Εξήντα χρόνια φαγούρα για τον γαλλογερμανικό άξονα
Μανώλης Σπινθουράκης, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Δημοσιευμένο: 2023-01-23
Στην περίπτωση της γαλλογερμανικής Συνθήκης συνεργασίας τα ιωβηλαία είχαν ανέκαθεν τη σημασία τους. Η σύναψή της έγινε το 1963, όταν ο Ντε Γκολ, βλέποντας μεταξύ άλλων τον Αντενάουερ να μην είναι ευτυχής από τη στάση των ΗΠΑ έναντι της οικοδόμησης Τείχους στο Βερολίνο, τον έπεισε να υπογράψει μια Συνθήκη συνεργασίας της Γερμανίας με τη Γαλλία, ευελπιστώντας ότι σταδιακά η Ευρώπη θα μπορούσε να έχει τη δίκη της φωνή έναντι των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ.
Διαψεύστηκε. Η Μπούντεσταγκ, επικυρώνοντας τη Συνθήκη, ξεκαθάρισε ότι η Γερμανία στα αμυντικά ζητήματα επιθυμεί να έχει τον πρώτο λόγο το ΝΑΤΟ και ότι τάσσεται υπέρ της ένταξης της Βρετανίας στην ΕΟΚ. Ο,τι δηλαδή δεν ήθελε ο Ντε Γκολ, που συν τοις άλλοις πάντα θεωρούσε το Λονδίνο αμερικανικό δούρειο ίππο στην Ευρώπη.
Το 1983, με την ευκαιρία των είκοσι ετών από την υπογραφή της Συνθήκης, ο Μιτεράν, ενώπιον των Γερμανών βουλευτών, έκλεισε το ζήτημα των σχέσεων με το ΝΑΤΟ λέγοντας πως «οι ειρηνόφιλοι βρίσκονται στη Δύση και οι πύραυλοι στην Ανατολή». Προς μεγάλη ικανοποίηση του χριστιανοδημοκράτη Χέλμουτ Κολ και μεγάλη απογοήτευση του σοσιαλδημοκράτη Βίλι Μπραντ.
Το 2003, στα 40 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης, το κλίμα ήταν μάλλον πανηγυρικό. Η νομισματική ένωση της Ε.Ε. ήταν πραγματικότητα, η Γαλλία και η Γερμανία είχαν αποκτήσει μια κοινή στρατιωτική μονάδα ταχείας επέμβασης 1.500 ατόμων (κι ας μιλούσαν μεταξύ τους στα αγγλικά) και οι δύο χώρες αποφάσισαν πως εφεξής, τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, θα συνεδριάζουν από κοινού οι κυβερνήσεις τους και δύο φορές τον χρόνο θα γίνονται συναντήσεις κορυφής.
Περίπλοκη εποχή
Το 2013 ωστόσο, το χρυσό ιωβηλαίο κάθε άλλο παρά ειδυλλιακό ήταν. Με την κρίση του χρέους να κορυφώνεται, η Ανγκελα Μέρκελ έβλεπε τον Φρανσουά Ολάντ με μισό μάτι και η φιλολογία περί διάλυσης ή πτώχευσης της Ε.Ε. έδινε κι έπαιρνε. Τελικά, μόνο η Ελλάδα πτώχευσε.
Το 2023 τα πράγματα είναι αρκετά περίπλοκα. Το ζήτημα της ευρωπαϊκής άμυνας, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχει εισέλθει ορμητικά στο προσκήνιο της επικαιρότητας. Το Βερολίνο, όσο και αν εξακολουθεί να είναι προσδεδεμένο στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ, δεν απορρίπτει πλέον κάθε συζήτηση για την αμυντική χειραφέτηση της Ευρώπης, ενώ στα οικονομικά ζητήματα αντιλαμβάνεται πως το μοντέλο ανάπτυξης της γερμανικής βιομηχανίας με φτηνή ρωσική ενέργεια δεν είναι στην επικαιρότητα, όπως άλλωστε δεν είναι και η πάση θυσία αποφυγή του κρατικού δανεισμού.
Από την άλλη, η Γαλλία, διαπιστώνοντας πως εντός της Ε.Ε. οι χώρες της Ανατολικής και Βόρειας Ευρώπης εμπιστεύονται ανοιχτά την Ουάσινγκτον περισσότερο από το Παρίσι και το Βερολίνο, οικοδομεί σχέσεις στενής συνεργασίας με την Ιταλία και την Ισπανία. Εκ παραλλήλου, ο Μακρόν ανακοινώνει τις μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες από την εποχή που ο Ντε Γκολ κατέστησε τη Γαλλία πυρηνική δύναμη.
