Αυτοδιοίκηση και κυβερνώσα Αριστερά

Η ισχνή παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία στους αυτοδιοικητικούς θεσμούς αντικατοπτρίζει δύο βασικά ελλείμματά του. Πρώτον, του χάσματος μεταξύ εκλογικής και κοινωνικής αντιστοίχισης και τη μη ενσωμάτωση της θεσμικής αυτοδιοικητικής κουλτούρας της ανανεωτικής Αριστεράς, παρά τα φιλότιμα, αλλά όχι τολμηρά και λόγω των μνημονιακών συνθηκών, βήματα που έγιναν στον «Κλεισθένη» και επιχειρησιακά στον «Φιλόδημο». Δεν είναι τυχαίο ότι στη συζήτηση για τον «Κλεισθένη» κυριάρχησε μονομερώς ο εκλογικός νόμος και για την αποτίμηση του δυσμενούς εκλογικού αποτελέσματος ο τρόπος καθόδου.

Ηταν ασήμαντα πολιτικά; Τουναντίον, αλλά δεν συνιστούσαν και δεν συνιστούν ολοκληρωμένη πολιτική στρατηγική για την Αυτοδιοίκηση.

Αν θεωρούμε βέβαια ότι η Αυτοδιοίκηση αποτελεί τον 2ο πυλώνα του ενιαίου πολιτικο-διοικητικού μας συστήματος και η πρωτοβάθμια τον εγγύτερο προς τον πολίτη πολιτειακό θεσμό σύμφωνα με τη συνταγματική επιταγή, που δυστυχώς πολύ λίγο αντίκρισμα έχει μέχρι σήμερα.

Οφείλουμε να κατανοήσουμε τον θεσμό και τις ελληνικές ιδιαιτερότητες, γεωγραφικές και ιστορικές, προκειμένου να θεμελιώσουμε την αναγκαία ριζοσπαστική μεταρρύθμιση του κράτους με αποκέντρωση, δημοκρατία και ισχυρή Αυτοδιοίκηση.

Είμαστε η μοναδική αναπτυγμένη χώρα που το 70% του πληθυσμού και του ΑΕΠ ζει και παράγεται σε 2 πολεοδομικά συγκροτήματα και το μοναδικό νησιωτικό σύμπλεγμα και οι ορεινοί όγκοι διαμορφώνουν τεράστιες ανισότητες, διαπεριφερειακές, ενδοπεριφερειακές, ακόμα και ενδοδημοτικές.

Αυτή η πραγματικότητα απαιτεί πολυεπίπεδη διακυβέρνηση, εξειδικευμένες περιφερειακές και τοπικές πολιτικές με ισχυρή υποστήριξη πόρων.

Χωρίς αυτά η συζήτηση ως συνήθως θα γίνεται περί διαγραμμάτων και η Αυτοδιοίκηση θα απασχολεί το κεντρικό πολιτικό σύστημα για το χρώμα των περιοχών στον τηλεοπτικό χάρτη και στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της επόμενης μέρας και θα αντιμετωπίζεται σαν «αυτοφωράκιας» για τις ευθύνες του πολιτικού συστήματος σε κάθε κρίση και φυσική καταστροφή.

Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. ως κόμμα εξουσίας, πόλος της επόμενης κυβέρνησης, οφείλει να απαντήσει, αν όχι συνολικά λόγω των πολλαπλών κρίσεων, στις αναγκαίες μεγάλες θεσμικές τομές (αναδιάρθρωση και εκλογίκευση Περιφερειών, επανοριοθέτηση νομών και δήμων, διασφάλιση των αναγκαίων πόρων από μια μεγάλη φορολογική μεταρρύθμιση, ανακατανομή αρμοδιοτήτων, εξουσιών και πόρων), ανοίγοντας μια ουσιαστική συζήτηση σε θεσμικό και κοινωνικό επίπεδο δρομολογώντας σειρά παρεμβάσεων.

