που έχουν στο κεφάλι τους, οι δεξιοί σκοτώνουν τους αθώους αριστερούς. Αν λοιπόν οι άγνωστοι ένοχοι, που σίγουρα δεν ήταν νεοφιλελεύθεροι, έκαψαν ζωντανούς τρεις αθώους, οι επιλογές ήταν δύο: είτε κάτι τέτοιο δεν συνέβη διότι έχουμε να κάνουμε με προβοκάτσια, είτε όσο λιγότερα ακούγονται για το θέμα τόσο το καλύτερο.

Κατά καιρούς έχω ακούσει πολλούς αριστερούς να λένε πως θεωρούν εαυτούς κληρονόμους του Διαφωτισμού. Θα τους συμβούλευα να διαβάσουν τα βιβλία των διαφωτιστών όπου θα ανακαλύψουν ότι τα ηθικά προτάγματα είναι εξ ορισμού απόλυτα. Δηλαδή ισχύουν για όλους. Αυτό επιτάσσει η κατηγορική προσταγή του Καντ: να φανταζόμαστε πώς θα ήταν ο κόσμος αν όλοι έκαναν αυτό που κάνουμε εμείς.

Κατά συνέπεια, όταν καταδικάζουμε τους δεξιούς επειδή εκμεταλλεύονται ιδεολογικά και επικοινωνιακά τον θάνατο των αθώων, δεν μπορούμε να κάνουμε κι εμείς το ίδιο, μόνο που στη δική μας περίπτωση ο σκοπός είναι καλός. Οι τρεις της «Μαρφίν» δεν είναι λιγότερο αδικοχαμένοι από τον Γρηγορόπουλο επειδή τους έκαψαν κάποιοι που θεωρούσαν τον εαυτό τους αριστερό.