Εξήντα χρόνια μετά τη θεσμοθέτησή του, ο γαλλογερμανικός άξονας εξακολουθεί βεβαίως να είναι η ατμομηχανή της Ευρώπης, αφού αντιπροσωπεύει το διόλου ευκαταφρόνητο 42% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Ολα όμως δείχνουν ότι οι μηχανοδηγοί πρέπει να αυξηθούν και ότι η Γαλλία και η Γερμανία δεν μπορούν πλέον να αποφασίζουν μόνες τους για πρόσωπα και πράγματα. Οσο δε πιο γρήγορα Βερολίνο και Παρίσι αντιληφθούν τη νέα πραγματικότητα τόσο το καλύτερο για την Ευρώπη.
Διαψεύστηκε. Η Μπούντεσταγκ, επικυρώνοντας τη Συνθήκη, ξεκαθάρισε ότι η Γερμανία στα αμυντικά ζητήματα επιθυμεί να έχει τον πρώτο λόγο το ΝΑΤΟ και ότι τάσσεται υπέρ της ένταξης της Βρετανίας στην ΕΟΚ. Ο,τι δηλαδή δεν ήθελε ο Ντε Γκολ, που συν τοις άλλοις πάντα θεωρούσε το Λονδίνο αμερικανικό δούρειο ίππο στην Ευρώπη.
Το 1983, με την ευκαιρία των είκοσι ετών από την υπογραφή της Συνθήκης, ο Μιτεράν, ενώπιον των Γερμανών βουλευτών, έκλεισε το ζήτημα των σχέσεων με το ΝΑΤΟ λέγοντας πως «οι ειρηνόφιλοι βρίσκονται στη Δύση και οι πύραυλοι στην Ανατολή». Προς μεγάλη ικανοποίηση του χριστιανοδημοκράτη Χέλμουτ Κολ και μεγάλη απογοήτευση του σοσιαλδημοκράτη Βίλι Μπραντ.
Το 2003, στα 40 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης, το κλίμα ήταν μάλλον πανηγυρικό. Η νομισματική ένωση της Ε.Ε. ήταν πραγματικότητα, η Γαλλία και η Γερμανία είχαν αποκτήσει μια κοινή στρατιωτική μονάδα ταχείας επέμβασης 1.500 ατόμων (κι ας μιλούσαν μεταξύ τους στα αγγλικά) και οι δύο χώρες αποφάσισαν πως εφεξής, τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο, θα συνεδριάζουν από κοινού οι κυβερνήσεις τους και δύο φορές τον χρόνο θα γίνονται συναντήσεις κορυφής.
Περίπλοκη εποχή
Το 2013 ωστόσο, το χρυσό ιωβηλαίο κάθε άλλο παρά ειδυλλιακό ήταν. Με την κρίση του χρέους να κορυφώνεται, η Ανγκελα Μέρκελ έβλεπε τον Φρανσουά Ολάντ με μισό μάτι και η φιλολογία περί διάλυσης ή πτώχευσης της Ε.Ε. έδινε κι έπαιρνε. Τελικά, μόνο η Ελλάδα πτώχευσε.
Το 2023 τα πράγματα είναι αρκετά περίπλοκα. Το ζήτημα της ευρωπαϊκής άμυνας, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχει εισέλθει ορμητικά στο προσκήνιο της επικαιρότητας. Το Βερολίνο, όσο και αν εξακολουθεί να είναι προσδεδεμένο στις ΗΠΑ και στο ΝΑΤΟ, δεν απορρίπτει πλέον κάθε συζήτηση για την αμυντική χειραφέτηση της Ευρώπης, ενώ στα οικονομικά ζητήματα αντιλαμβάνεται πως το μοντέλο ανάπτυξης της γερμανικής βιομηχανίας με φτηνή ρωσική ενέργεια δεν είναι στην επικαιρότητα, όπως άλλωστε δεν είναι και η πάση θυσία αποφυγή του κρατικού δανεισμού.
Από την άλλη, η Γαλλία, διαπιστώνοντας πως εντός της Ε.Ε. οι χώρες της Ανατολικής και Βόρειας Ευρώπης εμπιστεύονται ανοιχτά την Ουάσινγκτον περισσότερο από το Παρίσι και το Βερολίνο, οικοδομεί σχέσεις στενής συνεργασίας με την Ιταλία και την Ισπανία. Εκ παραλλήλου, ο Μακρόν ανακοινώνει τις μεγαλύτερες αμυντικές δαπάνες από την εποχή που ο Ντε Γκολ κατέστησε τη Γαλλία πυρηνική δύναμη.
Εξήντα χρόνια μετά τη θεσμοθέτησή του, ο γαλλογερμανικός άξονας εξακολουθεί βεβαίως να είναι η ατμομηχανή της Ευρώπης, αφού αντιπροσωπεύει το διόλου ευκαταφρόνητο 42% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Ολα όμως δείχνουν ότι οι μηχανοδηγοί πρέπει να αυξηθούν και ότι η Γαλλία και η Γερμανία δεν μπορούν πλέον να αποφασίζουν μόνες τους για πρόσωπα και πράγματα. Οσο δε πιο γρήγορα Βερολίνο και Παρίσι αντιληφθούν τη νέα πραγματικότητα τόσο το καλύτερο για την Ευρώπη.
