Ευρώπη Ευρωπαίων λαϊκιστών;

Τα νέα από την Ευρώπη δεν είναι ευχάριστα. Ο δημοκρατικός υποψήφιος νίκησε στις προεδρικές εκλογές στην Αυστρία, όμως το ποσοστό του ακροδεξιού αντιπάλου του είναι τρομακτικό. Στη δε Ιταλία ο ετερόκλητος συνασπισμός των δυνάμεων του ΟΧΙ κέρδισε συντριπτικά.

Σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες σχηματοποιείται μια νέα κυρίαρχη αντίθεση πέρα από τη διαίρεση Αριστεράς - Δεξιάς. Από τη μια μεριά βρίσκεται το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα, το οποίο δημιούργησε την Ευρώπη της δημοκρατίας και της ευημερίας, αλλά χρεώνεται πλέον με την κρίση, την κοινωνική ανασφάλεια, την έλλειψη οράματος και τη διάλυση των ταυτοτήτων. Από την άλλη συναθροίζονται διάφορες ετερόκλητες δυνάμεις οι οποίες εκφέρουν έναν λόγο εναντίον της Ευρωπαϊκής Ενωσης, είναι υπέρ της υποτιθέμενης εθνοκρατικής κυριαρχίας, προτάσσουν την εθνική ταυτότητα, βάλλουν κατά των ξένων μεταναστών και κηρύσσουν την ενίσχυση της τάξης και της ασφάλειας. Οι τάσεις αυτές, ανάμεσα στις οποίες κυριαρχούν ο εθνικισμός και η ξενοφοβία, κατόρθωσαν να επιβάλουν στη δημόσια σφαίρα τη δική τους προβληματική με σημαντικά αποτελέσματα. Ηδη η Μ. Βρετανία αποφάσισε την έξοδό της από την ΕΕ με μια τέτοια προβληματική και σε πολλές χώρες η παραδοσιακή Δεξιά κυρίως την υιοθετεί ολοένα και περισσότερο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του υποψηφίου πλέον της Δεξιάς στις γαλλικές προεδρικές εκλογές Φρανσουά Φιγιόν, ο οποίος στον οικονομικό τομέα είναι ακραίος νεοφιλελεύθερος, ενώ στα κοινωνικά και πολιτισμικά ζητήματα εμφανίζεται άκρως συντηρητικός και σκληρών εθνοκρατικών αντιλήψεων.

Ο λαϊκιστικός αυτός λόγος, εθνικολαϊκιστικός τώρα, αφού εκφέρεται στο όνομα του ιδιαίτερου εθνικού λαού, συλλαμβάνει συχνά και θέτει υπαρκτά προβλήματα και γι’ αυτό συσπειρώνει ένα ικανό ακροατήριο. Προτείνει όμως απλοϊκές, εύκολες, αντιδραστικές και λάθος λύσεις, μεταθέτοντας την αιτία των προβλημάτων στους άλλους, στις παραδοσιακές πολιτικές ελίτ και στους ξένους.

Η ανάσχεση του εθνικολαϊκισμού και όσων αντιδραστικών τον συνοδεύουν είναι αναγκαία. Πώς όμως θα γίνει αυτό; Τα κρίσιμα ερωτήματα/ζητούμενα είναι πολλά. Πώς οι δημοκρατικές δυνάμεις θα επανασυνδεθούν με την κοινωνία και τα προβλήματά της; Πώς θα ξαναμιλήσουν για τα δικαιώματα της εργασίας και της ασφάλειας; Πώς θα επανακαταλάβουν τον δημόσιο και κοινωνικό χώρο από τη δημαγωγία των εθνικολαϊκιστών; Και βέβαια, πώς θα δημιουργήσουν ένα νέο όραμα για την Ευρώπη;