Απαιτείται όμως σήμερα μια σαφής θέση και όχι επιθετικοί προσδιορισμοί στα εξής ζητήματα:

Εκλογικός νόμος

■ Σύστημα απλής αναλογικής ή ενισχυμένης και ποιο; Η βεντάλια, μεγάλη. Υπενθυμίζουμε ότι το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ.ΑΛΛ. δυστυχώς συναινεί στα 3/5 των εδρών να κατανέμονται στον δήμαρχο ή περιφερειάρχη του 50%+1.

Κατηγοριοποίηση δήμων

■ Θα επαναφέρουμε πληθυσμιακά όρια και αριθμούς εδρών των δημοτικών συμβουλίων στα όρια του «Κλεισθένη»; Το 50% + τον αριθμό των εδρών στα ψηφοδέλτια;

Οικονομικά

■ Θα καλυφθεί το πρόσθετο ενεργειακό κόστος;

■ Θα ανασταλεί ή ελαχιστοποιηθεί το κόστος ταφής;

■ Θα παραμείνει ανενεργός ο Νόμος 3852/10; Θα αποκαθίσταται σταδιακά ή θα τροποποιηθεί ριζικά;

■ Θα υπάρξει αναθεώρηση του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ; Θα εξασφαλιστεί θεσμικά η συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης;

Θεσμικά

■ Θα αντιμετωπιστεί η προβληματική λειτουργία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης;

■ Θα προωθηθεί η επείγουσα απλοποίηση των ελεγκτικών διαδικασιών, για να γίνουν αποτελεσματικές;

■ Θα κατοχυρωθεί η καταστατική θέση των αιρετών της Αυτοδιοίκησης σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας ή θα είναι οι παρίες του πολιτικού συστήματος (ατελείωτες δικαστικές εμπλοκές διʼ ασήμαντον αφορμήν), γεγονός που αποτρέπει την ενασχόληση;

■ Θα παραμείνει η 5ετής θητεία των αυτοδιοικητικών οργάνων τώρα που απεγκλωβίστηκαν από τις ευρωεκλογές;

Ομνύουμε και ορθώς στη συμμετοχή και στον κοινωνικό έλεγχο, θα διασφαλίσουμε τις προϋποθέσεις για να υπάρξει; Οχι μόνο θεσμικές (συμμετοχικός προϋπολογισμός κ.λπ.), αλλά και υλικές. Τα περιφερειακά συνέδρια στο τέλος της κυβερνητικής θητείας μας έδειξαν τον δρόμο.

Η παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας, χωρίς ουσιαστική συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης, θα αφήνεται γιʼ άλλη μία φορά σε ένα υδροκέφαλο γραφειοκρατικό περιβάλλον, εύκολο πεδίο βολής του πελατειακού κράτους και των δυνάμεων της αγοράς.

Η πράσινη μετάβαση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός χωρίς την περιφερειοποίηση των δημόσιων πολιτικών θα έχουν μηδαμινό κοινωνικά αποτέλεσμα.

Η Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία, η Κυκλική Οικονομία, η στήριξη της Καινοτομίας με τις νεοφυείς επιχειρήσεις (start up) και τα spin off προϋποθέτουν ισχυρή Αυτοδιοίκηση και ενεργοποίηση τοπικών κοινωνικών συμμαχιών. Κομβικά στοιχεία για την επιτυχία τους η ποιοτική στελέχωση των τοπικών αρχών, η θεσμική αποσαφήνιση και οι αναγκαίοι διαθέσιμοι πόροι.

Οφείλουμε να απαντήσουμε συγκεκριμένα πώς σκεφτόμαστε να τα αντιμετωπίσουμε στο κυβερνητικό μας πρόγραμμα.

Η εκλογική μας τακτική, όπως ορθά διαφαίνεται στις προσεγγίσεις μας, στοχεύει σε μεγάλες αντινεοφιλελεύθερες, δημοκρατικές συσπειρώσεις, με βάση προγραμματικές αρχές, για συγκλίσεις με ανοχές.

Η αλλαγή του αυτοδιοικητικού χάρτη θα αποτελέσει κρίσιμο στοιχείο επιτυχίας στη διακυβέρνηση της 2ης φοράς Αριστερά.